Η Ζορμπά της καρδιάς μας

kathimerini.gr

ΤΑΚΗΣ ΘΕΟΔΩΡΟΠΟΥΛΟΣ

Αν είσαι υπουργός και δεν μπορείς ούτε κι εσύ να καταλάβεις γιατί σε έκαναν υπουργό, κάνεις ό,τι είναι ανθρωπίνως δυνατόν να αποδείξεις, ακόμη και στον εαυτό σου, ότι δεν βρέθηκες τυχαία εκεί όπου βρίσκεσαι. Κι όταν δεν σου πέφτει καμιά ψεύτικη είδηση, όπως ο θάνατος του Κώστα Γαβρά, για να εκφράσεις τη βαθύτατη θλίψη σου πριν ακόμη προλάβει να πεθάνει ο άνθρωπος, είσαι αναγκασμένη να επινοήσεις. Ενα από τα συνθετικά της λέξης είναι ο νους. Τον πλένεις, τον χτενίζεις και τον βγάζεις περίπατο για να σου υποδείξει τι παίζει αυτές τις ημέρες στην αγορά. Ελληνοβορειοσκοπιανή φιλία σού ψιθυρίζει. Ως υπουργός δεν μπορείς να υπογράψεις Πρέσπες, ούτε να επινοήσεις μακεδονική γλώσσα. Φρόντισαν άλλοι γι’ αυτά. Μπορείς όμως να πασπαλίσεις τις συμφωνίες με το άλας του πολιτισμού, για να μη σαπίσουν στην ιστορική τους διαδρομή. Και κάπως έτσι φτάνεις στην ανταλλαγή του «Δρομέα» με το άγαλμα του Μεγάλου Αλεξάνδρου που δεσπόζει στην κεντρική πλατεία των Σκοπίων και θα έπιανε καλή τιμή σε οποιαδήποτε μάντρα με υλικά οικοδομής της επικράτειας. Καλείς λοιπόν τον κ. Βαρώτσο στο γραφείο σου και, αφού θαυμάζετε επ’ ολίγον τον Παρθενώνα, οικοδόμημα αγνώστου ιδιοκτήτη, του κάνεις την απεύθυνση. Κι ενώ περιμένεις αυτός με δάκρυα στα μάτια να σου πει: «Κ. Ζορμπά είστε μες στην καρδιά όλων μας», αυτός, για λόγους τους οποίους δεν αντιλαμβάνεσαι, θυμώνει. Εσύ προσπαθείς να τον ηρεμήσεις: «Κ. Βαρώτσε, Κωστή, μου επιτρέπεις να σε λέω Κωστή, πες ότι δεν το είπα. Είσαι εδώ, αλλά είναι σαν να μην είσαι εδώ. Εμείς οι δυο δεν συναντηθήκαμε ποτέ».

Σημασία, όπως και στην περίπτωση του θανάτου του Γαβρά, έχει η ευγενής πρόθεση. Πολυσημία ευγενών προθέσεων. Πρώτον, η δουλική συμπεριφορά της ελληνικής πολιτείας απέναντι στη Βόρεια Μακεδονία. Δεύτερον, η δειλία της κ. Ζορμπά, η οποία δεν τόλμησε να παραδεχθεί καν ότι συναντήθηκε με τον κ. Βαρώτσο. Το χαρακτηριστικό της υπουργού και της παρατάξεώς της είναι ότι, προκειμένου να παραδεχθούν τα λάθη τους –όλοι μας κάνουμε– δεν αποδέχονται πως τα έκαναν. Σαν τον γάτο μου, που κάνει πως κυνηγάει κάτι στο δωμάτιο για να μην τον μαλώσω επειδή έκανε άνω - κάτω το γραφείο μου. Τρίτον, οι εκάστοτε υπουργοί Πολιτισμού αντιμετωπίζουν τον πολιτισμό σαν να είναι ιδιοκτησία τους. Τον κάνουν ό,τι θέλουν. Δανείζουν, ανταλλάσσουν, αρνούνται δωρεές, αφήνουν συλλογές να σαπίσουν στα υπόγεια. Αν είναι στοιχειωδώς καλλιεργημένοι –υπήρξαν και τοιούτοι– αποφεύγουν να το δείξουν. Αν όμως δεν έχουν τέτοιες αναστολές, όπως η καλλιέργεια, δεν τους περνάει καν απ’ το μυαλό ότι τα πράγματα δεν είναι ακριβώς έτσι. Αν τέλος ούτε οι ίδιοι έχουν καταλάβει για ποιον λόγο βρέθηκαν στη θέση που βρίσκονται, τότε η πολυσημία αρχίζει και μοιάζει με κολπική μαρμαρυγή, ήτοι απλή ασχετοσύνη.