Δάσκαλοι που δεν ξέρουν ανάγνωση

kathimerini.gr

ΤΑΚΗΣ ΘΕΟΔΩΡΟΠΟΥΛΟΣ

Αν τη χώρα δεν την κυβερνούσε το βαθύ κράτος των συνδικαλιστών, η πρώτη κίνηση που θα επέβαλε η κακή βαθμολογία των μαθητών στον διεθνή διαγωνισμό PISA θα ήταν η επαναξιολόγηση των δασκάλων τους. Για να διδάξεις ένα δεκαπεντάχρονο παιδί «κατανόηση κειμένου», κοινώς ανάγνωση, θα πρέπει εσύ ο ίδιος να είσαι αναγνώστης. Τι εννοούμε «κατανόηση κειμένου», στην οποία οι μαθητές μας δεν κατάφεραν να φτάσουν ούτε τον μέσο όρο των χωρών του ΟΟΣΑ; Εννοούμε ότι στέκεσαι απέναντι σε ένα κείμενο, κατανοείς τη σκέψη του και όχι μόνον τις λέξεις του, και στηριζόμενος σ’ αυτήν έχεις τη δυνατότητα να διαμορφώσεις τη δική σου. Η μόρφωση είναι ο στόχος της διαμόρφωσης. Αναρωτιέμαι πόσοι από τους λειτουργούς της μέσης εκπαίδευσης είναι σε θέση να αποδώσουν με δικά τους λόγια, και χωρίς βοήθημα, ένα από τα κείμενα που περιμένουν τον αναγνώστη στα βιβλιοπωλεία – χωρίς να σημαίνει ότι όλα διαθέτουν σκέψη, προς αποφυγήν παρεξηγήσεων. Παραπονιόμαστε ότι οι Ελληνες δεν διαβάζουν. Δεν διαβάζουν διότι κανείς ποτέ δεν τους έμαθε να διαβάζουν. Αν δεν ξέρεις να διαβάσεις, ούτε τη μαθηματική ούτε την επιστημονική σκέψη μπορείς να κατανοήσεις.

Η επαναξιολόγηση των διδασκόντων από εκεί θα πρέπει να ξεκινήσει. Οι δάσκαλοι οφείλουν να μάθουν ανάγνωση για να τη διδάξουν. Θα μου πείτε, κάτι λέω τώρα. Εάν η πολιτική ηγεσία του υπουργείου προτείνει ένα τέτοιο μέτρο, τα σχολεία θα κλείσουν, οι δρόμοι της Αθήνας επίσης, από έξαλλους που καταγγέλλουν το αντιλαϊκό μέτρο, και στην καλύτερη περίπτωση θα βρεθεί μια συμβιβαστική λύση, όπως ας πούμε η καταβολή «επιδόματος κατανόησης κειμένου». Εννοείται ότι πολλές προοδευτικές φωνές θα ακουστούν να καταγγέλλουν τον τρόπο αξιολόγησης PISA, όμως δεν μας χρειάζεται αυτή για να αντιληφθούμε το μέγεθος της καταστροφής. Μια περιήγηση στον βάλτο της «κοινωνικής δικτύωσης» φτάνει. Οι συμπολίτες μας που συμμετέχουν στον δημόσιο λόγο δεν σκέφτονται. Μηρυκάζουν δεδομένα τα οποία δεν μπορούν να κρίνουν. Ακόμη και οι πιο συγκροτημένοι δεν έχουν μάθει να διαβάζουν. Ξέρουν να γράφουν «εκθέσεις ιδεών», να υπηρετούν το λιανεμπόριο των ετοίμων ιδεών, οι οποίες ούτε ξέρουν ούτε τους ενδιαφέρει πώς παράγονται.

Απορούμε πώς η ελληνική κοινωνία, μετά την πανωλεθρία της πτώχευσης και της κρίσης, εξακολουθεί να μηρυκάζει τα ίδια στερεότυπα. Γενιές που έμαθαν να μηρυκάζουν δίδαξαν την τέχνη τους σε άλλες γενιές. Το είχε δει ήδη ο Παπαδιαμάντης απ’ τις αρχές του προηγούμενου αιώνα: «Θα έλεγέ τις ότι η χώρα αύτη ηλευθερώθη επίτηδες διά ν’ αποδειχθή ότι δεν ήτο ικανή προς αυτοδιοίκησιν». Πόσοι φιλόλογοι μπορούν σήμερα να διδάξουν Παπαδιαμάντη στους μαθητές τους; Παρωχημένος; Ο πολιτισμός μας δεν έχει ακόμη επινοήσει άλλο εργαλείο παραγωγής σκέψης εκτός απ’ την ανάγνωση.