Μεσόγειος: Οι έξι πληγές που προκαλεί η κλιματική κρίση

kathimerini.gr
Γιάννης Ελαφρός

Τροπικοποίηση της Μεσογείου με θερμοκρασίες που ανεβαίνουν 20% ταχύτερα από τον παγκόσμιο μέσο όρο, μεταναστεύσεις ψαριών, είδη εισβολείς και εξαφάνιση ενδημικών ειδών, καταστροφή των θαλάσσιων λιβαδιών αγγειόσπερμων και των κοραλλιογενών υφάλων και επέκταση των μεδουσών είναι μόνο ορισμένες από τις σοβαρές και ιδιαίτερα αρνητικές συνέπειες που προκαλεί η κλιματική κρίση στη Μεσόγειο. Πρόκειται για βασικά συμπεράσματα της νέας έκθεσης του WWF με τίτλο «Η επίδραση της κλιματικής αλλαγής στη Μεσόγειο: Ιστορίες από μια θάλασσα που υπερθερμαίνεται», που δόθηκε χθες στη δημοσιότητα, ανήμερα την Παγκόσμια Ημέρα Ωκεανών. Η έκθεση του WWF καταγράφει τις έξι κύριες επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στη Μεσόγειο:

• Οι αυξημένες θερμοκρασίες των υδάτων δημιουργούν «τροπικές» συνθήκες, με αποτέλεσμα τα είδη που ζούσαν στην περιοχή να εκτοπίζονται ή να πεθαίνουν.

• Σχεδόν 1.000 νέα ξενικά είδη (126 από αυτά είδη ψαριών) έχουν εισέλθει στη Μεσόγειο, προκαλώντας μειώσεις σε ενδημικά είδη. Στα ισραηλινά ύδατα, τα εγχώρια μαλάκια έχουν μειωθεί κατά σχεδόν 90%, ενώ ξενικά είδη, όπως η αγριόσαλπα, αποτελούν το 80% των αλιευμάτων στην Τουρκία. Παράλληλα, είδη από νοτιότερες περιοχές, όπως τα μπαρακούντα (λούτσοι) και οι ροφοί, συναντώνται πλέον συχνά στα νερά της Λιγυρίας στη βόρεια Ιταλία.

• Σημειώνεται μεγάλη επέκταση των μεδουσών. Στις νότιες περιοχές της Μεσογείου σημειώνονται όλο και συχνότερες πληθυσμιακές εκρήξεις μεδουσών, οι οποίες διαρκούν ολοένα και περισσότερο. Η πολύχρονη υπεραλίευση έχει μειώσει δραστικά είδη ψαριών που ανταγωνίζονταν για τροφή τις μέδουσες, με αποτέλεσμα τώρα ορισμένοι ψαράδες να πιάνουν περισσότερες μέδουσες από ψάρια.

• Τα λιβάδια ποσειδωνίας απειλούνται από τα όλο και πιο ζεστά ύδατα και από την άνοδο της στάθμης της θάλασσας, με τρομερές συνέπειες για τη βιοποικιλότητα και τον «μπλε άνθρακα», δηλαδή το μερίδιο άνθρακα που αποθηκεύεται στα υποθαλάσσια φυτά. Υπολογίζεται πως τα λιβάδια ποσειδωνίας αποθηκεύουν το 11%-42% των εκπομπών CO2 των μεσογειακών χωρών.

• Το 30% όλων των γοργονιών (είδη κοραλλιών) καταστράφηκε μόνο από μία καταιγίδα. Συνολικά, εμβληματικά είδη κοραλλιών, που συμβάλλουν σε πολλά σύνθετα μεσογειακά οικοσυστήματα, καταστρέφονται από ακραία καιρικά φαινόμενα.

• Το 80%-100% του πληθυσμού πίνας (Pinna nobilis) χάθηκε πρόσφατα σε περιστατικά μαζικής θνησιμότητας στην Ισπανία, την Ιταλία και αλλού. Αυτό το δίθυρο μαλάκιο, το μεγαλύτερο ενδημικό στη Μεσόγειο και ένα από τα μεγαλύτερα στον κόσμο, δημιουργεί ενδιαιτήματα για 146 διαφορετικά είδη.

Στην έκθεσή του το WWF επισημαίνει την επικίνδυνη σχέση μεταξύ των επιπτώσεων που οφείλονται στο κλίμα και των πιέσεων που ασκεί ο άνθρωπος στη θαλάσσια ζωή, με την υπεραλίευση, τη ρύπανση, την παράκτια ανάπτυξη και τη ναυτιλία.

Εκτιμάται πως το 80%-100% του πληθυσμού πίνας χάθηκε πρόσφατα κατά τη διάρκεια μαζικής θνησιμότητας αυτού του είδους στην Ισπανία, στην Ιταλία και στη λεκάνη της Μεσογείου, ενώ το 30% όλων των γοργονιών (φωτ.) καταστράφηκε από μία και μόνο καταιγίδα. Φωτογραφία LORENZO MEROTTO.

Ένα βασικό μέτρο για την ανάσχεση των αρνητικών συνεπειών είναι η δημιουργία και αποτελεσματική διαχείριση Θαλάσσιων Προστατευόμενων Περιοχών (ΘΠΠ). Σήμερα, οι περιοχές αυτές καλύπτουν μόνο το 9,68% της Μεσογείου· μόλις το 1,27% διαθέτει ουσιαστικά μέτρα. Πρόσφατη έρευνα της Μεσογειακής Πρωτοβουλίας του WWF σημειώνει πως χρειάζεται προστασία το 30% της Μεσογείου, μέσω της δημιουργίας ΘΠΠ, για να υπάρχει αποκατάσταση των οικοσυστημάτων, ανάκαμψη των ιχθυοαποθεμάτων και μείωση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής, διασφαλίζοντας τη βιώσιμη αλιεία και τον τουρισμό, καθώς και τροφή και ευημερία στις τοπικές κοινωνίες. «Στοχεύουμε στην προστασία του 30% της Μεσογείου με αποτελεσματικά μέτρα διαχείρισης, ώστε να μειώσουμε την πίεση στα φυσικά οικοσυστήματα και να τα βοηθήσουμε να γίνουν πιο ανθεκτικά απέναντι στην κλιματική κρίση, επανεξετάζοντας και τον τρόπο που χρησιμοποιούμε τους φυσικούς πόρους», δήλωσε η Παναγιώτα Μαραγκού, επικεφαλής προγραμμάτων προστασίας περιβάλλοντος στο WWF Ελλάς.