Τα σκληρά μέτρα που έρχονται θα προκαλέσουν πολιτικό σεισμό

Του Γιώργου Κύρτσου

Τα αποτελέσματα των τελευταίων δημοσκοπήσεων καταγράφουν τη βαθιά λαϊκή δυσαρέσκεια για το πέρασμα του ΣΥΡΙΖΑ και των ΑΝ.ΕΛ. από τις εντυπωσιακές προεκλογικές υποσχέσεις στην εφαρμογή μιας πολιτικής που κάνει τα δύσκολα δυσκολότερα. 

Το πολιτικό κλίμα έχει αρχίσει να αλλάζει σε βάρος της κυβέρνησης, με τους περισσότερους από τους ερωτηθέντες να δηλώνουν ότι είναι λάθος η διαπραγματευτική τακτική που ακολουθείται έναντι των Ευρωπαίων εταίρων και των πιστωτών. 

Το 41% έχει αρνητική γνώμη για τη διαπραγμάτευση και το 35% εκφράζεται θετικά. Πριν από τρεις μήνες, πάνω από το 70% έκρινε θετικά τις κινήσεις της κυβέρνησης και μόλις 22% εξέφραζε αρνητική άποψη. Η ανατροπή είναι εξαιρετικά σημαντική και αναμένεται να λάβει μεγαλύτερες διαστάσεις μόλις αρχίσει και οριστικοποιείται το αποτέλεσμα των διαπραγματεύσεων και παρουσιαστούν στην κοινή γνώμη τα σχετικά μέτρα. 

Ανάλογη ανατροπή παρατηρείται στην εκτίμηση για την κατάσταση και την προοπτική της οικονομίας και τον τρόπο που επηρεάζει την καθημερινότητα των πολιτών. Η αισιοδοξία που δημιουργήθηκε μετά την επικράτηση του ΣΥΡΙΖΑ και των ΑΝ.ΕΛ. δίνει τώρα τη θέση της στη βαθιά απαισιοδοξία. Το Μαξίμου παρηγοριέται με τα χαμηλά δημοσκοπικά ποσοστά της Ν.Δ. Το πρώτο βήμα όμως, που είναι η αποστασιοποίηση της κοινής γνώμης από τις κυβερνητικές επιλογές, έχει ήδη γίνει και η συνέχεια -μόλις ανακοινωθούν τα μέτρα ή υπάρξουν συνέπειες λόγω της έλλειψης συμφωνίας- προβλέπεται εντυπωσιακή έως εκρηκτική.

Διάψευση προσδοκιών

Τον Απρίλιο σημειώθηκε επιδείνωση του δείκτη οικονομικού κλίματος αλλά και του δείκτη εμπιστοσύνης καταναλωτών. Σύμφωνα με την ανάλυση του ΙΟΒΕ, ο δείκτης οικονομικού κλίματος διαμορφώθηκε τον Απρίλιο στις 92,7 μονάδες -από 96,8 μονάδες τον Μάρτιο- στο χαμηλότερο επίπεδο των τελευταίων 16 μηνών. Μεγάλη πτώση παρουσίασε και ο δείκτης εμπιστοσύνης καταναλωτών από τις -31 στις -40,5 μονάδες. Είχε προηγηθεί όμως ένα κύμα καταναλωτικής αισιοδοξίας αμέσως μετά την επικράτηση του ΣΥΡΙΖΑ και των ΑΝ.ΕΛ. και γι’ αυτό ο δείκτης εμπιστοσύνης καταναλωτών παραμένει σε υψηλότερα επίπεδα απ’ ό,τι ήταν στα τέλη του 2014 παρά την εντυπωσιακή πτώση του Μαρτίου. 

Μέσα από αυτούς τους δείκτες αναδεικνύονται οι δυσκολίες του παραγωγικού ιδιωτικού τομέα της οικονομίας. Η χρηματοπιστωτική ασφυξία που του έχει επιβληθεί, από το κράτος και το τραπεζικό σύστημα, στέκεται εμπόδιο στην ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων. 

Για τις περισσότερες μικρομεσαίες επιχειρήσεις και τους ελεύθερους επαγγελματίες έχει αρχίσει μια περίοδος μεγαλύτερων δυσκολιών με βασικά χαρακτηριστικά τα αυξανόμενα «λουκέτα», τη στάση πληρωμών και την καθυστέρηση στην καταβολή των μισθών εκατοντάδων χιλιάδων εργαζομένων. Στα συν της κυβέρνησης είναι η ρύθμιση των 100 δόσεων που έκανε για τις οφειλές στο Δημόσιο και τα ασφαλιστικά ταμεία. Η συγκεκριμένη ρύθμιση έγινε σε ένα δυσμενές οικονομικό, επιχειρηματικό περιβάλλον και με το τραπεζικό σύστημα να αδυνατεί να στηρίξει τους οφειλέτες. Γι’ αυτό προβλέπεται να έχει περιορισμένα αποτελέσματα παρά τη μεγάλη συμμετοχή στο διακανονισμό των οφειλών. Ενας άλλος δείκτης που μας προετοιμάζει για μεγάλες δυσκολίες είναι η ανησυχητική αύξηση των «κόκκινων» δανείων, αυτών που δεν εξυπηρετούνται για μια περίοδο μεγαλύτερη των τριών μηνών. Η αύξηση των «κόκκινων» δανείων οφείλεται στην επιδείνωση της οικονομικής συγκυρίας και μπορεί να οδηγήσει στη διάθεση περισσότερου δημόσιου χρήματος για μια μελλοντική ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών. 

Χωρίς κάλυψη οι άνεργοι

Ιδιαίτερα αρνητικές είναι οι εξελίξεις στον τομέα της ανεργίας. Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία του Μαρτίου, ο αριθμός των εγγεγραμμένων ανέργων παρέμεινε ουσιαστικά στάσιμος, εμφανίζοντας μικρή μείωση κατά 1.171 άτομα. 

Οι εγγεγραμμένοι στον Οργανισμό άνεργοι ανήλθαν σε 1.057.050 αλλά από το σύνολο των ανέργων επιδοτούμενοι είναι μόλις το 10,18%. Τον περασμένο Μάρτιο οι επιδοτούμενοι άνεργοι μειώθηκαν κατά 30%, από 153.602 που ήταν τον Φεβρουάριο σε μόλις 107.623. Πρόκειται για ένα πραγματικό πολιτικό και κοινωνικό σκάνδαλο εφόσον ο ΣΥΡΙΖΑ είχε δεσμευτεί προεκλογικά για πλήρη και σε βάθος χρόνου κάλυψη των ανέργων. Αντί γι’ αυτό περιορίζεται συνεχώς το ποσοστό εκείνων που παίρνουν το ανεπαρκές επίδομα.

Χειρότερη είναι η κατάσταση για τους μακροχρόνια ανέργους, οι οποίοι ξεπερνούν τις 500.000, ενώ το ειδικό βοήθημα των 200 ευρώ λαμβάνουν μόλις 4.200 άτομα. Ο ΣΥΡΙΖΑ και οι ΑΝ.ΕΛ. πέρασαν πολύ εύκολα από την προεκλογική κοινωνική ευαισθησία στην προκλητική μετεκλογική αδιαφορία. 

Εμειναν με τον ΕΝΦΙΑ

Μεγάλη απογοήτευση επικρατεί και μεταξύ των ιδιοκτητών ακινήτων, πολλοί από τους οποίους εμπιστεύτηκαν τον ΣΥΡΙΖΑ εκτιμώντας ότι θα τους απάλλασσε από τον ισοπεδωτικό ΕΝΦΙΑ. 

Αποδείχτηκε στην πράξη ότι το οικονομικό επιτελείο δεν είχε ισοδύναμα μέτρα να προτείνει στους Ευρωπαίους εταίρους και τους πιστωτές και γι’ αυτό θα συνεχιστεί η εφαρμογή του ΕΝΦΙΑ. Ηδη οι κυβερνητικοί παράγοντες παραδέχονται ότι ο φόρος θα ισχύσει και για το 2015, ενώ έτσι όπως πηγαίνουν τα δημόσια οικονομικά είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα εφαρμοστεί και τα επόμενα χρόνια. 

Οι ιδιοκτήτες ακινήτων έχουν πέσει στη διπλή παγίδα της υπερφορολόγησης και της ύφεσης που ρίχνει τις τιμές των ακινήτων. Η πτωτική τάση συνεχίζεται και το 2015, ενώ ελάχιστοι είναι αυτοί που καταφέρνουν να ρευστοποιήσουν τα ακίνητά τους, έστω σε εξαιρετικά χαμηλές τιμές, για να καλύψουν τις οικονομικές και φορολογικές υποχρεώσεις τους. Και στον τομέα των ακινήτων οι προεκλογικές υποσχέσεις του ΣΥΡΙΖΑ και των ΑΝ.ΕΛ. αποδείχτηκαν αβάσιμες και πολιτικά ιδιοτελείς. 

Αποχαιρετισμός στη 13η σύνταξη

Μέχρι σήμερα η κυβέρνηση καταβάλλει τις συντάξεις έγκαιρα παρά το γνωστό οικονομικό αδιέξοδο του ασφαλιστικού, συνταξιοδοτικού συστήματος. Οι συνταξιούχοι, οι ιδιοκτήτες ακινήτων και οι ελεύθεροι επαγγελματίες αποτέλεσαν την κρίσιμη μάζα των ψηφοφόρων που μετακινήθηκε προς τον ΣΥΡΙΖΑ και του έδωσε τη μεγάλη εκλογική νίκη. 

Η 13η σύνταξη, άλλη μία βασική προεκλογική δέσμευση του ΣΥΡΙΖΑ, μπήκε ήδη στο χρονοντούλαπο μέχρι την οριστική ματαίωση της χορήγησής της. Παράλληλα, η κακή πορεία της οικονομίας και των δημόσιων οικονομικών και το εκτός ελέγχου ασφαλιστικό, συνταξιοδοτικό έλλειμμα προετοιμάζουν τη μεγάλη πτώση των συντάξεων πολύ πέρα από τα όρια που διαπραγματευόταν η κυβέρνηση Σαμαρά με την τρόικα. Η μόνη διαπραγμάτευση που κάνει η κυβέρνηση στο συγκεκριμένο θέμα είναι ο χρονικός προσδιορισμός της μείωσης των συντάξεων. Εάν δηλαδή θα ισχύσουν από την 1η Ιουλίου, οπότε θα εκδηλωθεί η διαμαρτυρία των συνταξιούχων, ή από το φθινόπωρο, αμέσως μετά τα μπάνια του λαού. Αξίζει να σημειωθεί ότι όσο καθυστερεί η αναγκαία προσαρμογή τόσο μεγαλώνει η απόσταση που πρέπει να καλυφθεί και τόσο πιο δραστικές θα είναι οι μειώσεις των συντάξεων, οι οποίες δεν θα περιοριστούν στις επικουρικές και το εφάπαξ. 

Είναι μόνο η αρχή

Η απογοήτευση και οι διαμαρτυρίες που καταγράφονται είναι μόνο το ξεκίνημα μιας σύνθετης πολιτικής και κοινωνικής διαδικασίας. Τα καλώς εννοούμενα συμφέροντα μεγάλων επαγγελματικών και κοινωνικών κατηγοριών θίγονται εξαιτίας του κλίματος αστάθειας και της επιδείνωσης της οικονομικής κατάστασης που συνδέεται με αυτό. Ερχεται όμως η ώρα της ανακοίνωσης των μέτρων, τα οποία θα αρχίσουν να επιβαρύνουν τον ατομικό και οικογενειακό προϋπολογισμό από τον Ιούνιο και αναμένεται να κλιμακωθούν το φθινόπωρο, στο πλαίσιο του τρίτου προγράμματος-Μνημονίου. 

Η κοινωνία είναι σήμερα προβληματισμένη και τείνει να απογοητευτεί αλλά σε διάστημα μερικών μηνών θα έχει εξαγριωθεί εξαιτίας της αντικατάστασης του λεγόμενου προγράμματος της Θεσσαλονίκης -το οποίο προέβλεπε ετήσιες παροχές άνω των 12 δισ. ευρώ- με αλλεπάλληλα πακέτα λιτότητας ύψους πολλών δισεκατομμυρίων, τα οποία δεν μπορούν να προσδιοριστούν ακόμη με ακρίβεια.