Το like στην πράξη

kathimerini.gr

ΜΑΡΙΑ ΚΑΤΣΟΥΝΑΚΗ

Η ​είδηση δημοσιεύθηκε την προηγούμενη εβδομάδα: «Χιλιάδες κάτοικοι του Αμβούργου κατέβηκαν στους δρόμους και καθάρισαν τα συντρίμμια που άφησαν πίσω τους οι βίαιες διαδηλώσεις κατά της συνόδου G20 (...). Επειτα από τρεις νύχτες ταραχών και συγκρούσεων, ορισμένες συνοικίες της μεγαλούπολης του γερμανικού Βορρά θύμιζαν πεδίο μάχης, με διάσπαρτα αποκαΐδια, σπασμένα τζάμια και πλάκες πεζοδρομίου που ξήλωσαν οι κουκουλοφόροι αντιεξουσιαστές. Δέκα χιλιάδες εθελοντές συμμετείχαν, σύμφωνα με εκτιμήσεις της αστυνομίας, στην πρωτοβουλία μιας ομάδας του Facebook» (iefimerida.gr, 12/07). «Δείχνουμε εμπράκτως την αλληλεγγύη μας στους συμπολίτες μας», δήλωσε ο Θόρμπεν Χαρμς από την περιοχή Μπάρμπεκ στη Frankfurter Allgemeine Zeitung. Ο Μοχάμεντ και ο Βαλάα, πρόσφυγες από την εμπόλεμη Συρία, υπογράμμισαν: «Θέλουμε να κάνουμε κάτι για το Αμβούργο ως ένα μεγάλο “ευχαριστώ” για την υποδοχή-αποδοχή μας στην πόλη» (protagon.gr, 10/07).

Οι εικόνες παρέπεμπαν σε επινοημένο «δρώμενο» μάλλον, σε σκηνοθετημένη δράση, παρά σε πραγματικό γεγονός. Κι όμως· Η πόλη, ο δημόσιος χώρος και οι πολίτες συναντήθηκαν σε ένα σημείο τομής και καμπής. Δεν περιορίστηκαν σε καταγγελίες για τα σπασμένα, σε θυμό και οργή για τις καταστροφές ούτε σε ανακοινώσεις που κατακεραύνωναν τους κουκουλοφόρους ούτε εμφανίστηκε ο δήμαρχος της πόλης να συμμερίζεται την απόγνωση των καταστηματαρχών επιρρίπτοντας τις ευθύνες στα αρμόδια υπουργεία. Εκτός από τα εύκολα και προφανή, οι πολίτες ανασκουμπώθηκαν αφιερώνοντας χρόνο και καταβάλλοντας κόπο. Δεν ήταν οι επώνυμοι που πρωτοστάτησαν. Η ιδέα κυκλοφόρησε, όπως διαβάζουμε, στα social media, και χιλιάδες τη «μοιράστηκαν» όχι ηλεκτρονικά αλλά στην πράξη. Δεν δήλωσαν ότι τους «αρέσει» και ύστερα γλίστρησαν ικανοποιημένοι στην επόμενη ανάρτηση, έχοντας κάνει το χρέος τους, έχοντας προσθέσει ακόμη μία ψηφίδα στο εικονικό προφίλ τους. Ηταν εκεί, γηγενείς και μετανάστες, με σκούπες, φαράσια, γάντια πλαστικά, σακούλες, απορρυπαντικά.

Μια πόλη που δεν διχάστηκε ύστερα από μια καταστροφή (μικρότερη ή μεγαλύτερη δεν έχει σημασία), δεν άρχισαν να δείχνουν ο ένας τον άλλον, μετακυλίοντας διαρκώς το «διά ταύτα» με μοναδικό μέλημα να μην αφορά τους ίδιους, δεν... έλιωσαν σε αναλύσεις και αναφορές. Συστρατεύτηκαν. Είτε ήταν υπέρ ή κατά της παγκοσμιοποίησης, είτε ήταν ή όχι ψηφοφόροι της Μέρκελ. Είτε, ακόμη, είχαν ή όχι δικαίωμα ψήφου.

Βγήκαν στους δρόμους όχι για να διαμαρτυρηθούν, αλλά για να συμβάλουν. Και, αν το καλοσκεφτούμε, μπορεί κι αυτό να είναι μια μορφή διαμαρτυρίας, που γεννιέται κι αυτή από αγανάκτηση, αλλά δεν πολλαπλασιάζει την άρνηση. Ενισχύει την κατάφαση, λειτουργεί υπέρ της λύσης και όχι του αδιεξόδου. Φανταστείτε όλους αυτούς τους κατοίκους, που έσπευσαν να στοιχηθούν πίσω από τη λύση και όχι από το πρόβλημα, στις εισόδους κατεστραμμένων καταστημάτων να χειρονομούν μπροστά στις κάμερες με οργή και να φωνάζουν «πού είναι το κράτος». Ή να δηλώνουν ότι είναι «υποχρέωση του κράτους να διορθώσει τις ζημιές», ζητώντας απαλλαγή από φόρους ή άλλες διευκολύνσεις.

Μερικές δεκάδες πολίτες αντιλήφθηκαν ότι ο στόχος είναι ένας και για να τον επιτύχουν, πρέπει να δράσουν άμεσα και συντεταγμένα. Ο καθαρισμός, λένε οι πληροφορίες, δεν απλώθηκε σε όλο το Αμβούργο· εστιάστηκε στην περιοχή όπου το πρόβλημα ήταν οξύτερο. Ο αριθμός των συμμετασχόντων, επίσης, δεν είναι ακριβής και καταμετρημένος. Θα βρεθούν και οι καλοθελητές που θα υποστείλουν τη σημασία του γεγονότος λέγοντας «σιγά, σε μια γειτονιά συνέβη» και θα αλλάξουν στάση σώματος, χαζεύοντας τι έχει ο «τοίχος» παρακάτω.

Κάπως έτσι ενισχύεται η «καταστροφή» ως η πιο «σταθερή αξία» και η «παρακμή» επιστρέφει διαρκώς ως λυγμική ή θυμωμένη επωδός. Ο εθελοντισμός είναι ρωγμή στην αυταρέσκεια του θρήνου και στον ναρκισσισμό της διαπίστωσης.