Δώστε στα παιδιά λογοτεχνία

kathimerini.gr

Τάκης Θεοδωρόπουλος

Ακολουθεί σημείωμα για τα ελληνικά με αφορμή τη σχολική χρονιά που ξεκίνησε χθες. Δεν είναι σημείωμα για την εκπαιδευτική πολιτική, την οποία δεν κατέχω. Είναι σημείωμα για τις υπόγειες διαδρομές της, για το υπέδαφος των προγραμμάτων και της διδακτέας ύλης. Και το υπέδαφός της είναι τα ελληνικά. Αυτή η πανάρχαια γλώσσα με την απεραντοσύνη της, που ακόμη και σήμερα είναι η γλώσσα μας. Πώς τα κατάφερε να επιζήσει μέσα σε τόσους αιώνες ανθρώπινης ζωής, να σταθεί όρθια απέναντι σε τόσους καιρούς και τόσες αντιξοότητες; Πώς κατάφερε μετά τόσους αιώνες υπόγειας ζωής να βγάλει τη μεγάλη ποίηση των δύο αιώνων της ύπαρξης του νεοελληνικού κράτους; Φτάνουν οι μεμψιμοιρίες. Την καταστρέψαμε τη γλώσσα μας, της κλέψαμε τον πλούτο της για τις δικές μας ανάγκες; Όμως οι αντιστάσεις και ο πλούτος της αποδείχτηκαν ισχυρότερες από τη δική μας μικρότητα. Μας έδωσε τον Παπαδιαμάντη, αλλά και τον Τσίρκα. Μας έδωσε τον Σεφέρη και τον Ελύτη. Η σύγχρονη Ελλάδα δεν τιμήθηκε ούτε με Νομπέλ Φυσικής ούτε με Νομπέλ Ιατρικής, παρά τους άξιους επιστήμονές της. Τιμήθηκε με δύο Νομπέλ Ποίησης. Κοινοτοπίες θα μου πείτε. Συμφωνώ, ωστόσο και οι κοινοί τόποι έχουν την αξία τους. Και αν μας λείπει κάτι, είναι οι κοινοί τόποι της ζωής μας, αυτοί που μεταμορφώνουν το συνονθύλευμα σε κοινωνία.

Σημείωμα για τους δασκάλους. Όσο κι αν τους έχουμε αδικήσει, είναι οι πρωταγωνιστές. Η κυρία Δέσποινα, η δασκάλα του εγγονού μου που σήμερα πήγε στην Α΄ δημοτικού, θα μου τον παραδώσει έτοιμο για να διαβάσουμε μαζί τις ιστορίες του Αχιλλέα και του Οδυσσέα που τόσο του αρέσουν. Τους οφείλουμε τον σεβασμό που κάποτε τους έδειχνε η Ελλάδα, όμως τον έχασε, μαζί με τον σεβασμό απέναντι στον εαυτό της. Ανάγνωση και αντιγραφή; Γιατί όχι. Η αρχή της παιδείας από αρχαιοτάτων χρόνων. Σημείωμα επί ξυρού ακμής. Δεν έγινα ξαφνικά γλωσσαμύντορας. Δεν αναφέρομαι στους γραμματοσυντακτικούς κανόνες που ορίζουν την εκφορά του λόγου. Αυτοί είναι το ένδυμα, η απαραίτητη κομψότητα. Το σώμα είναι το αίσθημα. Το αίσθημα των ελληνικών που όλους μας άγγιξε όταν αρχίσαμε να ψελλίζουμε τις πρώτες σελίδες των πεζογράφων και των ποιητών μας.

Είμαστε πολίτες της Ευρώπης επειδή είμαστε Έλληνες. Η Ευρώπη δεν μιλάει εσπεράντο. Ο Έκο έλεγε πως η γλώσσα της Ευρώπης είναι η μετάφραση, και φυσικά δεν εννοούσε τα τεχνικά κείμενα της γραφειοκρατίας των Βρυξελλών. Μιλούσε για τον Δάντη και τον Θερβάντες. Κι αν θέλουμε πραγματικά να γίνουμε πολίτες της Ευρώπης, οφείλουμε να περάσουμε μέσα από το αίσθημα της γλώσσας μας. Αν αισθανθείς τη συγκίνηση του «Βαρδιάνου στα Σπόρκα», τότε μόνο μπορείς να αισθανθείς τη συγκίνηση από τους «Τρεις σωματοφύλακες» στα γαλλικά. Δώστε στα παιδιά λογοτεχνία, την ελληνική δημιουργία, αν θέλετε να καταλάβουν πόσο Eυρωπαίοι είναι.