Ο Εμφύλιος και η εθνική μας νεύρωση

kathimerini.gr

ΤΑΚΗΣ ΘΕΟΔΩΡΟΠΟΥΛΟΣ

Ε​​ξήντα εννέα χρόνια μετά τη συντριβή του κομμουνισμού στον Γράμμο, η επέτειος έχει σχεδόν ξεχαστεί. Κάτι συνάξεις εδώ κι εκεί, όπως στις Πρέσπες τις προάλλες υπό τον σεμνό τίτλο «Το τέλος του Εμφυλίου», δηλώσεις που μάλλον θαμπώνουν παρά αναδεικνύουν τη σημασία του γεγονότος. Κι ας υπήρξε το σημαντικότερο για τη σύγχρονη ιστορία μας μετά το «Οχι» του Μεταξά. Το «Οχι» ενέταξε την Ελλάδα στη συμμαχία των δημοκρατικών δυνάμεων που αντιστάθηκαν με επιτυχία στον ναζισμό και τον φασισμό. Η ήττα των υπολειμμάτων του Δημοκρατικού Στρατού στον Γράμμο οριστικοποίησε τη θέση της στους κόλπους της δημοκρατικής Ευρώπης. Η χειραψία του Βαφειάδη με τον Τσακαλώτο πριν από κάτι δεκαετίες δεν σήμαινε παρά τη διάθεσή μας να απωθήσουμε το τραύμα. Το ρίξαμε στα άδυτα του συλλογικού μας ασυνείδητου, με αποτέλεσμα ακόμη και σήμερα ο Αρης Βελουχιώτης να αντιμετωπίζεται ως εθνικός μας ήρωας, ενώ αγνοείται η τύχη της προτομής του συνταγματάρχη Ψαρρού που βρισκόταν στην πλατεία Αιγύπτου, στο κέντρο της Αθήνας, ώσπου να την αρπάξουν κάποιοι για να την πουλήσουν στα χυτήρια του Ασπροπύργου. Κάπου εκεί θα κατέληξαν, υποθέτω, και τα μεταλλικά εμβλήματα που κοσμούσαν το μνημείο του Ιερού Λόχου στο Πεδίον του Αρεως. Θέλουμε να ξεχάσουμε τον «Εμφύλιο», ή συμμοριτοπόλεμο, διότι αρνούμαστε πεισματικά να καταλάβουμε τι συνέβη τότε στην Ελλάδα. Οι μεν νικητές, οι δημοκρατικές δυνάμεις, βασανίζονται ακόμη από τις ενοχές του νικητή –πάγιο ψυχολογικό σύνδρομο του νικητή–, οι δε ηττημένοι, οι κομμουνιστές, επικαλούμενοι τις ενοχές των νικητών, αρνούνται ακόμη και σήμερα να αναλάβουν το βάρος των εγκλημάτων τους.

Στον Εμφύλιο δεν συγκρούστηκε η Δεξιά με την Αριστερά. Συγκρούστηκε η Ελλάδα που είχε τα μάτια της στραμμένα στον ευρωπαϊκό πολιτισμό και η «άλλη» Ελλάδα, η βαλκανική, προσηλωμένη στη Μόσχα και στον ασιατικό ολοκληρωτισμό του Στάλιν. Είναι ένα εσωτερικό ρήγμα που διατρέχει τον κορμό του έθνους από την ημέρα που έγινε κράτος και παραμένει ακόμη και σήμερα ενεργό. Ενεργό, διότι είναι απωθημένο στο συλλογικό μας ασυνείδητο. Οι νικητές, από τη μια, με τις ενοχές του νικητή –θεμελιώδες συστατικό του ελληνικού πολιτισμού– και οι ηττημένοι, οι οποίοι αρνούνται να παραδεχθούν την ήττα τους. Και δεν έχουν το θάρρος να παραδεχθούν ότι παραμένουν ακόμη ζωντανοί, στην κυριολεξία, επειδή γεννήθηκαν και μεγάλωσαν σε μια κοινοβουλευτική δημοκρατία. Φαντασθείτε πού θα βρισκόταν ο Καρανίκας σήμερα αν η Ελλάδα είχε υποστεί καθεστώς Εμβέρ Χότζα – διότι το επίπεδο της κομμουνιστικής ηγεσίας που κήρυξε τον συμμοριτοπόλεμο δεν ήταν επίπεδο Παλμίρο Τολιάτι. Επίπεδο Εμβέρ Χότζα ήταν.

Τα απωθημένα γεννούν νευρώσεις. Οι μήνες που μεσολαβούν ώς τις εκλογές θα προσφέρουν πλούσιο υλικό στους μελετητές της υστερίας.