Εν Θεσσαλονίκη

kathimerini.gr

ΚΩΣΤΑΣ ΙΟΡΔΑΝΙΔΗΣ

Πόλη των Φαντασμάτων είχε χαρακτηρίσει τη Θεσσαλονίκη ο συγγραφέας Μαρκ Μαζάουερ και είναι αυτός ο τίτλος του πολυδιαβασμένου του βιβλίου. Και εξαίφνης την περασμένη εβδομάδα κατέφθασαν στην πόλη μέλη της οικογένειας Εβρενός, που επί έξι συνεχείς αιώνες όχι απλώς εσφράγισαν με την παρουσία τους την περιοχή της Μακεδονίας και της Θράκης, αλλά και των ομόρων προς την Ελλάδα βαλκανικών κρατών – FYROM και Βουλγαρία.

Από παλιά βυζαντινή οικογένεια –το εξισλαμισθέν όνομά της σημαίνει Ουρανός– ο ιδρυτής της δυναστείας, Γαζή Εβρενός, μαζί με έναν άλλο Βυζαντινό αξιωματούχο, τον Κιοσέ [σπανός, στα ελληνικά] Μιχαήλ, συνέπηξαν στη Βιθυνία «ανίερη συμμαχία» με τον Οσμάν, τον γενάρχη της δυναστείας, και από μιαν άποψη υπήρξαν συνιδρυτές της Αυτοκρατορίας των Οθωμανών.

Η ημερίδα που διοργάνωσε το τουρκικό προξενείο την περασμένη Τετάρτη σε αίθουσα του δημαρχείου, σχετικώς με την πολιτιστική κληρονομιά της οικογένειας Εβρενός, αν και δεν έλαβε ευρεία δημοσιότητα, σκανδάλισε αρκετούς. Στόχος των αντιδράσεων δεν ήταν τόσο ο Εβρενός, που ελάχιστοι είχαν ποτέ ακούσει περί αυτού, αλλά ο δήμαρχος της πόλεως Γιάννης Μπουτάρης, που είχε παραχωρήσει την αίθουσα για την εκδήλωση.

Ο Γιάννης Μπουτάρης δεν ανήκει στα φαντάσματα της πόλεως. Είναι ζωντανός και λακτίζων. Ανακοινώνοντας την ίδια ημέρα της εκδηλώσεως για τον Εβρενός την απόφασή του να μη διεκδικήσει τη δημαρχία στις εκλογές του Μαΐου, εστέρησε από τους πάσης φύσεως αντιπάλους του έναν οικείο στόχο, κάτι σαν ένα σάκο προπονήσεως του «μποξ».

Η δημαρχία του Γιάννη Μπουτάρη υπήρξε sui generis. Θέλησε να επανασυστήσει την πόλη των νεανικών του χρόνων – της δεκαετίας του ’60. Με μνήμες πολυπολιτισμικές, που ήσαν νωπές ακόμη την εποχή εκείνη. Οταν μία ομάδα νέων περί τους τριακοσίους –διαταξική μέχρις ενός σημείου– όργωνε στην κυριολεξία τους δυο - τρεις κεντρικούς δρόμους της πόλεως, με ενδιαφέροντα για την τέχνη και τα γράμματα, με ένα πανεπιστήμιο εύρωστο, με τάσεις απελευθερώσεως κάθε μορφής, και πίστευε ότι «η Θεσσαλονίκη μάς ανήκει».

Και εν μέρει το επέτυχε, από τον Λευκό Πύργο έως την Αριστοτέλους, και από τις νότιες παρυφές της Εγνατίας έως την Παραλία με διοργανώσεις άκρως προκλητικές, ενίοτε, που έκαναν τους συνετούς πολίτες να κραυγάζουν «Τα Σόδομα και Γόμορρα», Θεέ μου. Δεν είναι μόνον Πόλη των Φαντασμάτων η Θεσσαλονίκη, αλλά και των άκρων και των πλέον αντιφατικών ωσμώσεων. Και από μιαν άποψη, ευτυχώς.

Επιστρέφοντας στους Εβρενός και στις φωνές διαμαρτυρίας που ακούστηκαν, ήσαν αναμενόμενες και κατανοητές. Μόνον που το έθνος των Ελλήνων δεν δημιουργήθηκε το 1828, με την υπογραφή του Πρωτοκόλλου του Λονδίνου. Εχει πορεία πλέον των είκοσι πέντε αιώνων και πέρασε από ποικίλες φάσεις αντιφάσεων.

Δεν ήταν προδότης ο Ιωάννης Καντακουζηνός που έδωσε την κόρη του Θεοδώρα γυναίκα στον σουλτάνο Ορχάν. Ούτε ο Γεννάδιος Σχολάριος, που ο Μωάμεθ Β΄ του ενεχείρισε το «δεκανίκι» του Πατριάρχη. Ούτε ο Παναγιωτάκης Νικούσιος ο πρώτος Μέγας Διερμηνεύς της Πύλης και οι Μαυροκορδάτοι που ακολούθησαν, και τόσοι άλλοι. Εως ότου ήρθε η ύψιστη στιγμή αυτογνωσίας με την Επανάσταση του 1821 και δημιουργήθηκε η νέα Ελλάς. Ουδείς κινδύνευσε ποτέ αναγνωρίζοντας τη συγκατοίκηση με έθνη και πολιτισμούς αλλότριους.