Για πρώτη φορά δικαστές θα συμμετέχουν στη διαδικασία επιλογής της ηγεσίας των ανωτάτων Δικαστηρίων

Η προτεινόμενη ρύθμιση του Υπουργείου Δικαιοσύνης αποτελεί σταθμό για την εδραίωση και ενίσχυση του Κράτους Δικαίου στη χώρα μας, καθώς -για πρώτη φορά- παρέχεται στο δικαστικό σώμα η δυνατότητα να συμμετέχει στην επιλογή της ηγεσίας του. Με την προτεινόμενη ρύθμιση, η Ελλάδα ακολουθώντας τα ευρωπαϊκά πρότυπα στο ζήτημα αυτό παρέχει στην Ολομέλεια των οικείων Ανωτάτων Δικαστηρίων, δηλαδή σε όργανο αποτελούμενο αποκλειστικά από δικαστές, τη δυνατότητα να διατυπώνει γνώμη για την επιλογή της ηγεσίας του αντίστοιχου Δικαστηρίου.

Το αίτημα της συμμετοχής των δικαστών στην επιλογή της ηγεσίας τους έχει διατυπωθεί, άλλωστε, επανειλημμένως τόσο σε εκθέσεις του Συμβουλίου της Ευρώπης όσο και στις εκθέσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το Κράτος Δικαίου ετών 2021, 2022 και 2023, με τη διατύπωση αντίστοιχων συστάσεων προς την Ελλάδα να λάβει μέτρα ώστε να αντιμετωπίσει την ανάγκη συμμετοχής του δικαστικού σώματος στην επιλογή των Προέδρων και Αντιπροέδρων των Ανωτάτων Δικαστηρίων, λαμβάνοντας υπόψη τα ευρωπαϊκά πρότυπα στο ζήτημα αυτό.

Η διαδικασία που θα ακολουθείται εφεξής σύμφωνα με τη προτεινόμενη διάταξη

• Η γνώμη της Ολομέλειας του οικείου Ανώτατου Δικαστηρίου προηγείται της γνώμης που διατυπώνει η Διάσκεψη των Προέδρων της Βουλής. Τούτο δε προς διαφύλαξη της ανεξαρτησίας και του ανεπηρέαστου της γνώμης των δικαστών.
• Με δεδομένο ότι για την πλήρωση των θέσεων που κενώνονται στις 30 Ιουνίου κάθε έτους ο Υπουργός Δικαιοσύνης κινεί τη διαδικασία το αργότερο ως το τέλος Απριλίου, προβλέπεται ότι η Ολομέλεια παρέχει τη γνώμη της μέσα σε ένα μήνα από τότε που ζητήθηκε από τον Υπουργό Δικαιοσύνης, ώστε να συνεχιστεί η διαδικασία με τη διατύπωση γνώμης από τη Διάσκεψη των Προέδρων της Βουλής. Εξασφαλίζεται με αυτό τον τρόπο το ακώλυτο της διαδικασίας.
• Η Ολομέλεια του οικείου Ανωτάτου Δικαστηρίου συνεδριάζει σε συμβούλιο (και όχι δημόσια) και μετέχουν σε αυτήν όλα τα μέλη του Δικαστηρίου. Σε περίπτωση κωλυμάτων η Ολομέλεια συγκροτείται νόμιμα και με λιγότερο αριθμό μελών, σε κάθε όμως περίπτωση τα παρόντα μέλη πρέπει να είναι περισσότερα από το ήμισυ των μελών που υπηρετούν.
• Για διαφύλαξη της εσωτερικής γαλήνης του σώματος και των καλών σχέσεων μεταξύ των δικαστών προβλέπεται ότι τα μέλη του Δικαστηρίου διατυπώνουν την πρότασή τους με μυστική ψηφοφορία επί προτυπωμένων ψηφοδελτίων. Παρέχεται η δυνατότητα να επιλέξουν περισσότερους του ενός συναδέλφους τους για την προς κάλυψη θέση (μέχρι πέντε προακτέους). Η δυνατότητα πολλαπλής ψήφου παρέχεται ακριβώς προς διευκόλυνση των μελών του Δικαστηρίου, καθώς καλούνται να επιλέξουν μεταξύ περισσοτέρων ικανότατων και πολύπειρων συναδέλφων, οι οποίοι ορίζονται ως προακτέοι, κατά τις διατάξεις του δεύτερου και τρίτου εδαφίου της παρ. 3 του άρθρου 59 του ν. 4938/2022 (Α΄109).

Η προτεινόμενη ρύθμιση του Υπουργείου Δικαιοσύνης που κατατέθηκε στη Βουλή εναρμονίζεται με τις ως άνω συστάσεις, χωρίς να αφίσταται ή να αποκλίνει από το υφιστάμενο συνταγματικό πλαίσιο (άρθρο 90 παρ. 5 του Συντάγματος), το οποίο επιφυλάσσει στο Υπουργικό Συμβούλιο ευρεία διακριτική ευχέρεια ως προς το ζήτημα της επιλογής των Προέδρων και Αντιπροέδρων των ανωτάτων δικαστηρίων.