Και η εθνική συνείδηση;

kathimerini.gr

ΤΑΚΗΣ ΘΕΟΔΩΡΟΠΟΥΛΟΣ

«Σαν μέλη του λαού αυτού, ανήκουμε στην Ευρώπη γεωγραφικά, οικονομικά, κοινωνικά, πολιτικά, συμμετέχουμε στη ζωή της, πάσχουμε μαζί της, χανόμαστε μαζί της και σωζόμαστε, αν σωζόμαστε, πάλι μαζί της». Το γράφει ο Γιώργος Θεοτοκάς, στο κείμενό του «Εθνική Συνείδηση», γραμμένο τη δεκαετία του ΄40. Ειρήσθω εν παρόδω: καλό απόσπασμα για θέμα έκθεσης ιδεών στις επόμενες πανελλαδικές. Καλό ακόμη και για διαγωνισμό έκθεσης ιδεών στους τριακόσιους εθνοπατέρες. Θα γελάμε για καιρό. Ο Θεοτοκάς, από την άλλη πλευρά, όχι μόνον παραδέχεται την ύπαρξη της «πολυσύνθετης και πλατύχωρης ιδιαίτερης παράδοσής μας», αλλά την επεξεργάζεται και στο μεγαλύτερο μέρος του έργου του. Αποδέχεται ακόμη και τις πιο κλειστοφοβικές πτυχές της, όπως είναι η Ορθοδοξία, που οι σημερινοί ευρωπαϊστές την απορρίπτουν σε αγαθή σύμπνοια με την Αριστερά. Και δεν θεωρεί σε καμιά στιγμή ότι η «ιδιαιτερότητά» μας συγκρούεται με την Ευρώπη. Το αντίθετο μάλιστα.

Κατ’ αρχάς, να σημειώσω ότι ο συγγραφέας γράφει έχοντας πλήρη συνείδηση ότι οι μεγάλοι πυλώνες που οργάνωσαν την Εθνική Συνείδηση του σύγχρονου ελληνισμού έχουν ηττηθεί. Ηττήθηκε η Μεγάλη Ιδέα, απέτυχε η προσπάθεια του Μεταξά για τη δημιουργία του Γ΄ Ελληνικού Πολιτισμού, η κοινότητα που δημιουργήθηκε την 28η Οκτωβρίου πνίγηκε στο αίμα του Εμφυλίου μερικά χρόνια μετά. Στην πραγματικότητα, όταν ο Θεοτοκάς μιλάει για την Ευρώπη δείχνει τον νέο ισχυρό πυλώνα της Εθνικής Συνείδησης. Τι μεσολάβησε από τη δεκαετία του πενήντα έως σήμερα; Πώς η Εθνική Συνείδηση παραδόθηκε άοπλη και ανυπεράσπιστη στους αμόρφωτους σαλεμένους του εθνικολαϊκισμού; Πώς από έρεισμα συλλογικής δημιουργίας έγινε μούντζα, βρισιά, ανάθεμα, καβγάς για τους σημαιοφόρους στα δημοτικά;

Πρώτα πρώτα, επί μακρόν έζησε κι αυτή στην παρανομία. Στα χρόνια της μεταπολίτευσης η διανόηση, γαλλικής κοπής ως επί το πλείστον, την είχε αντικαταστήσει με τα μεγάλα θέματα της νεωτερικότητας, όπως η ταξική συνείδηση, η κοινωνική συνείδηση ή η πολιτική συνείδηση. Δεν τους αφορούσε η γλώσσα, όπως δεν τους αφορούσε και η ιδιαίτερη παράδοση, διότι δεν έβρισκαν σχετικές αναφορές στα κείμενα του Αλτουσέρ ή του Μπουρντιέ. Οι μικρές παρέες των φιλελεύθερων, αγγλοσαξονικής κοπής αυτοί, θεωρούσαν ότι ήταν εμπόδιο στο μεγάλο κοκτέιλ πάρτι της παγκοσμιοποίησης.

Ο λεγόμενος πνευματικός μας κόσμος ηττήθηκε διότι δεν θέλησε ή δεν μπόρεσε να επεξεργαστεί την ευρωπαϊκή μας ένταξη ως δυναμική της Εθνικής μας Συνείδησης. Την άφησε στο έλεος των λογιστών. Εξ ου και η σημερινή του αλαλία.