Δεν έχουν ούτε φούσκα να προτείνουν

kathimerini.gr
Τάκης Θεοδωρόπουλος

Στις Αργινούσες, κάτι βραχονησίδες έξω απ’ τη Λέσβο, ο στόλος της Αθήνας κέρδισε στη ναυμαχία κατά του σπαρτιατικού. Ήταν η τελευταία νίκη της Αθήνας στον Πελοποννησιακό Πόλεμο. Η δημοκρατία της όμως αποδείχθηκε πως ήταν έτοιμη να αυτοκτονήσει. Οι στρατηγοί που είχαν νικήσει στη ναυμαχία κατηγορήθηκαν πως δεν φρόντισαν να περισυλλέξουν τους νεκρούς και τους τραυματίες. Οι ίδιοι υποστήριξαν πως τους εμπόδισε η κακοκαιρία. Παρ’ όλα αυτά είχαν αναθέσει το καθήκον σε δύο τριηράρχους – ας πούμε επικεφαλής μοίρας του στόλου. Στη συνέλευση κάποιοι πρότειναν να δικασθούν οι στρατηγοί συλλογικά, κάτι το οποίο απαγόρευαν οι νόμοι της πόλης. Ο μόνος που υποστήριζε ότι ο κάθε στρατηγός πρέπει να δικασθεί χωριστά, όπως ορίζει ο νόμος, ήταν ο Σωκράτης. Εκείνη την ημέρα έτυχε να έχει εκλεγεί πρόεδρος των πρυτάνεων, της οιονεί εκτελεστικής εξουσίας. Η συνεδρίαση διεκόπη για την επομένη. Ο Ξενοφών μας λέει ότι είχε ήδη πέσει το σκοτάδι και δεν μπορούσαν να διακρίνουν ποιος ψήφιζε τι. Στη διάρκεια της νύχτας ομάδες πολιτών με επικεφαλής τον Θηραμένη παρακινούσαν τους συγγενείς των θυμάτων να συγκεντρωθούν την επομένη στο δικαστήριο για να απαιτήσουν την καταδίκη των στρατηγών. Ο Θηραμένης ήταν ο ένας από τους δύο τριηράρχους στους οποίους είχαν αναθέσει οι στρατηγοί τη σωτηρία των ναυαγών. Προφανώς φοβόταν ότι αν δεν καταδικασθούν αυτοί κινδύνευε ο ίδιος. Οι συγγενείς των θυμάτων ξεσήκωσαν μεγάλη φασαρία. Με τα κεφάλια ξυρισμένα και πασπαλισμένα με στάχτες, και τις γυναίκες να γδέρνουν με τα νύχια τους το πρόσωπό τους και να ολολύζουν η κρίση θολώνει, όπως και να το κάνεις. Ας μην ξεχνάμε το κλείσιμο του «Επιταφίου» του Περικλή που ζητά από τις γυναίκες –μητέρες, συζύγους, αδελφές– των νεκρών να τους πενθήσουν κατά τους νόμους. Ας μην ξεχνάμε και την Αντιγόνη: το πένθος της απειλεί την εξουσία του Κρέοντα. Ειρήσθω εν παρόδω: ο Θηραμένης ήταν μέλος της σωκρατικής ομήγυρης και ένας εκ των Τριάκοντα Τυράννων που ανέλαβαν την εξουσία στην Αθήνα μετά την πανωλεθρία στους Αιγός Ποταμούς και την οριστική της ήττα στον Πελοποννησιακό Πόλεμο. Δύο μόλις χρόνια μετά τη ναυμαχία στις Αργινούσες και τη δίκη των στρατηγών.

Αυτή η ιστορία, την οποία αφηγείται ο Ξενοφών στα Ελληνικά του, αναδεικνύει την πολιτική δύναμη του συλλογικού πένθους. Ένα συναίσθημα το οποίο υπερβαίνει τη λογική. Απ’ αυτήν την άποψη οφείλω να εκφράσω τον σεβασμό μου σε όσους έχασαν κάποιον δικό τους στο δυστύχημα στα Τέμπη. Όπως οφείλω σεβασμό σε όσους έχασαν κάποιον δικό τους στο Μάτι – η δίκη σε δεύτερο βαθμό διεξάγεται τώρα αλλά κανείς δεν ασχολείται. Όπως οφείλω σεβασμό και σε όσους έχασαν τους δικούς τους στο έγκλημα της Marfin. Να θυμίσω και τη Μάνδρα ή τους νεκρούς στις μεγάλες πυρκαγιές της Πελοποννήσου. Γιατί όλ’ αυτά τα τραγικά γεγονότα δεν προκάλεσαν την έξαρση που προκαλεί σήμερα το τραγικό δυστύχημα των Τεμπών. Ήταν έγκλημα το Μάτι; Έγκλημα εξ αμελείας ενός κρατικού μηχανισμού ο οποίος όχι μόνον δεν προστάτευσε, αλλά παγίδευσε με την ανικανότητά του, τους πολίτες του. Και μάλιστα με κυνισμό κατηγόρησε τους ίδιους για την τραγωδία τους. Έφταιγε η αυθαίρετη δόμηση.

Με τα Τέμπη έχει οργανωθεί μια ολόκληρη θεωρία συνωμοσίας. Στο επίκεντρο η «συγκάλυψη». Τι προσπαθούν να συγκαλύψουν; «Δεν το ξέρουμε αφού το συγκαλύπτουν». Ποιος προσπαθεί να το συγκαλύψει; «Μα η κυβέρνηση, γιατί κάτι θέλει να κρύψει». Και τι θέλει να κρύψει; «Δεν ξέρουμε αφού το κρύβει».

Έχω επανειλημμένως γράψει για τα λάθη που έχει κάνει η κυβέρνηση στην αντιμετώπιση του δυστυχήματος των Τεμπών. Είναι η ώρα, πέντε ημέρες πριν από το συλλαλητήριο για τα Τέμπη που προοιωνίζεται εντυπωσιακό να μιλήσουμε για τις ευθύνες της αντιπολίτευσης. Δυστυχώς συλλήβδην. Διαφωνούν με την κυβέρνηση Μητσοτάκη. Δημοκρατική τους υποχρέωση και δικαίωμα είναι. Όμως δεν έχουν να προτείνουν κάτι ως εναλλακτική. Και δεν αναφέρομαι μόνον στην αδυναμία των προσώπων. Ποια Ελλάδα θέλουν διαφορετική απ’ αυτήν; Και πώς θα την φτιάξουν; Το 2015 ο ΣΥΡΙΖΑ κέρδισε τη σχετική πλειοψηφία προτείνοντας ως εναλλακτική μια μεγαλειώδη φούσκα. Σήμερα δεν έχουν ούτε φούσκα να προτείνουν.

Και το μόνο που τους μένει για να υπάρξουν στο πολιτικό σκηνικό είναι η πρόκληση της δυσπιστίας. Και δεν αναφέρομαι στην κοινοβουλευτική διαδικασία η οποία δεν έχει και καμιά αξία. Αναφέρομαι στην ίδια τη δημοκρατία. Αυτή που θα ήξεραν, αν θυμούνταν τον Ξενοφώντα τους από το λύκειο, δεν χρειάζεται τεθωρακισμένα για να ξεπέσει σε τυραννία. Φτάνει η υπονόμευση των θεσμών της.