Συστημική ανεπάρκεια

kathimerini.gr
Λίνα Γιάνναρου

Ουδείς έχει φανεί πρόθυμος να χρεωθεί έστω μερίδιο ευθύνης από τον βοηθό νοσηλευτή για τη λάθος μετάγγιση αίματος στο Τζάνειο.

Στις αρχές του 1976 η χώρα είχε βυθιστεί στο πένθος. Τρία παιδιά στη Λάρισα, δύο στο Αγρίνιο, συνολικά επτά σε όλη την Ελλάδα, είχαν φύγει μέσα σε λίγες ημέρες από τη ζωή λόγω μετάγγισης με μολυσμένο αίμα. Τα παιδιά έπασχαν από μεσογειακή αναιμία και, όπως προέκυψε, κάποιες από τις φιάλες αίματος που είχαν προμηθευτεί τα νοσοκομεία από το Κρατικό Εργοστάσιο Αιμοδοσίας του Γενικού Νοσοκομείου Πειραιώς δεν είχαν αποστειρωθεί σε κλίβανο.

Ήταν τα πρώτα βήματα της εθελοντικής αιμοδοσίας στη χώρα. Πρωτοπόρος ο Κερκυραίος αιματολόγος Ηλίας Πολίτης. Σπουδαίος επιστήμονας, υπήρξε ο πρώτος εκπρόσωπος της χώρας μας το 1962 στην επιτροπή εμπειρογνωμόνων της αιμοδοσίας του Συμβουλίου της Ευρώπης. Το 1963 ίδρυσε το Κρατικό Εργοστάσιο Αιμοδοσίας και παρασκευής παραγώγων αίματος, όπου έγινε και η πρώτη παρασκευή ξηρού πλάσματος. Εκτός από τη θέσπιση της εθελοντικής αιμοδοσίας, είχε καταφέρει με συνεχείς έρευνες να τελειοποιήσει τη θεραπεία για τους πάσχοντες από αιμορροφιλία. Όταν δεν ήταν στα εργαστήρια, όργωνε την Ελλάδα για να φτιάξει τους σταθμούς αιμοδοσίας, γράφει η «Μηχανή του χρόνου».

Όταν συνέβη το κακό ήταν διευθυντής στο Κρατικό Εργοστάσιο Αιμοδοσίας. «Η ζωή μου δεν έχει πια νόημα», φέρεται να εξομολογήθηκε σε συνάδελφό του. Θεωρούσε ότι η ευθύνη ήταν δική του, κι ας έλεγαν οι έρευνες ότι αυτός που είχε αμελήσει τα καθήκοντά του ήταν ο κλιβανιστής της μονάδας. Το πρωί της Καθαράς Δευτέρας του 1976 έδωσε τέλος στη ζωή του, παίρνοντας μεγάλη δόση υπνωτικών φαρμάκων.

«Ένιωσε νικημένος και μόνος», έγραψε η Πανιατρική Υγειονομική Επιθεώρηση το 1976, όπως αναφέρει το σάιτ του Εθνικού Κέντρου Αιμοδοσίας. «Φόρτωσε στον εαυτό του την ευθύνη τού ότι αποδέχτηκε τις απαράδεκτες συνθήκες δουλειάς και προκαλώντας –κατά τραγικό τρόπο– όχι μόνο τους συμβιβασμένους, αλλά το κάθε μέλος της κοινωνίας της ανοχής, προχώρησε σε αυτό που μοιάζει τιμωρία μας. Και μας, των συναδέλφων του, και όλων αυτών που θα νιώσουν τον αντίκτυπο της απουσίας του».

Την υπόθεση μας θύμισε ο ιστορικός ερευνητής από την Κέρκυρα Δημήτρης Ρεπούλιος. Αφορμή, ασφαλώς, το τραγικό περιστατικό της μετάγγισης αίματος σε λάθος ασθενή στο Τζάνειο. Πενήντα χρόνια χωρίζουν τα δύο γεγονότα, μισός αιώνας. Πολλά έχουν αλλάξει, η εθελοντική αιμοδοσία έχει σήμερα εδραιωθεί (χάρη και στο έργο του Πολίτη, το 1979 απαγορεύτηκε η αμειβόμενη αιμοδοσία και έκλεισαν οριστικά και οι τελευταίες ιδιωτικές τράπεζες αίματος), η χώρα διαχειρίζεται πλέον εκατοντάδες χιλιάδες μεταγγίσεις αίματος ετησίως με ασφάλεια. Οι δύο ιστορίες όμως αποκαλύπτουν και μια άλλη, ποιοτική, αλλαγή που επέφερε ο χρόνος. Μολονότι τα περιθώρια λάθους έχουν περιοριστεί και τα ατυχήματα είναι πια σπάνια, όταν συμβαίνουν δεν αποτελούν σοκ για το σύστημα. Εν προκειμένω, ουδείς έχει φανεί πρόθυμος να χρεωθεί έστω μερίδιο ευθύνης από τον βοηθό νοσηλευτή. Το σύστημα δεν δείχνει σημεία ζωής.