Τι είναι προοδευτικό στην εκπαίδευση σήμερα;

kathimerini.gr

Ο λαϊκισμός που ενέσκηψε στη χώρα τα τελευταία χρόνια έχει αφήσει ισχυρό αρνητικό αποτύπωμα σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης. Η συντεχνιακή αντίληψη ηγεμόνευσε. Η αναξιοκρατία, ο κομματικός έλεγχος και οι πελατειακές πρακτικές γιγαντώθηκαν. Η ανομία και η βία αν δεν υποθάλπονται, συναντούν συστηματικά την ανοχή. Η ήσσων προσπάθεια και ο εξισωτισμός κυριαρχούν. Κλίσεις, ταλέντα και ικανότητες των νέων ισοπεδώνονται και σπαταλώνται. Η προσπάθεια για βελτίωση και η καινοτομία αποθαρρύνονται. Η αξιολόγηση έχει εγκαταλειφθεί ή απονευρωθεί. Η συνεργασία και η αλληλεπίδραση εκπαιδευτικών ιδρυμάτων και επιχειρήσεων αντιμετωπίζονται με εχθρότητα. Η κρατική γραφειοκρατία, που συνθλίβει τη διοίκηση της εκπαίδευσης, ενισχύθηκε. Οι επιδόσεις των μαθητών επιδεινώνονται, αντί να βελτιώνονται. Η απόσταση από την υπόλοιπη Ευρώπη μεγαλώνει.

Το δημόσιο σχολείο και το δημόσιο πανεπιστήμιο αφέθηκαν να «ιδιωτικοποιηθούν εκ των έσω», χωρίς ισχυρές διαδικασίες κοινωνικής λογοδοσίας. Η εμπιστοσύνη στη δημόσια εκπαίδευση περιορίζεται και η κοινωνική δυσαρέσκεια εντείνεται καθημερινά. Η διεύρυνση της συμμετοχής των παιδιών στην προσχολική αγωγή και φροντίδα καρκινοβατούν. Οι εκπαιδευτικές ανισότητες διευρύνονται. Οι ιδεολογικές αγκυλώσεις και τα συντεχνιακά συμφέροντα καθηλώνουν κάθε προσπάθεια αντιμετώπισής τους.

Οι σπουδές και τα πτυχία χωρίς αντίκρισμα οδηγούν μαζικά στην ανεργία και στη μετανάστευση. Η τεχνική-επαγγελματική εκπαίδευση υποβαθμίζεται, χωρίς να προσαρμόζεται στις οικονομικές και ριζικές τεχνολογικές αλλαγές που σημειώνονται. Η τεχνολογική εκπαίδευση καταργείται, περιορίζοντας την αναγκαία πολυτυπία της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, καθώς και τις εκπαιδευτικές και επαγγελματικές επιλογές των νέων. Παρά τη μεγάλη ανεργία των νέων, οι ελλείψεις κατάλληλα εκπαιδευμένου προσωπικού αυξάνονται. Η αναντιστοιχία εκπαίδευσης και αγοράς εργασίας διευρύνεται, καθώς η οικονομία εξέρχεται από τη βαθιά ύφεση. Οι ανάγκες της ανάπτυξης και των επιχειρήσεων παραβλέπονται και η ευημερία των πολιτών και της χώρας υπονομεύεται. Οι δραματικές επιπτώσεις της ταχείας συρρίκνωσης του μαθητικού πληθυσμού κουκουλώνονται. Το σχολικό δίκτυο και ο περιφερειακός χάρτης της ανώτατης εκπαίδευσης διατηρούνται, παρά τη μειωμένη χρηματοδότησή τους, τις ριζικές αλλαγές που σημειώνονται, τις ανάγκες που μεταβάλλονται και τις υποδομές που επιδεινώνονται.

Η ριζική αλλαγή πορείας στην εκπαίδευση επείγει. Προοδευτική πολιτική στην εκπαίδευση σήμερα δεν είναι αυτή που εξισώνει και ισοπεδώνει μαθητές, εκπαιδευτικούς και εκπαιδευτικές μονάδες, καταργώντας πρότυπα και πειραματικά σχολεία. Δεν είναι αυτή που επιδιώκει την ομοιομορφία των σχολείων, εμποδίζοντας την έμπρακτη αντιμετώπιση των εκπαιδευτικών ανισοτήτων και των διαφορετικών ατομικών αναγκών των μαθητών. Δεν είναι αυτή που θυσιάζει τα συμφέροντα των μαθητών και των νέων για χάρη των συμφερόντων των κομμάτων, των συνδικάτων και των εκπαιδευτικών.

Προοδευτική πολιτική δεν είναι αυτή που απομακρύνει την εκπαίδευση από τις ανάγκες της οικονομίας και των επιχειρήσεων, υπονομεύοντας την ανάπτυξη της χώρας. Δεν είναι αυτή που μοιράζει «χαρτιά χωρίς αντίκρισμα» και προετοιμάζει νέους ανέργους ή μετανάστες. Δεν είναι αυτή που παραβλέπει τις εξελίξεις στις επιστήμες και στην τεχνολογία αδιαφορώντας για τις συνέπειές τους στην εκπαίδευση, την ισότιμη συμμετοχή των πολιτών στην κοινωνία και την απασχόληση.

Προοδευτική εκπαιδευτική πολιτική σήμερα είναι η σύνδεση της εκπαίδευσης με τις σύγχρονες επιστημονικές εξελίξεις, τον ψηφιακό τεχνολογικό μετασχηματισμό και τις μεταβαλλόμενες ανάγκες της οικονομίας. Είναι η συμβολή της εκπαίδευσης στην οικοδόμηση ενός νέου βιώσιμου και διεθνώς ανταγωνιστικού παραγωγικού προτύπου της χώρας. Είναι η διοικητική, οικονομική και εκπαιδευτική αυτονομία σχολείων και πανεπιστημίων με συνεχή –εσωτερική και εξωτερική– αξιολόγηση από ανεξάρτητη αρχή. Είναι ο νέος τρόπος διοίκησής τους, με ευέλικτη οργάνωση και διαδικασίες λήψης αποφάσεων και αποτελεσματική λογοδοσία με συμβούλια και συμμετοχή εξωτερικών μελών. Είναι αυτή που διασφαλίζει την αξιοκρατία στην επιλογή των στελεχών και την αποκομματικοποίηση της διοίκησης της εκπαίδευσης, και ενισχύει τον εκδημοκρατισμό τής λειτουργίας των εκπαιδευτικών οργανώσεων.

Προοδευτική πολιτική είναι αυτή που έχει στο επίκεντρο την ισότητα των ευκαιριών και μάχεται έμπρακτα τις εκπαιδευτικές ανισότητες. Είναι αυτή που διασφαλίζει την πρόσβαση όλων στην ποιοτική προσχολική φροντίδα και αγωγή, με δυνατότητα συμμετοχής της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και ιδιωτών στην παροχή τέτοιων υπηρεσιών, με κρατική στήριξη και συνεχή αξιολόγηση. Είναι η πολιτική που εξασφαλίζει τη στήριξη όσων φοιτητών έχουν ανάγκη, με δάνεια που αποπληρώνονται από τα μελλοντικά τους εισοδήματα.

Προοδευτική πολιτική είναι αυτή που διαμορφώνει ένα εκπαιδευτικό και παιδαγωγικό πλαίσιο το οποίο καλλιεργεί τη δημιουργικότητα, την πειθαρχημένη προσπάθεια των μαθητών και των φοιτητών και επιβραβεύει κάθε επιτυχία τους. Είναι η διαρκής ανανέωση των προγραμμάτων σπουδών και των μεθόδων διδασκαλίας. Είναι η διαρκής βελτίωση των σχολικών βιβλίων, των πανεπιστημιακών συγγραμμάτων, με βάση τις σύγχρονες επιστημονικές και τεχνολογικές εξελίξεις σε μια ανοικτή αγορά. Είναι η αξιολόγηση των εκπαιδευτικών, η έμπρακτη υλική και ηθική επιβράβευσή τους. Είναι η αναδιοργάνωση της αρχικής εκπαίδευσης των εκπαιδευτικών ειδικοτήτων σε δεύτερο –μεταπτυχιακό– κύκλο σπουδών σε πανεπιστημιακές σχολές εκπαίδευσης και η διαρκής επιμόρφωσή τους. Είναι η εκπαίδευση τόσων εκπαιδευτικών όσων χρειάζονται με βάση τις δημογραφικές εξελίξεις. Είναι η μετατροπή της επερχόμενης συρρίκνωσης του μαθητικού πληθυσμού σε ευκαιρία εκπαιδευτικής, οικολογικής και αισθητικής αναγέννησης του εθνικού σχολικού δικτύου με σύγχρονες κτιριακές και ψηφιακές υποδομές και εργαστήρια.

Προοδευτική είναι η πολιτική που διευρύνει τις εκπαιδευτικές και επαγγελματικές επιλογές των νέων, προσφέροντας τη δυνατότητα φοίτησης σε πρότυπα-πειραματικά σχολεία γενικής ή τεχνικής-επαγγελματικής εκπαίδευσης, ιδιαίτερα στις νέες τεχνολογίες επικοινωνίας και αυτοματισμού. Είναι η πολιτική που προσφέρει στους νέους επιλογές για τεχνολογική εκπαίδευση υψηλής ποιότητας στις εφαρμογές των επιστημών και της τεχνολογίας, παράλληλα με τα πανεπιστημιακά ιδρύματα. Είναι η πολιτική που στηρίζει τη συνεργασία των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων με τις επιχειρήσεις και την ανάπτυξη ευκαιριών διά βίου εκπαίδευσης. Είναι η πολιτική που προσελκύει αλλοδαπούς φοιτητές στα ανώτατα δημόσια ή ιδιωτικά ιδρύματα της χώρας, που πρωταγωνιστούν διεθνώς στην έρευνα, στην εκπαίδευση, στην καινοτομία και στην υποστήριξη της επιχειρηματικότητας. Ιδρύματα διεθνώς αναγνωρισμένα και πλήρως εναρμονισμένα με τις αρχές του ευρωπαϊκού χώρου ανώτατης εκπαίδευσης, που θα χρηματοδοτούνται από ανεξάρτητη αρχή με βάση τους στόχους τους και τα αποτελέσματα της λειτουργίας τους και θα επιβραβεύονται όταν διακρίνονται για την υψηλή ποιότητά τους. Ιδρύματα που θα χρηματοδοτούνται για τις ερευνητικές τους δραστηριότητες με αποκλειστικό κριτήριο την επιστημονική αριστεία.

Προοδευτική πολιτική είναι η πολιτική που διασφαλίζει ακαδημαϊκό περιβάλλον, συνθήκες ασφάλειας της ακαδημαϊκής κοινότητας, τη συνταγματική ελευθερία της έρευνας και της διδασκαλίας, την προστασία της περιουσίας του φορολογουμένου. Είναι η πολιτική που προστατεύει αποτελεσματικά τα σχολικά κτίρια από βανδαλισμούς και μετατρέπει τα δημόσια πανεπιστήμια από χώρους εμπορίου ναρκωτικών και εμπορίου παράνομων προϊόντων σε χώρους ελεύθερης επιστημονικής και καλλιτεχνικής δημιουργίας.

Η ανάταξη της εκπαίδευσης, αυτή η τόσο αναγκαία προϋπόθεση για την πρόοδο της χώρας, πρέπει να αρχίσει την επομένη των εκλογών που έρχονται. Τα νομοθετήματα που προωθήθηκαν τα τελευταία χρόνια από την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ πρέπει να αποσυρθούν και οι συνέπειές τους να ακυρωθούν. Η εφαρμογή των πρόσφατων νομοθετημάτων Γαβρόγλου για τη διοίκηση της εκπαίδευσης, το λύκειο και την κατάργηση των ΤΕΙ πρέπει να σταματήσει άμεσα, πριν οι επιπτώσεις τους γίνουν μη αναστρέψιμες.

Γιάννης Αντωνίου, τ. Αντιπρόεδρος Διοικούσας Επιτροπής Πρότυπων Πειραματικών Σχολείων

Αχιλλέας Γραβάνης, Καθηγητής Φαρμακολογίας Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Κρήτης

Αποστόλης Δημητρόπουλος, Εκπαιδευτικός, Δρ Εκπαιδευτικής Πολιτικής LSE, επιστημονικός συνεργάτης ΙΟΒΕ

Ευθύμης Δημόπουλος, Εκπαιδευτικός

Ορέστης Καλογήρου, Καθηγητής ΑΠΘ

Λεωνίδας Καστανάς, Εκπαιδευτικός

Γιάννης Κατσαρός, Εκπαιδευτικός, Δρ Διοίκησης Εκπαίδευσης

Θάνος Καψάλης, Βιολόγος

Βάσω Κιντή, Καθηγήτρια ΕΚΠΑ

Μάνια Μαύρη, Αν. Καθηγήτρια Πανεπιστημίου Αιγαίου

Ελένη Μπούντα, Εκπαιδευτικός, Δρ Ιστορίας

Φιλιώ Νόκα-Ζάχαρη, τ. Περιφερειακή Διευθύντρια Εκπαίδευσης Ηπείρου

Παναγής Παναγιωτόπουλος, Επ. Καθηγητής ΕΚΠΑ

Γιώργος Τόμπρας, Καθηγητής ΕΚΠΑ

Πάνος Τσακλόγλου, Καθηγητής Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών