Λεκτική βία: η γλώσσα της δημοκρατίας μας

kathimerini.gr

Τάκης Θεοδωρόπουλος

Η λεκτική βία προηγείται αλλά και συνοδεύει τη σωματική βία. Οι ήρωες της Ιλιάδος πριν συμπλακούν στη μάχη φώναζαν για να σπάσουν το ηθικό του αντιπάλου και να τονώσουν το δικό τους. Οι μάχες του ομηρικού έπους δεν διαφέρουν και πολύ από τις συμπλοκές των τσούρμων στις σύγχρονες κοινωνίες. Δεν είναι τυχαίο ότι οι δολοφόνοι του Αλκη δεν αρκέστηκαν στις μαχαιριές. Χρειάζονταν να τις συνοδεύσουν και με σχόλια. Οταν τα τσούρμα των κουκουλοφόρων φωνάζουν «Μπάτσοι, Γουρούνια, Δολοφόνοι», προθερμαίνονται για να πετάξουν πέτρες και μολότοφ. Η λεκτική βία είναι μέρος του τελετουργικού. Πριν νομιμοποιηθεί η σωματική βία ως τρόπος κοινωνικής έκφρασης είχε προηγηθεί η εξοικείωση με τη λεκτική βία. Το «γαμοσταυρίδι» –με συγχωρείτε για την έκφραση, αλλά πώς αλλιώς να το πω– στο κόκκινο φανάρι είναι καθημερινό και αποδεκτό ως τρόπος αντίδρασης. Μιλάνε τώρα για τη δολοφονική βία του χουλιγκανισμού, «οπαδικού» ή απλώς αγοραίου. Και δεν υπολογίζουν τη βία που κυκλοφορεί με τα συνθήματα στο γήπεδο και στον δρόμο. Αυτή αντιμετωπίζεται ως αθώα. Ανησυχούν απ’ τη στιγμή που υπάρχουν τραυματίες ή νεκροί. Κάποτε όλοι αυτοί οι σοφοί θα πρέπει να τις συνδυάσουν, αν όντως σκοπεύουν να αντιμετωπίσουν το καρκίνωμα της βίας. Τρανό παράδειγμα το άλλοθι της πολιτικής. Αν είσαι πολιτικός, κατά συνέπεια ό,τι λες είναι «πολιτικό», δικαιούσαι να πεις ότι θα χώσεις τους αντιπάλους σου τρία μέτρα κάτω απ’ τη γη.

Η γενιά των πατεράδων μας δεν μιλούσε έτσι. Χωρίς να θέλω να τους εξιδανικεύσω, δεν έβριζαν με την ίδια ευκολία που βρίζουν οι απόγονοί τους. Ήσαν οι αναστολές της ευπρέπειας; Εμείς αυτήν την ευπρέπεια τη βαφτίσαμε αστική υποκρισία και αποφασίσαμε με δημοκρατικές διαδικασίες να την καταργήσουμε για να απελευθερωθούμε. Η λεκτική βία έγινε η γλώσσα της δημοκρατίας μας. Ένα μεγάλο μέρος των πολιτικών μας την υπηρέτησαν με συνέπεια και με επιτυχία. Έγιναν τα ηχεία της ασυδοσίας που σάρωνε ήδη ως σουξέ την καθημερινότητά μας. Φτάσαμε στο σημείο να μην την αναγνωρίζουμε. Να την μπερδεύουμε με την ειλικρίνεια και την αμεσότητα. Παράδειγμα η σύγκριση του Γεωργιάδη με τον Πολάκη. Ο Γεωργιάδης δεν βρίζει ούτε απειλεί. Ο Πολάκης τα κάνει και τα δύο.

Η λεκτική βία δεν αντιμετωπίζεται ούτε από την αστυνομία, ούτε από τη Δικαιοσύνη. Κυκλοφορεί στα τριχοειδή αγγεία της συνύπαρξής μας. Για να την αντιμετωπίσουμε, πρέπει πρώτα να αναγνωρίσουμε την ισχύ της. Είναι το πιο δύσκολο βήμα. Την έχουμε συνηθίσει και δυσκολευόμαστε να εντοπίσουμε τα συμπτώματά της. Μικρή κατάθεση στην προχθεσινή «Ημέρα της Ελληνικής Γλώσσας».