Η Ευρώπη των μικρών εθνών

kathimerini.gr

Τάκης Θεοδωρόπουλος

Ο Μίλαν Κούντερα, εκτός από την αξία του μυθιστορηματικού του έργου, μας έχει κληροδοτήσει και ένα κεφάλαιο σκέψης για τον ευρωπαϊκό πολιτισμό. Ακρογωνιαίος λίθος, η αντίληψή του ότι το μυθιστόρημα είναι η πιο γνήσια έκφραση της ευρωπαϊκής δημιουργικότητας. Ένας τρόπος έκφρασης και σκέψης «γηγενής», ο οποίος παρακολούθησε σαν σκιά την ευρωπαϊκή ιστορία έως τον εικοστό αιώνα, τον αιώνα της νεωτερικότητας. Η ευρωπαϊκή του σκέψη έχει σημασία διότι προσεγγίζει τον πολιτισμό της πέρα από τη γραφειοκρατική της ελεφαντίαση, την οικονομική της ευρωστία ή τη γεωστρατηγική σημασία της. Γι’ αυτόν η Ευρώπη έχει μια πολιτισμική ιδιαιτερότητα. Σημασία έχει ότι δεν το υποστηρίζει αυτό από κάποια θεωρητική αντίληψη, αλλά από την εμπειρία του ως μυθιστοριογράφου.

Διάβασα το κείμενό του «Πράγα, ένα ποίημα που χάνεται». Κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Βιβλιοπωλείον της Εστίας, σε μετάφραση Γιάννη Χάρη. Είναι ένα κείμενο που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Le débat, ένα από τα πρώτα κείμενα που έγραψε στα γαλλικά. Είναι ένας απολογισμός του τσεχικού πολιτισμού, από τον Κάφκα και τον Χάσεκ έως τον σουρεαλισμό, τον Γιάνατσεκ και τους Τσέχους στρουκτουραλιστές. Κυρίως, όμως, είναι μια επιτομή της ιστορίας ενός έθνους που απεκόπη βιαίως από τον ευρωπαϊκό πολιτισμό με το πραξικόπημα του 1948 και το κατάπιε ο σοβιετικός ολοκληρωτισμός.

Για την εισβολή στην Τσεχοσλοβακία το 1968 γράφει: «Δεν ήταν απλώς η νίκη του “δογματικού κομμουνισμού” ενάντια στον φιλελεύθερο κομμουνισμό» – μην ξεχνάμε ότι για τους Έλληνες κομμουνιστές ήταν η αφορμή για την ίδρυση του ΚΚΕ (εσωτ.). Και ο Κούντερα συνεχίζει: «Ήταν η οριστική προσάρτηση μιας δυτικής χώρας από τον ολοκληρωτικό ρωσικό πολιτισμό. Λέω συγκεκριμένα πολιτισμό, και όχι πολιτικό σύστημα ή κράτος». Η αντιστοιχία με τη σημερινή κατάσταση δεν είναι δύσκολη: η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία είναι ένας πολιτισμικός πόλεμος όπου ένα καθεστώς ανατολικής απολυταρχίας προσπαθεί να καταλάβει μια χώρα η οποία θέλει να είναι ευρωπαϊκή. Το γεωστρατηγικό ζήτημα είναι το επιφαινόμενο. Πίσω του κρύβεται η πολιτισμική ένταξη.

Το δεύτερο σημείο που βρίσκω άκρως επίκαιρο στο σύντομο αυτό δοκίμιο του Κούντερα είναι η σημασία των μικρών ευρωπαϊκών εθνών. Υπάρχουν πολλά κοινά σημεία ανάμεσα στην Τσεχία του Κούντερα και στη δική μας Ελλάδα. Όπως γράφει, δεν υπήρχε ούτε αριστοκρατία ούτε σοβαρή αστική τάξη. Σας θυμίζει κάτι; Υπάρχουν ωστόσο και πολλές διαφορές. Η Τσεχία γέννησε τον Κάφκα και τον Χάσεκ με τον «Καλό στρατιώτη Σβέικ». Είναι δύο συγγραφείς που επηρέασαν καταλυτικά την ευρωπαϊκή λογοτεχνία. Η ελληνική δημιουργία δεν κατάφερε να παραγάγει τέτοια μεγέθη. Μπορεί να οφείλεται στο δυσμετάφραστο της γλώσσας μας. Όμως, είναι γεγονός.

Συμπέρασμα πρώτον: Η Σοβιετική Αυτοκρατορία δεν κατέρρευσε μόνο για τεχνικούς λόγους, την οικονομική ή στρατιωτική της αδυναμία. Κατέρρευσε επειδή τα έθνη που είχε καθυποτάξει ανήκαν στον ευρωπαϊκό πολιτισμό. Η Τσεχία, η Πολωνία, η Ουγγαρία, η Ανατολική Γερμανία. Αν όλες αυτές οι χώρες ήσαν στη Λατινική Αμερική, όπως η Κούβα και η Βενεζουέλα, πού θα ήσαν σήμερα; Το αίτημα, όπως λέει ο Κούντερα, δεν είναι πολιτικό. Είναι πολιτισμικό.

Η Ελλάδα πλήρωσε ακριβά την πολιτισμική της ένταξη στην Ευρώπη. Για να φτάσει στη σημερινή δημοκρατία, πέρασε έναν αιματηρό εμφύλιο, ένα αυταρχικό μετεμφυλιακό κράτος και μια δικτατορία. Εζησε και αυτή τη μοίρα των μικρών ευρωπαϊκών εθνών με τον δικό της τρόπο. Και κάπου εκεί εμφανίζεται το ζητούμενο. Μήπως ο αγώνας των «μικρών ευρωπαϊκών εθνών» για την ένταξή τους δίνει την υπεραξία που χρειάζεται η Ευρώπη για να προχωρήσει στα επόμενα βήματά της; Μήπως το μέλλον της η Ευρώπη πρέπει να το αναζητήσει στα «μικρά ευρωπαϊκά έθνη»; Μήπως αυτά μπορούν να αντιμετωπίσουν τη γραφειοκρατική της ελεφαντίαση;

Μήπως ο ευρωπαϊκός πολιτισμός έχει μεγαλύτερη αξία στην Τσεχία ή στην Ελλάδα από ό,τι έχει στη Γερμανία ή στη Γαλλία; Μήπως η δυναμική του ελλοχεύει στα έθνη που τον θεωρούν ως κατάκτηση παρά σε όσα τον αντιμετωπίζουν ως κεκτημένο; Μήπως η Ελλάδα έχει περισσότερα να μας πει για το μέλλον της Ευρώπης απ’ ό,τι η Γερμανία; Παράδοξο ή παράλογο; Πώς αλλιώς να προσεγγίσεις τη σημερινή κατάσταση;

Το πολιτικό μήνυμα της 9ης Ιουνίου πρέπει να αποπνέει σταθερότητα, σιγουριά και συνέχεια...

Από τη συνέντευξη του Πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη στο κεντρικό δελτίο ειδήσεων του τηλεοπτικού σταθμού ΣΚΑΪ και στη δημοσιογράφο Σία Κοσιώνη:

• Άλλα κόμματα θέλουν να ανάγουν τις ευρωεκλογές σε ένα δημοψήφισμα κατά της κυβέρνησης. Εμείς αυτό το γάντι θα το σηκώσουμε. Θα πούμε ότι ναι, το πολιτικό μήνυμα το οποίο θα εκπεμφθεί από την κάλπη της 9ης Ιουνίου πρέπει να αποπνέει σταθερότητα, σιγουριά και συνέχεια.

-Έχουμε εννιά μήνες κυβερνητικού έργου για το οποίο θέλουμε να μιλήσουμε και τρία χρόνια ακόμα θητείας μπροστά μας έτσι ώστε να μπορέσουμε να συνεχίσουμε με την ίδια ορμή, με ακόμα μεγαλύτερη ορμή, με τους ίδιους πρακτικά καταγεγραμμένους συσχετισμούς, στην υλοποίηση του έργου μας.

-Εμείς όμως δεν σταματήσαμε και δεν σταματούμε να μιλάμε για τη σημασία της Ευρώπης. Το σύνθημά μας είναι «σταθερά πιο κοντά στην Ευρώπη». Γιατί αυτά τα οποία συμβαίνουν στην Ευρώπη αφορούν τον κάθε Έλληνα πολίτη, την κάθε Ελληνίδα και τον κάθε Έλληνα. Γι’ αυτό και πρέπει να μιλήσουμε γι’ αυτά τα οποία πετύχαμε στην Ευρώπη και γι’ αυτά τα οποία θέλουμε να πετύχουμε στην Ευρώπη την επόμενη πενταετία και πώς η Ευρώπη τελικά μπορεί να είναι χρήσιμη για τον Έλληνα πολίτη.

-Γι’ αυτά, τα άλλα κόμματα δεν έχουν να πούνε σχεδόν τίποτα. Εμείς έχουμε να πούμε πάρα πολλά. Γιατί πράγματι αυτό θα είναι τελικά το πραγματικό ζητούμενο των ευρωεκλογών: πόσους ευρωβουλευτές θα εκλέξουμε και πόσο δυναμικά η Νέα Δημοκρατία θα εκπροσωπηθεί στον συσχετισμό των δυνάμεων για τον επόμενο πενταετή ευρωπαϊκό κύκλο.

• Έχω πει πολλές φορές -και το λέω σε κάθε κάλπη- ότι θέλω το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα. Οι ευρωεκλογές είναι εθνική κάλπη, αλλά δεν είναι εθνικές εκλογές που εκλέγουν κυβέρνηση. Κατά συνέπεια, το μέτρο σύγκρισης είναι οι προηγούμενες ευρωεκλογές για εμένα, οι οποίες μάλιστα έλαβαν χώρα και σε μία εποχή πολύ κοντά σε εθνικές εκλογές.

-Αυτή τη στιγμή έχουμε ένα μειονέκτημα και ένα πλεονέκτημα ταυτόχρονα. Δεν έχουμε εθνικές εκλογές ή περιφερειακές και δημοτικές εκλογές, άρα η κινητοποίηση του κόσμου είναι πιο δύσκολη. Από την άλλη, επειδή έχουμε ευρωεκλογές απομονωμένες από άλλη εθνική κάλπη, είναι πολύ πιο εύκολο να μιλήσουμε για την Ευρώπη. Άρα, εγώ θεωρώ ότι το λογικό μέτρο σύγκρισης είναι τα αποτελέσματα των προηγούμενων ευρωεκλογών.

-…αλλά τελικά αυτό το οποίο με ενδιαφέρει εμένα είναι να εκλέξω και όσο το δυνατόν περισσότερους ευρωβουλευτές, διότι η αριθμητική την επόμενη μέρα έχει σημασία. Γιατί έχει σημασία; Διότι πρέπει να διαμορφωθεί στο Ευρωκοινοβούλιο μία πλατιά συμμαχία, θα έλεγα, του μέτρου και της λογικής, για να προωθήσουμε τις μεγάλες αλλαγές στην Ευρώπη, για τις οποίες εμείς αγωνιζόμαστε: ανταγωνιστικότητα, άμυνα, αγροτικά ζητήματα. Τρία θέματα στα οποία η Ελλάδα μπορεί να παίξει πρωταγωνιστικό ρόλο.

Κλωτσοπατινάδα

kathimerini.gr

Τάκης Θεοδωρόπουλος

Η κρίση του 2010 εγκαινίασε μια περίοδο οιονεί εμφυλίου για την ελληνική κοινωνία. Σαν έτοιμοι από καιρό τον περιμέναμε. Είχε και θύματα, όπως τους δολοφονηθέντες στο υποκατάστημα της Marfin. Οι ένοχοι δεν έχουν βρεθεί ακόμη. Ακόμη και το λεξιλόγιο της εποχής παρέπεμπε στον εμφύλιο της δεκαετίας του ’40. Οι λεγόμενοι «μνημονιακοί», όσοι υποστήριζαν ότι η Ελλάδα πρέπει να υπηρετήσει τις υποχρεώσεις της απέναντι στην Ευρώπη, ήσαν οι «γερμανοτσολιάδες». Οι «αντιμνημονιακοί» ταυτίζονταν με τους αντιστασιακούς της Κατοχής. Η αναπαράσταση του εμφυλίου πέτυχε πολιτικά. Έδωσε την κυβέρνηση σε ένα «εθνικοσοσιαλιστικό» μόρφωμα, τους ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ, και έφτασε να ανατρέψει συμβολικά την ήττα του κομμουνισμού το 1949. Ήταν το δημοψήφισμα του 2015 και το υπερήφανο «Όχι» του ελληνικού λαού στις ευρωπαϊκές του υποχρεώσεις.

Έχει και η αναπαράσταση την αξία της. Μπορεί να προσθέσει νόημα στο γεγονός το οποίο αναπαριστά, όμως μπορεί και να το αποχυμώσει. Είναι αυτό που προέκυψε από την αναπαράσταση του εμφύλιου διχασμού πριν από μια δεκαετία. Σήμερα δεν υπάρχουν πια «γερμανοτσολιάδες», ούτε «αντιστασιακοί». Καμία πολιτική δύναμη δεν αμφισβητεί την ευρωπαϊκή ένταξη της Ελλάδας. Χρειάζεται πολλή δεξιότητα για να διακρίνεις στα μεγάλα θέματα τις διαφορές της αντιπολίτευσης από την κυβερνητική πλειοψηφία. Ο δημοσιογραφικός λυρισμός χαρακτηρίζει την ατμόσφαιρα «τοξική». Ένα χαστούκι εδώ, μια τηλεοπτική κλωτσοπατινάδα παρακάτω. Δεν είμαι γιατρός, αλλά υποθέτω ότι δεν έχουν όλες οι τοξίνες την ίδια επίδραση στον οργανισμό. Οι τοξικές συγκρούσεις της περασμένης δεκαετίας δεν έχουν καμία σχέση με τις συγκρούσεις του παρόντος. Σήμερα κάποιοι προσπαθούν να αναβιώσουν την αναπαράσταση του 2010, η οποία ήταν ήδη μια αναπαράσταση του εμφυλίου του ’40. Η αναπαράσταση της αναπαράστασης όπου κάθε αναπαράσταση χάνει ένα μέρος του νοήματος που μετέφερε η προηγούμενη.

Η σημερινή «τοξικότητα» δεν έχει ούτε ιδεολογικό ούτε πολιτικό πρόσημο. Είναι μια έκφραση διαφόρων υπερτροφικών «εγώ». Τι άλλο προβάλλει ο κ. Κασσελάκης εκτός από το «εγώ» του; Ακολουθεί ασθμαίνων ο κ. Ανδρουλάκης. Τρίτος ή τέταρτος ο Βελόπουλος, ο πωλητής των επιστολών του Ιησού – αλήθεια, ποια είναι η θέση της Εκκλησίας; Και όλοι αυτοί έχουν κοινό στόχο την απομείωση του Μητσοτάκη. Χαμηλά, πιο χαμηλά. Η πρώην ιδεολογική και πολιτική σύγκρουση στις ευρωεκλογές δείχνει την πραγματική της διάσταση. Μια κλωτσοπατινάδα η οποία δεν έχει να προτείνει τίποτε στην ελληνική κοινωνία, εκτός από την εγνωσμένη, και συγγνωστή ψυχολογικά, αγάπη της για τη σύγκρουση. Από αυτήν την άποψη διακρίνω ένα είδος πολιτικής νοημοσύνης. Ακόμη κι αν δεν έχουμε τι να πούμε, ας ρίξουμε ένα χαστούκι. Η μετάλλαξη της πολιτικής σύγκρουσης σε κλωτσοπατινάδα.

MyCoast» η ψηφιακή εφαρμογή καταγγελιών για τις παραλίες

Οι νέοι κανόνες που βάζουν τάξη στη δημόσια περιουσία στις παραλίες, διασφαλίζουν την πρόσβαση των πολιτών στη θάλασσα και κατοχυρώνουν όρους διαφάνειας στην παραχώρηση του αιγιαλού και της παραλίας, με παράλληλη προστασία του περιβάλλοντος, εξειδικεύονται με την υπογραφή τεσσάρων Υπουργικών Αποφάσεων που προβλέπει ο νόμος 5092/2024 «Όροι αξιοποίησης της δημόσιας περιουσίας στις παραθαλάσσιες περιοχές». Με τις αποφάσεις αυτές:

• Δημιουργείται Μητρώο Συμβάσεων Παραχώρησης Απλής Χρήσης Αιγιαλού και Παραλίας και η ψηφιακή εφαρμογή «MyCoast», μέσω της οποίας οι πολίτες θα μπορούν να υποβάλουν άμεσα καταγγελίες για υπέρβαση των παραχωρήσεων ή για αυθαίρετη κατάληψη παραλίας.
• Προβλέπεται η νέα διαδικασία διεξαγωγής ηλεκτρονικών δημοπρασιών από τις Κτηματικές Υπηρεσίες για την παραχώρηση αιγιαλού και παραλίας, με τιμή εκκίνησης που προσδιορίζεται αντικειμενικά.
• Προσδιορίζονται αναλυτικά οι υποχρεώσεις των παραχωρησιούχων για την εξυπηρέτηση των πολιτών, την ασφάλεια της παραλίας και τη διασφάλιση της προσβασιμότητας.
• Θεσπίζονται αυστηρές ποινές για τους παραβάτες, ειδικά στις περιπτώσεις παρεμπόδισης της ελεύθερης πρόσβασης του κοινού στη θάλασσα.

12+1 δεσμεύσεις της Ελλάδας για την προστασία των θαλασσών

Τις βασικότερες δεσμεύσεις (commitments) της Ελλάδας για την προστασία των θαλασσών ανακοίνωσε ο Υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, κ. Θόδωρος Σκυλακάκης, στην έναρξη των εργασιών του 9ου “Our Ocean Conference” (OOC), που φιλοξενείται στην Αθήνα (16-17/4).

Ο Υπουργός, παρουσία του πρώην Υπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ, κ. John Kerry, που επί θητείας του ξεκίνησε το 2014 η πρωτοβουλία του OOC, ανακοίνωσε πως η Ελλάδα λαμβάνει 21 δεσμεύσεις, συνολικού προϋπολογισμού άνω των 800 εκατ. δολαρίων, οι οποίες καλύπτουν και τους έξι βασικούς θεματικούς τομείς της Διάσκεψης, δηλαδή: 1. Θαλάσσιες Προστατευόμενες Περιοχές, 2. Βιώσιμη γαλάζια οικονομία, 3. Αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, 4. Ναυτική Ασφάλεια, 5. Βιώσιμη αλιεία και 6. Θαλάσσια ρύπανση.

Ειδικότερα, στις δεσμεύσεις του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, το οποίο και χρηματοδοτεί το OOC-9 συμπεριλαμβάνονται, οι εξής:

1. Απαγόρευση της μηχανότρατας σε όλες τις Θαλάσσιες Προστατευόμενες Περιοχές έως το 2030, ξεκινώντας από τα Θαλάσσια Εθνικά Πάρκα έως το 2026.
2. Διεύρυνση του δικτύου Θαλάσσιων Προστατευόμενων Περιοχών της Ελλάδας για την επίτευξη του στόχου του 30% έως το 2024.
3. Καθιέρωση εθνικού συστήματος παρακολούθησης και επιτήρησης των Θαλάσσιων Προστατευόμενων Περιοχών
4. Χαρτογράφηση θαλάσσιων οικοτόπων των ελληνικών Θαλάσσιων Προστατευόμενων Περιοχών
5. Δράση για τον εντοπισμό θαλάσσιων οικοτόπων, μεταναστευτικών διαδρομών και περιοχών αναζήτησης τροφής θαλάσσιων χελωνών και ανάπτυξη ψηφιακού Συστήματος Υποστήριξης Αποφάσεων (DSS) για τον μετριασμό των επιπτώσεων της αλιείας στις θαλάσσιες χελώνες
6. Ανάπτυξη ειδικού προγράμματος μέτρων για την επίτευξη καλής περιβαλλοντικής κατάστασης στο θαλάσσιο περιβάλλον τεσσάρων συγκεκριμένων θαλάσσιων περιοχών: Κορινθιακός, Θερμαϊκός, Σαρωνικός και Παγασητικός Κόλπος
7. Εφαρμογή ψηφιακών τεχνικών και συνδυασμένων μεθόδων μέτρησης για τη βελτίωση της παρακολούθησης και επιθεώρησης της θαλάσσιας ρύπανσης
8. Παρακολούθηση παράκτιων και θαλάσσιων υδάτων, μέσω τηλεπισκόπησης, για την αντιμετώπιση θαλάσσιων, οικολογικών φαινομένων
9. Διαχείριση και χωροταξικός σχεδιασμός των ελληνικών Θαλάσσιων Προστατευόμενων Περιοχών
10. Μέχρι το 2030 τουλάχιστον 12 λιμένες θα είναι εξοπλισμένοι με υποδομές παροχής ηλεκτρικής ενέργειας για τις θαλάσσιες μεταφορές (cold ironing).
11. Έως το 2030, μείωση κατά 50% των πλαστικών απορριμμάτων και των μικροπλαστικών κατά 30%, σε σύγκριση με το 2019
12. Αποκατάσταση του 30% συγκεκριμένων τύπων θαλάσσιων, οικοτόπων έως το 2030, με αύξηση του επιπέδου προστασίας των Θαλάσσιων Προστατευόμενων Περιοχών, με αύξηση του μεγέθους τους και με οριζόντια μέτρα
13. Καθιέρωση συστήματος παρακολούθησης και έγκαιρης προειδοποίησης διερχόμενων πλοίων για την έγκαιρη αναγνώριση μεγάλων, θαλάσσιων θηλαστικών, ώστε τα πλοία που βρίσκονται στα ελληνικά χωρικά ύδατα να επιβραδύνουν και να αποφύγουν τη σύγκρουση με αυτά στην περιοχή μεταξύ Κυθήρων, ακρωτηρίου Ταινάρου και ακρωτηρίου Μαλέα.

Ευρωεκλογές: Όσο πιο ισχυρή η NΔ, τόσο πιο σταθερή η χώρα

Από την ομιλία του Πρωθυπουργού και Προέδρου της Νέας Δημοκρατίας Κυριάκου Μητσοτάκη στην παρουσίαση του ψηφοδελτίου της Νέας Δημοκρατίας για τις ευρωπαϊκές εκλογές της 9ης Ιουνίου:

• Η Νέα Δημοκρατία σήμερα είναι το μεγαλύτερο κόμμα στην πατρίδα μας και ένα από τα ισχυρότερα, αν όχι το ισχυρότερο κεντροδεξιό κόμμα στην Ευρώπη.
• Στο ευρωψηφοδέλτιο συναντώνται άνθρωποι από διαφορετικές διαδρομές, εκπροσωπώντας διαφορετικούς επαγγελματικούς χώρους, εκπροσωπώντας όλες τις γωνιές της πατρίδας μας, αλλά και κάθε γωνιά του ελληνισμού παγκοσμίως. Άνθρωποι που μπορούν να συστεγάζονται κάτω από την ίδια πολιτική στέγη, η οποία συνενώνει διαφορετικά ρεύματα σε αυτή τη μεγάλη κοίτη του δημοκρατικού εκσυγχρονισμού και του προοδευτικού πατριωτισμού.
• Το 2024 δεν είναι 2019. Μεγάλες γεωπολιτικές αστάθειες, η πατρίδα μας βρίσκεται σε μια ταραγμένη γειτονιά, μεγάλες οικονομικές προκλήσεις, μεγάλες προκλήσεις που αφορούν αυτή τη δίδυμη τεχνολογική επανάσταση και κλιματική κρίση την οποία καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε.
• Στις εκλογές της 9ης Ιουνίου ψηφίζουμε για μια ισχυρή Νέα Δημοκρατία σε μια Ευρώπη που αλλάζει. Για να εξακολουθούμε να δίνουμε, -εγώ στο επίπεδο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, οι συνάδελφοι Υπουργοί στα Συμβούλια που εκπροσωπούν την πατρίδα μας, αλλά και οι ευρωβουλευτές μας στο Ευρωκοινοβούλιο- τις μεγάλες μάχες όπως τις δώσαμε σε ευρωπαϊκό επίπεδο και την περασμένη 5ετία.
• Στη Νέα Δημοκρατία υπάρχει μια επιλογή: είναι αυτή η επιλογή της σταθερότητας και της δυναμικής συνέχειας των μεταρρυθμίσεων.
• Το ξέρουμε πολύ καλά ότι στις ευρωεκλογές δεν ψηφίζουμε μόνο για την Ελλάδα στην Ευρώπη. Οι ευρωεκλογές είναι μία εθνική κάλπη. Είναι μια κάλπη η οποία εκ των πραγμάτων θα έχει πολιτικό αντίκτυπο και στην εσωτερική πολιτική κατάσταση.
• Θέλω να το πω όσο πιο απλά γίνεται: όσο πιο ισχυρή είναι η Νέα Δημοκρατία το βράδυ της 9ης Ιουνίου, τόσο πιο σταθερή θα είναι η χώρα και τόσο πιο γρήγορα και τολμηρά θα μπορούμε να προχωρήσουμε τις μεγάλες αλλαγές για τις οποίες εσείς μας δώσατε εξουσιοδότηση να προχωρήσουμε τον Ιούνιο του 2023.

Άρθρο του Κυριάκου Μητσοτάκη στην «Κ»: Η προστασία του περιβάλλοντος είναι και γαλάζια

Ανεμογεννήτρια με φόντο το ηλιοβασίλεμα σε νησί του Αιγαίου. Η χώρα μας είναι στην τέταρτη θέση στην Ευρώπη ως προς το ποσοστό παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από τον ήλιο και τον άνεμο. [INTIME NEWS]

Στη συζήτηση που διεξάγεται για την προστασία του περιβάλλοντος, συχνά ξεχνάμε πως τα 7/10 της επιφάνειας του πλανήτη μας καλύπτονται από θάλασσες και ωκεανούς. Όπως και το ότι η Ελλάδα με τα νησιά της διαθέτει την 11η μεγαλύτερη ακτογραμμή στον κόσμο.

Είναι παράδοξο, λοιπόν, το γεγονός ότι, αν και είμαστε μια χώρα θαλασσινή, στην πολιτική μας για τη φύση προτάσσουμε μονοσήμαντα κυρίως την προστασία του «πρασίνου». Όχι, όμως, εξίσου και τη διαφύλαξη του «απέραντου γαλάζιου» που μας περιβάλλει.

Γι’ αυτό, ακριβώς, την επόμενη εβδομάδα η Ελλάδα διοργανώνει το φετινό «Our Ocean Conference». Τη σημαντικότερη ετήσια διεθνή διοργάνωση για την προστασία της θαλάσσιας βιοποικιλότητας και τη διαφύλαξη του αγαθού των νερών σε όλα τα πεδία.

Στο πλαίσιό της, κάθε χρόνο, αντιπροσωπείες από δεκάδες κράτη καλούνται να αναλάβουν συγκεκριμένες δεσμεύσεις. Έτσι, η Αθήνα θα φιλοξενήσει 120 κυβερνητικές αποστολές. Σε μία συνάντηση όπου παγκόσμιοι ηγέτες, φορείς της λεγόμενης «μπλε οικονομίας», αλλά και εκπρόσωποι της κοινωνίας των πολιτών θα εξετάσουν από κοινού τις συνέπειες της κλιματικής κρίσης στους ωκεανούς και στις θάλασσες. Ώστε όλοι να αναλάβουμε δράση.

Ήδη η πατρίδα μας προωθεί 21 πρωτοβουλίες, συνολικού προϋπολογισμού 780.000.000 ευρώ, ως μέρος μιας δομημένης, πλέον, στρατηγικής: για την προστασία της ελληνικής θαλάσσιας βιοποικιλότητας. Για τον καθαρισμό ακτών και θαλασσών στην επικράτεια. Και για τη διαμόρφωση δύο μεγάλων θαλάσσιων πάρκων, στο Ιόνιο και στο Αιγαίο, τα οποία καλύπτουν περίπου το 32% των εθνικών μας υδάτων.

Παράλληλα, δημιουργούμε ένα νέο σύστημα παρακολούθησης των προστατευόμενων θαλάσσιων περιοχών, απαγορεύοντας αλιευτικές πρακτικές που καταστρέφουν τον βυθό. Αναπτύσσουμε, επίσης, ειδικές εκστρατείες για την απομάκρυνση των πλαστικών. Ενώ η πολιτεία χρηματοδοτεί την κατασκευή υποδομών φόρτισης σε 12 λιμάνια της χώρας, ώστε να ενισχυθεί η ηλεκτροκίνητη ακτοπλοΐα.

Αθόρυβα αλλά μεθοδικά, λοιπόν, η Ελλάδα πρωταγωνιστεί στην άμυνα απέναντι στις δραματικές κλιματικές μεταβολές, που αποδεδειγμένα επηρεάζουν κάθε περιοχή και κάθε δραστηριότητά της. Από την αγροτική παραγωγή και τον τουρισμό μέχρι την ασφάλεια και την υγεία των πολιτών. Με βάση μία Εθνική Στρατηγική 4 πυλώνων.

Ο πρώτος είναι η επιτάχυνση της πράσινης μετάβασης. Βρισκόμαστε ήδη στην τέταρτη θέση στην Ευρώπη ως προς το ποσοστό παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από τον ήλιο και τον άνεμο. Και με ευρωπαϊκούς πόρους προωθούμε διαρκώς επενδύσεις σε ΑΠΕ, οι οποίες σταδιακά θα μας επιτρέψουν να καλύπτουμε τις ανάγκες μας σε ηλεκτρισμό από φυσικές πηγές. Φέτος σε ποσοστό 60% και το 2030 κατά 80%. Με στόχο, αμέσως μετά, όχι μόνο να είμαστε αυτόνομοι με καθαρή και φθηνή ενέργεια, αλλά και να την εξάγουμε.

Αθόρυβα αλλά μεθοδικά η Ελλάδα πρωταγωνιστεί στην άμυνα απέναντι στις δραματικές κλιματικές μεταβολές που αποδεδειγμένα επηρεάζουν κάθε περιοχή και κάθε δραστηριότητά της. Από την αγροτική παραγωγή και τον τουρισμό μέχρι την ασφάλεια και την υγεία των πολιτών. Με βάση μία Εθνική Στρατηγική 4 πυλώνων.

Ταυτόχρονα, συνδέουμε τα νησιά μας με το ηπειρωτικό δίκτυο, προωθώντας καινοτόμες λύσεις που αλλάζουν την εικόνα τους. Και δίνουμε κίνητρα για τη μετάβαση στην πράσινη οικονομία στη βιομηχανία, στη γεωργία και στην κτηνοτροφία μας. Πρόκειται για μέτρα τα οποία εξοικονομούν ενέργεια και περιορίζουν το κόστος παραγωγής χωρίς να στερούν από τους τομείς αυτούς την ανταγωνιστικότητά τους. Ο εκσυγχρονισμός της οικονομίας συναντάει, έτσι, την προστασία του περιβάλλοντος και τη βελτίωση της ποιότητας ζωής.

Τίποτα, ωστόσο, δεν μπορεί να αποκλείσει επιθέσεις της φύσης και θεομηνίες όπως ο «Daniel». Περισσότερους καύσωνες, πυρκαγιές, ξηρασία και πλημμύρες. Συνεπώς, ο δεύτερος πυλώνας της στρατηγικής μας αφορά την ανθεκτικότητα του τόπου και του κράτους σε καταστροφικά φαινόμενα.

Είναι γνωστή η προσπάθεια που καταβάλλεται για την οργάνωση, τη στελέχωση και τον εξοπλισμό της Πολιτικής Προστασίας με τα πιο σύγχρονα μέσα. Όπως είναι γνωστό και το πρόσφατο σχέδιο της πολιτείας για τον καθαρισμό των δασών από καύσιμη ύλη και την παραγωγική της αξιοποίηση. Και, τέλος, βρίσκεται πλέον σε εξέλιξη και η χάραξη ενός συνολικού προγράμματος διαχείρισης των υδάτων της Θεσσαλίας.

Μία προσπάθεια την οποία θα παρακολουθεί μία νέα Ανεξάρτητη Ρυθμιστική Αρχή στα πολλά που πρέπει να γίνουν σε πολλά επίπεδα. Για την πιο αποτελεσματική ύδρευση και άρδευση. Για την προσαρμογή των καλλιεργειών, της κτηνοτροφίας και της αλιείας στις προκλήσεις της κλιματικής αλλαγής. Και βέβαια, για τη στήριξη αγροτών, κτηνοτρόφων και αλιέων ώστε να κερδίσουν τα στοιχήματα της νέας εποχής.

Ο τρίτος πυλώνας είναι η τάξη στον δημόσιο χώρο και στο δομημένο περιβάλλον. Γιατί, πράγματι, η αυθαιρεσία δεν αλλοιώνει μόνο τοπία και στερεί δικαιώματα από τον πολίτη. Αλλά δημιουργεί και πρόσθετα προβλήματα, τα οποία συντείνουν στις καταστροφές.

Θυμίζω ότι πέρυσι δώσαμε τη μάχη για τις παραλίες, που φέτος έχει οργανωμένη μορφή. Θεσπίσαμε, επίσης, τα «απάτητα βουνά» και τις «απάτητες ακτές», αποκλείοντας κάθε οικονομική δραστηριότητα σε περιοχές ιδιαίτερης περιβαλλοντικής αξίας. Και τώρα προωθείται στη Βουλή ένα συγκροτημένο πλάνο για την αυθαίρετη δόμηση. Με ρυθμίσεις που θα συνοδεύει ένα σοβαρό σύστημα παρακολούθησης και αστυνόμευσης, ώστε να μπει τέλος στο παράνομο και το καταχρηστικό. Ο δημόσιος χώρος θα μείνει δημόσιος. Ενώ η δόμηση θα ακολουθεί, πλέον, τους κανόνες που θα ορίζει ο νόμος.

Κλείνω με τον πυλώνα με τον οποίο ξεκίνησα για την προστασία των θαλασσών και των υδάτων μας. Μία προτεραιότητα που παίρνει ισότιμα τη θέση της δίπλα στους άλλους εθνικούς στόχους. Δεν υπάρχει, άλλωστε, οικονομική και κοινωνική ευημερία αν δεν βρίσκεται σε αρμονία με τη φύση και το περιβάλλον. Και κυρίαρχο φυσικό στοιχείο ήταν, είναι και θα είναι το νερό. Στην εποχή της κλιματικής κρίσης, λοιπόν, το προστατεύουμε.

Σε μία Ελλάδα πράσινη, αλλά και γαλάζια.

Ως γέρων συντηρητικός

kathimerini.gr
Τάκης Θεοδωρόπουλος

Τα πάθη της κοινωνίας μας είναι γνωστά σε όλους. Τα ζούμε στην καθημερινότητά μας. Αφήνω κατά μέρος το πρόβλημα της ακρίβειας. Δεν έχω ιδέα από οικονομικά, οπότε δεν μπορώ να κρίνω παρά μόνον από όσα πληρώνω στο σούπερ μάρκετ. Παρ’ όλ’ αυτά, δικαιούμαι να απορώ κι εγώ πώς είναι δυνατόν, παρά τη δυσπραγία, να είναι γεμάτα τα εστιατόρια, ακόμη και στις καθημερινές, και με την παραμικρή αργία να γεμίζουν τα ξενοδοχεία. Ας το αποδώσω στο ελληνικό θαύμα. Παρ’ όλ’ αυτά, και πέρα απ’ αυτά, η ελληνική κοινωνία πάσχει.

Πάσχει από ανασφάλεια. Και αναφέρομαι στην απλή ανασφάλεια της καθημερινότητας. Χωρίς να υπολογίζω την εγκληματικότητα, χαμηλή ή υψηλή, μιλώ για την απλή διάβαση ενός κεντρικού δρόμου της Αθήνας. Πόσο μπορείς να είσαι σίγουρος ότι περιμένοντας στη στάση το λεωφορείο, δεν θα πέσει πάνω σου ένα αυτοκίνητο; Συνέβη προ ημερών στη Βέροια. Νεκρές δύο γυναίκες, αν δεν κάνω λάθος. Και αυτό το «αν δεν κάνω λάθος» αναδεικνύει και το πρόβλημα: είναι τόσο κοινότοπο πια, που δεν θυμάσαι. Φταίει η πλημμελής αστυνόμευση; Σίγουρα φταίει. Όμως, δεν μπορεί να ερμηνεύσει το φαινόμενο. Πίσω από το σύμπτωμα ελλοχεύει η ασθένεια: το αίσθημα της αυθαιρεσίας απέναντι στον δημόσιο χώρο που μας υποβάλλει η εκπαίδευση από την πιο τρυφερή ηλικία.

Είναι θέμα παιδείας; Αυτή η υπέροχη κοινοτοπία που θεραπεύει πάσα νόσο. Διάφοροι «ειδικοί» λένε ότι πρέπει να διδάσκουμε στα παιδιά μας τροχαία συμπεριφορά. Όμως μήπως η τροχαία συμπεριφορά είναι ένα υποσύνολο της κοινωνικής συμπεριφοράς; Οι πατεράδες μας συνήθιζαν να λένε ότι ο Έλληνας όταν οδηγεί γίνεται άλλος άνθρωπος. Χάνει την ευγένειά του. Λυπάμαι, αλλά και ως πεζός συμπεριφέρεται με τον ίδιο τρόπο.

Διδάσκει η μέση εκπαίδευση κοινωνική συμπεριφορά; Ο άρχων της τάξης δεν είναι ο δάσκαλος. Είναι ο μαθητής, ο οποίος έχει την υποστήριξη της οικογένειας.

Πάσχει από ελλειμματική εκπαίδευση. Ας παρακάμψω τα προφανή: την προσχηματική διδασκαλία της λογοτεχνίας, άρα της ελληνικής γλώσσας, ή την τυπολατρική διδασκαλία της Ιστορίας. Και ας πάω στα ουσιώδη. Διδάσκει η μέση εκπαίδευση κοινωνική συμπεριφορά; Ελάτε τώρα. Ας μην κοροϊδευόμαστε. Ο δάσκαλος παραλαμβάνει το παιδί από την οικογένεια και δεν τολμάει να συγκρουσθεί με όσα η οικογένεια του έχει μάθει. Ο άρχων της τάξης δεν είναι ο δάσκαλος. Είναι ο μαθητής, ο οποίος έχει την υποστήριξη της οικογένειας.

Δεν θα μιλήσω για τα πολιτικά. Γιατί το πρόβλημα δεν είναι πολιτικό. Το πρόβλημα είναι κοινωνικό. Με δυο λόγια, δεν με ενδιαφέρουν οι Βελόπουλοι ή οι Κασσελάκηδες του κόσμου τούτου. Με ενδιαφέρουν ποιοι είναι αυτοί που τους ψηφίζουν. Το ίδιο μπορώ να πω και για τον Μητσοτάκη ή τον Ανδρουλάκη προς αποφυγήν παρεξηγήσεων. Πώς συμπεριφέρεται μια κοινωνία η οποία αισθάνεται ανασφαλής; Και η οποία εκφράζει την ανασφάλειά της με τη βία; Αν σε όλ’ αυτά προσθέσουμε και τη μετανάστευση, το τοπίο γίνεται δυστοπικό.

Μιλώ ως γέρων συντηρητικός, θα μου πείτε. Τι να κάνουμε; Ασχέτως ηλικίας, θεωρώ ότι η ελληνική κοινωνία χρειάζεται μια συντηρητική μεταρρύθμιση αν θέλει να επιβιώσει. Ξέρω ότι η λέξη «συντηρητικός» είναι παράνομη. 'Ομως, μήπως ήρθε η ώρα, μπουχτισμένοι απ’ την πολλή σοκολάτα της προόδου, να την ξανασκεφτούμε;

Εύσημα στην ελληνική οικονομία απένειμε ο Επίτροπος Οικονομίας της Ε.Ε. Πάολο Τζεντιλόνι

Εύσημα στην ελληνική οικονομία απένειμε ο Επίτροπος Οικονομίας της Ε.Ε. Πάολο Τζεντιλόνι κατά τη συνάντηση που είχε με τον Πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη στο Μέγαρο Μαξίμου εν όψει του 9ου Οικονομικού Φόρουμ των Δελφών, σημειώνοντας χαρακτηριστικά: “Στην Ευρώπη έχουμε έναν μέσο όρο ανάπτυξης 0% και κάτι, ενώ στην Ελλάδα έχετε έναν μέσο όρο ανάπτυξης 2% και κάτι, γεγονός που κάνει τη διαφορά”. Ο κ. Τζεντιλόνι επεσήμανε την αύξηση των επενδύσεων στην Ελλάδα και σε στρατηγικούς τομείς όπως η έρευνα, η ανάπτυξη και η εκπαίδευση, υπογραμμίζοντας ταυτόχρονα την αύξηση των ελληνικών εξαγωγών για τις οποίες τόνισε ότι “είναι ένα πολύ σημαντικό μήνυμα”.

Από την πλευρά του ο Κυριάκος Μητσοτάκης αφού υπογράμμισε στον Ευρωπαίο Επίτροπο ότι “η Ελλάδα τα πηγαίνει αρκετά καλά” καθώς “έχουμε καταφέρει κάτι που φαίνεται ότι είναι περίπλοκο για τα περισσότερα κράτη-μέλη, και αυτό είναι οι υψηλοί ρυθμοί ανάπτυξης”, σημείωσε με έμφαση ότι “η χώρα μας είναι σταθερά προσηλωμένη στη δημοσιονομική υπευθυνότητα”. Στο πλαίσιο αυτό, μάλιστα, έστειλε το μήνυμα ότι “συνεχίζουμε με τη μέγιστη ταχύτητα, ανεξάρτητα από τον εκλογικό κύκλο, να εφαρμόζουμε αυτές τις μεταρρυθμίσεις”.

Μερικά αδιαμφισβήτητα δεδομένα για την ελληνική οικονομία

• Ο ρυθμός ανάπτυξης στην Ελλάδας είναι πενταπλάσιος από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο.
• Την περίοδο 2019-2023, το πραγματικό κατά κεφαλήν ΑΕΠ έχει αυξηθεί κατά 9,9%, ποσοστό υπερδιπλάσιο από τον μέσο όρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που είναι 4,8%.
• Τα έτη 2021, 2022, 2023, η σωρευτική αύξηση του πραγματικού κατά κεφαλήν εισοδήματος στην Ελλάδα, βρίσκεται στο εντυπωσιακό 18,6%. Είναι η τρίτη υψηλότερη επίδοση στην Ε.Ε. και, βέβαια, πολύ πάνω από τον μέσο όρο της Ευρώπης που είναι 9,4%.
• Τα κόκκινα δάνεια μειώνονται και το εξυπηρετούμενο ιδιωτικό χρέος είναι σταθερά αυξανόμενο. Από το 2021 από τα 98 δισεκατομμύρια μειώθηκαν στα 73 δισεκατομμύρια.
• Καταγράψαμε την μεγαλύτερη εισροή κεφαλαίων από όλες τις χώρες της Ευρώπης σε όρους ΑΕΠ 16,88%.
• Το ποσοστό εκταμιεύσεων από το Ταμείο Ανάκαμψης ανήλθε σε 8,14% ως προς το ποσοστό του ΑΕΠ το 2021
• Προχωρήσαμε σε δέκα μεγάλες αποκρατικοποιήσεις σε εννέα μήνες με έσοδα 7,1 δις ευρώ.
• Αυξήθηκαν οι καταθέσεις κατά 50 δις ευρώ από το 2019 μέχρι σήμερα.
• Πάνω από 400.000 Έλληνες βρήκαν δουλειά.
• Σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ έξι στις δέκα νέες θέσεις εργασίας που δημιουργήθηκαν μεταξύ τρίτου τριμήνου του 2019 μέχρι το 2023, ήταν θέσεις υψηλών δεξιοτήτων με ταυτόχρονη αύξηση των απασχολούμενων, που παίρνουν πάνω από τον κατώτατο μισθό.
• Σύμφωνα με τα στοιχεία του συστήματος ΕΡΓΑΝΗ, ο μέσος μισθός στην Ελλάδα ανήλθε στα 1.258 ευρώ στο τέλος του 2023, έναντι 1.046 ευρώ το 2019, ενώ οι ιδιωτικοί υπάλληλοι που αμείβονται με 901-1.200 ευρώ, δηλαδή βρίσκονται σε μερικά από τα πρώτα κλιμάκια πάνω από τον βασικό μισθό, αυξήθηκαν κατά περισσότερους από 175.800 μεταξύ του 2022 και του 2023.

Μητσοτάκης:Προχωρούμε με μεγάλα, τολμηρά αλλά και ασφαλή βήματα σε νέες και διαρκώς εξελισσόμενες συνθήκες

Από την ομιλία του Πρωθυπουργού και Προέδρου της Νέας Δημοκρατίας Κυριάκου Μητσοτάκη στη λήξη του 15ου Συνεδρίου της Νέας Δημοκρατίας:

• Δεν θα κουραστώ να επαναλαμβάνω τα λόγια του Κωνσταντίνου Καραμανλή από την πρώτη Διακήρυξη της παράταξης. Αυτό το οποίο γράφτηκε το 1974 κοιτάξτε πόσο σημαντικό και πόσο επίκαιρο είναι: «Επιλέγουμε να συντηρούμε από την παράδοση μόνο όσα ο χρόνος απέδειξε σωστά και χρήσιμα. Προχωρούμε με μεγάλα, τολμηρά αλλά και ασφαλή βήματα σε νέες και διαρκώς εξελισσόμενες συνθήκες». Τα αληθινά συμφέροντα του έθνους υπηρετούμε, «πέρα και πάνω από παραπλανητικές ετικέτες δεξιάς, κέντρου και αριστεράς»…. Αυτό το κείμενο, 50 χρόνια πριν, εξακολουθεί σήμερα, σε αυτές τις συγκυρίες, να είναι τόσο επίκαιρο. Αυτές τις κατευθύνσεις τις επικαλούμαι γιατί τελικά δεν έχουν χρονικό όριο, δεν έχουν επίκαιρη σκοπιμότητα. Αποτελούν, όμως, ένα νήμα, ένα τόξο πάνω στο οποίο κινήθηκε, κινείται και θα κινείται το κόμμα μας. Ένα κόμμα το οποίο απέδειξε ότι μπορεί να ανανεώνεται σε ιδέες και σε στελέχη, με ικανότητα να μεγαλώνει τη δική του επιρροή πέραν των στενών κομματικών «τειχών».
• Εμείς είμαστε το μεγάλο λαϊκό κόμμα, που αντιπροσωπεύει τους πόθους και τις προσδοκίες όλων των Ελληνίδων και όλων των Ελλήνων. Και αυτή είναι μια βαριά σκυτάλη. Έχουμε καθήκον να την πάμε ακόμα πιο μπροστά -τονίζω, για ακόμα μία φορά- χωρίς καμία αλαζονεία, παρά μόνο με σκληρή δουλειά. Έτσι, άλλωστε, η Νέα Δημοκρατία αποδείχθηκε ο ανθεκτικότερος σχηματισμός της Μεταπολίτευσης. Δεν διστάσαμε μπροστά σε τολμηρές αλλαγές, δεν διστάσαμε όμως να παραδεχθούμε λάθη, που για εμάς πάντα το λάθος είναι ένα κάλεσμα να το διορθώσουμε.
• Θα το ξαναπώ και σε όσους εντός της Νέας Δημοκρατίας μάς ασκούν καλόπιστη κριτική: καμία επιμέρους διαφωνία δεν νοείται να οδηγεί σε συνολική απόρριψη. Και κανένα μικρό παράπονο, όσο δικαιολογημένο και αν είναι, δεν αξίζει το ίδιο με τη μεγάλη συλλογική πρόοδο. Ας τα ζυγίσουμε, λοιπόν, όλα με το πραγματικό τους βάρος.
• Μαζί με όλα τα παραπάνω, λοιπόν, το Συνέδριο προσδιορίζει και τα καθήκοντά μας για το άμεσο διάστημα: να απλωθούμε σε όλη την Ελλάδα, σε κάθε πόλη, σε κάθε χωριό, εξηγώντας τη σημασία αυτής της εκλογικής σύγκρουσης. Να μιλήσουμε ειλικρινά για το έργο που γίνεται, γι’ αυτό που έχει δρομολογηθεί, χωρίς να αρνούμαστε αστοχίες.
• Πρώτος εγώ θα το πω: ψήφος στη Νέα Δημοκρατία στις ευρωεκλογές της 9ης Ιουνίου σημαίνει «ναι» στη σιγουριά, τη σταθερότητα και την πρόοδο της πατρίδας. Σημαίνει όμως και κάτι ακόμα: σημαίνει «ναι» σε μια καλύτερη Ευρώπη, η οποία θα βρεθεί δίπλα στην πατρίδα μας, όπως βρέθηκε τα τελευταία πέντε χρόνια.