Λοβοτομή στον βάλτο της εκπαίδευσης

kathimerini.gr

ΤΑΚΗΣ ΘΕΟΔΩΡΟΠΟΥΛΟΣ

«Μην τρομάζετε αλλά τα πράγματα είναι χειρότερα από όσο νομίζετε. Διότι οι επίτροποι των Πανελλαδικών δήλωσαν ευθαρσώς πως η παραποίηση του κειμένου του Γιώργου Θεοτοκά δεν αποτελεί αυθαιρεσία κάποιων αφού πρόκειται για πάγια τακτική. Προσαρμόζουν, λέει, τα κείμενα στις ανάγκες του θέματος και των εξεταζομένων. Εν έτει 2017 κάποιοι αποφασίζουν ότι η γραμματεία αξίζει μόνον στον βαθμό που ανταποκρίνεται στις απόψεις τους. Τα ολοκληρωτικά καθεστώτα έκαιγαν ή απαγόρευαν βιβλία και συγγραφείς. Στο «ελεύθερον» πνεύμα των Ελλήνων εκπαιδευτικών τέτοιες πρακτικές δεν ταιριάζουν. Λογοκρισία; Oχι, προς Θεού. Βαρεμάρα, αμορφωσιά και κοινή –ανηθικότατη– ευήθεια. Εκτός από το πνευματικό υπάρχει και το ηθικό δικαίωμα των έργων και ελπίζω οι κληρονόμοι του Θεοτοκά να αντιδράσουν.

Ο συγγραφέας έγραψε το επίμαχο κείμενο το 1956. Ποιον άραγε είχε κατά νουν όταν αναφερόταν στον «κακό πρωθυπουργό»; Πρωθυπουργός της Ελλάδας το 1956 ήταν ο Κωνσταντίνος Καραμανλής. Και ο «κούφος πρύτανης»; Πρύτανης ΕΚΠΑ το 1956 ήταν ο Βασίλειος Κριμπάς. Δεν σημαίνει ότι συμφωνώ πως ο Καραμανλής ήταν κακός πρωθυπουργός ή ο Κριμπάς κούφος. Το ζήτημα είναι με ποιον τρόπο μαθαίνει το παιδί να διαβάζει ένα κείμενο. Αν το απομονώσεις από τις αναφορές του, το αποχυμώνεις, το κείμενο παύει να είναι κείμενο. Γίνεται πρόσχημα για να περάσεις τις δικές σου απόψεις. H ολοκληρωμένη ανάγνωση θέλει κόπο και άλλες ικανότητες, συνδυαστικές, επαγωγικές, αναλυτικές, συνθετικές. Γι’ αυτό η ανάγνωση της λογοτεχνίας είναι απαραίτητη για τη γενική παιδεία.

«Τι τινηκάδε αφίξαι, ω Κρίτων; Ή ου πρω έτι εστίν;». Φαντασθείτε να έμπαινε θέμα έκθεσης: Είναι σωστό να επισκέπτεται ένας φίλος τον φίλο του τόσο νωρίς το πρωί, όπως επισημαίνει ο Σωκράτης στον Κρίτωνα; Και το άλλο: «Για καιρό πλάγιαζα νωρίς». Είναι σωστό ένα παιδί να πλαγιάζει νωρίς ή αργά; Και τι σκέφτεται για τη μητέρα του όταν εκείνη το αναγκάζει να πλαγιάζει νωρίς παρά τη θέλησή του; Το θέμα φέτος ήταν από το «Αναζητώντας τον χαμένο χρόνο» του Προυστ γράφουν την άλλη ημέρα. «Δύσκολο. Δεν ήταν SOS επισημαίνουν οι φροντιστές». Και το παιδί πάει αδιάβαστο.

Στο τέλος της ίδιας εβδομάδας είδα την Αγριοτάτη να γαυγίζει τα αναθέματά της μπροστά στον Γερμανό πρέσβυ στο Δίστομο. Εντυπωσιακή η φοβισμένη αμηχανία των παρισταμένων. Υποθέτω ότι πολλοί θα σκέφτηκαν να τη στείλουν στην ευχή του Θεού όμως κατάπιαν τη σκέψη τους. Μας ξελάσπωσε όλους ο Μανώλης Γλέζος.

Το παιδί, από την ημέρα που πέφτει στον βάλτο της εκπαίδευσης, μαθαίνει να φοβάται τη σκέψη του. Η λογοτεχνία διδάσκει το θάρρος της σκέψης. Η λοβοτομή της ισοδυναμεί με γενοκτονία.