Ηθοποιός σημαίνει φως

kathimerini.gr

Τάκης Θεοδωρόπουλος

Έχω πολλούς φίλους ηθοποιούς. Και δεν το λέω όπως κάποτε οι αντισημίτες έλεγαν «έχω πολλούς φίλους Εβραίους» ή σήμερα οι υπερασπιστές της πολιτικής ορθότητας λένε «εγώ δεν είμαι ομοφυλόφιλος αλλά έχω πολλούς φίλους που είναι». Πάμε πάλι από την αρχή γιατί φοβάμαι ότι ήδη έχω προκαλέσει τους καλοθελητές. Έχω πολλούς φίλους ηθοποιούς και είμαι σε θέση να γνωρίζω και να συναισθάνομαι την επαγγελματική τους ανασφάλεια. Οι περισσότεροι, αν όχι όλοι, αν μιλάμε για το θέατρο, στα δύο χρόνια της πανδημίας έμειναν άνεργοι. Το Support Art Workers δεν διέφερε και πολύ από την υποστήριξη στους αστέγους. Υπήρξαν άστεγοι για δύο ολόκληρα χρόνια. Φέτος απ’ ό,τι μαθαίνω τα θέατρα γεμίζουν κόσμο, ενώ οι κινηματογράφοι υποφέρουν. Το κοινό, μετά τον εγκλεισμό, έχει ανάγκη από την αμεσότητα της ανθρώπινης επαφής.

Οφείλω να ομολογήσω ότι μόλις τις τελευταίες μέρες έμαθα για το πρόβλημα της αναγνώρισης των πτυχίων τους από τις δραματικές σχολές. Ηξερα ότι κάθε χρόνο πρέπει να ψάχνουν για καινούργια δουλειά, ήξερα ότι δεν πληρώνονται στις πρόβες και είχα ακούσει άπειρες ιστορίες για παραγωγούς που τους κορόιδευαν εν ψυχρώ. Είχα γράψει ένα θεατρικό έργο που ανέβηκε στην κεντρική σκηνή του αειμνήστου Αμόρε το 1997 και ο παραγωγός, ο Γιάννης Χουβαρδάς, είχε τιμήσει τη συμφωνία μας μέχρι κεραίας. Τόσα χρόνια μετά, έχω να το λέω. Φοβάμαι πως ήταν η εξαίρεση. Θέλω να πω με όλ’ αυτά ότι, απ’ ό,τι αντιλαμβάνομαι, το πραγματικό πρόβλημα των ηθοποιών και των «παραστατικών τεχνών» δεν είναι η αναγνώριση του πτυχίου τους από το ελληνικό κράτος. Είναι οι συνθήκες που επικρατούν στην ελεύθερη αγορά.

Ας αφήσουμε κατά μέρος τα πολιτικά και τις συνδικαλιστικές φιλοδοξίες των αναξιοπαθούντων. Υπάρχει θέμα με την αναγνώριση των πτυχίων των δραματικών σχολών; Ναι, υπάρχει. Και ποιο είναι το θέμα; Αν δηλαδή θα επιλεγείς για τον Πολώνιο ή την Οφηλία στον «Αμλετ», θα πληρωθείς βάσει του πτυχίου σου; Όχι βέβαια. Και γιατί οι δραματικές σχολές να εξαιρούνται από τη συνταγματική απαγόρευση της αναγνώρισης ιδιωτικών ανωτάτων σχολών; Η πλειονότης όσων φωνάζουν τώρα για την υποβάθμιση των πτυχίων τους φώναζαν και όταν κάποιοι προσπάθησαν να καταργήσουν το άρθρο 16 για το μονοπώλιο του κράτους στην ανώτατη εκπαίδευση. Για φαντασθείτε τι θα γινόταν αν η σημερινή κυβέρνηση έλεγε ότι συμφωνεί να αναγνωρίσει τα πτυχία των κρατικών δραματικών σχολών ως πτυχία τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Οι καθηγητές της σχολής του Εθνικού που παραιτήθηκαν, αφού έληξε η σύμβασή τους, θα ήθελαν να βρεθούν αντιμέτωποι με τον κ. Μπιμπίλα; Αυτός παίζει τον ρόλο της ζωής του ως ηθοποιός, τον ρόλο του συνδικαλιστή.

«Ηθοποιός σημαίνει φως». Αναρωτιέμαι πόσους έχει παρασύρει η υπέροχη φωνή του Χορν στο έργο του Χατζιδάκι. Πόσα παιδιά, αγόρια ή κορίτσια, μας έχουν σερβίρει ποτά σε μπαρ ενώ πιστεύουν ότι αδικήθηκαν γιατί κανονικά θα έπρεπε να είναι πρωταγωνιστές στο Μπρόντγουεϊ; «Μου φταίει κάποιος και πάω και σκοτώνω κάποιον άλλον;» αναρωτήθηκε η Κάτια Δανδουλάκη για τα κλειστά θέατρα λόγω διαμαρτυρίας. Αν κάποιος φταίει για την επισφάλεια του επαγγέλματος του ηθοποιού, δεν είναι το Δημόσιο. Ή μάλλον είναι το Δημόσιο στον βαθμό που δεν έχει ρυθμίσει τους κανόνες της αγοράς. Με συνένοχους τους ίδιους τους ηθοποιούς που ποτέ δεν το πίεσαν γι’ αυτό.

Και τώρα για το κατακάθι της πολιτικής. Ο κ. Γαβρόγλου κατήργησε την αναγνώριση των πτυχίων τεχνολογικής εκπαίδευσης. Οπότε οι γραφειοκράτες του βαθέος κράτους υποβάθμισαν και τα πτυχία των δραματικών σχολών σε επίπεδο λυκείου. Αυτό είναι το κατακάθι. Το ζουμί όμως του ελληνικού καφέ δεν είναι εκεί. Τον απολαμβάνεις πριν φτάσεις στο κατακάθι. Πόσα θέατρα έχει η Αθήνα – για να μη μιλήσω για την περιφέρεια. Πόσα απ’ αυτά τα θέατρα μπορούν να ανταποκριθούν στις επαγγελματικές ανάγκες των συντελεστών τους;

«Ηθοποιός σημαίνει φως». Όμως το «φως» δεν το περιμένεις από το ελληνικό Δημόσιο. Από εκεί, αν σου έρθει και λίγο ημίφως τυχερός είσαι. Το φως το κερδίζεις με το ταλέντο σου και τον κόπο σου. Μου έλεγε ο φίλος Ηλίας Λογοθέτης πως στους «Όρνιθες» ο Κουν τους ζητούσε να πηδούν και να πέφτουν αργά. Πώς γίνεται αυτό; Δεν γίνεται. Όμως ήσαν ηθοποιοί και μεγάλα ταλέντα, όπως ο Ηλίας που, όπως μου εξομολογήθηκε, σε μια παράσταση, όταν έπεσε, στο πόδι του μπήκε ένα καρφί και έβγαλε όλη την παράσταση με τον πόνο. Δεν φαντάζομαι να αναρωτήθηκε αν το δίπλωμά του θα αναγνωριζόταν ως ισότιμο με το δίπλωμα του Οικονομικού Πανεπιστημίου κάποιου που ονειρευόταν να γίνει εφοριακός.