Άσμα ηρωικό και πένθιμο

kathimerini.gr

Τάκης Θεοδωρόπουλος

«Ήρωας», μία από τις αρχαιότερες λέξεις της γλώσσας μας. Κατάφερε να επιβιώσει αλώβητη μέσα από τόσους αιώνες χρήσης, αν εξαιρέσουμε εκείνη την υπέροχη δασεία που της αφαίρεσε το κουρείο του μονοτονικού. Η Ζακλίν ντε Ρομιγί έγραψε πως ο ήρωας και ο ηρωισμός είναι μία από τις μεγάλες επινοήσεις των Ελλήνων. Μια χειρονομία ζωής που ξεπερνάει τα όρια της ανθρώπινης συνθήκης χωρίς όμως να χάσει τα χαρακτηριστικά της. Όμως ό,τι δεν κατάφεραν οι αιώνες, το κατάφεραν μερικές δεκαετίες σύγχρονης ζωής κατά τη διάρκεια των οποίων πολλές λέξεις, και οι χειρονομίες ζωής που σηματοδοτούν, έχουν χάσει τη σημασία τους. Πόσες φορές και πόσους έχουμε χαρακτηρίσει «ήρωες», από τους φανταστικούς νεκρούς της ΕΡΤ ώς τους «ηρωικούς» θεατές που άντεξαν τις τρεισήμισι ώρες της «Μήδειας» στην Επίδαυρο το περασμένο Σαββατοκύριακο. Έτσι, όταν χρειαστείς τη λέξη για να εκφράσεις αυτό που στην πραγματικότητα σημαίνει σου φαίνεται τόσο φθαρμένη που δεν σου φτάνει. Ναι, δεν σου φτάνει να χαρακτηρίσεις «ήρωες» τους δύο σμηναγούς που σκοτώθηκαν στον πόλεμο με τη φυσική καταστροφή. Κι ας ξέρεις μέσα σου πως αυτή αποδίδει το μεγαλείο των δύο αυτών νέων ανθρώπων, του Χρήστου Μουλά και του Περικλή Στεφανίδη. Είναι σπάνια το θάρρος και η προσήλωση στον στόχο που επιδεικνύει ένας άνθρωπος, αφορά όμως όλη την κοινωνία.

Πολλοί θα πουν ότι έκαναν το καθήκον τους. Λες και είναι δεδομένο στην επικράτεια του εγωισμού και της αδιαφορίας της οποίας είμαστε όλοι υπήκοοι να κάνεις το καθήκον σου. Μία ακόμη λέξη που έχει χάσει τη σημασία της. Τόσο που ακούς το περίφημο «παράβαση καθήκοντος» και δεν μπορείς παρά να χαμογελάσεις συγκαταβατικά. Από τη μια ο σταθμάρχης της Λάρισας και από την άλλη οι δύο σμηναγοί. Δεν σκέφτηκαν αν το όπλο που είχαν στα χέρια τους ήταν κουρασμένο, γερασμένο ή αναποτελεσματικό. Αυτό είχαν και μ’ αυτό πολέμησαν.

Και τέλος το αίσθημα της αδικίας. Πώς ανταμείβει η πολιτεία όλους αυτούς τους μαχητές, όπως και όσους ιπτάμενους προστατεύουν καθημερινά το Αιγαίο ή τους λιμενικούς που φυλάνε τα θαλάσσια σύνορα από τον υβριδικό πόλεμο με τους μετανάστες; Πάντως με λιγότερα από όσα ανταμείβει τον σταθμάρχη της Λάρισας. Σίγουρα δεν μπορείς να αποτιμήσεις σε χρήμα την αξία μιας ανθρώπινης ζωής. Όμως εκείνο που μπορείς να κάνεις ως κοινωνία είναι να δείξεις ότι μπορείς να ιεραρχήσεις τις πραγματικές σου ανάγκες. Και αντί να συμμετέχουμε στον διαγωνισμό ρητορείας που ακολουθεί όποτε κάποιος απ’ αυτούς χάσει τη ζωή του, ας σκεφτούμε πώς μπορούμε να τους φροντίσουμε όσο είναι εν ζωή.