Η Επίδαυρος και η επαρχία μας

kathimerini.gr

Τάκης Θεοδωρόπουλος

Την παράσταση δεν την είδα. Όμως κρίνοντας από τη φασαρία που ξεσήκωσαν οι «Σφήκες» σε διασκευή και σκηνοθεσία της Λένας Κιτσοπούλου, μου δίνεται η ευκαιρία να μιλήσω για ένα πρόβλημα που ταλαιπωρεί το σύγχρονο θέατρο. Είναι η αλαζονεία του σκηνοθέτη ο οποίος συμπεριφέρεται στα κείμενα σαν να είναι ιδιοκτησία του και μπορεί να τα κάνει ό,τι θέλει. Για φαντασθείτε ένα διευθυντή συμφωνικής ορχήστρας να πιάνει στα χέρια του μια παρτιτούρα του Μπετόβεν και ν’ αρχίσει να προσθέτει και να αφαιρεί φράσεις κατά βούληση. Γιατί δεν τολμά κανείς να το κάνει, ενώ ο σκηνοθέτης θεωρεί δικαίωμά του να παρεμβαίνει και να τροποποιεί τα κείμενα όπως τον βολεύει; Ως ποιο σημείο το τελικό αποτέλεσμα δικαιούται να φέρει την υπογραφή του Αριστοφάνη ή του Ευριπίδη χωρίς να την καπηλεύεται; Τα κείμενα αυτά έχουν διασχίσει τους αιώνες επειδή άντεξαν στη φθορά του χρόνου. Αν κάποιος σκηνοθέτης τα θεωρεί ξεπερασμένα για τα γούστα του, γιατί τα πιάνει στα χέρια του; Οι υπερασπιστές της παράστασης είπαν πως ο Αριστοφάνης, με τους «Σφήκες» του, στηλιτεύει τη δικομανία των Αθηναίων της εποχής του και η Κιτσοπούλου τον χρησιμοποίησε για να στηλιτεύσει τη σύγχρονη δικομανία με τον τρόπο της. Απορία αφελούς: Γιατί τότε δεν έγραφε ένα δικό της έργο; Δύο απαντήσεις στο ερώτημα. Η πρώτη είναι ότι δεν έχει την ικανότητα να το κάνει. Λογικόν. Η δεύτερη είναι ότι το όνομα Αριστοφάνης τής δίνει το διαβατήριο για την Επίδαυρο με ό,τι κι αν αυτό συνεπάγεται, χρηματοδότηση, προβολή κ.τ.λ.

Κι απ’ την αλαζονεία του σκηνοθέτη ας περάσουμε τώρα στην κατάντια των Επιδαυρίων. Η Επίδαυρος είναι ένα από τα ωραιότερα αρχαία θέατρα στον κόσμο, αν όχι το ωραιότερο. Σίγουρα πιο εντυπωσιακό και από την Ταορμίνα και από το θέατρο των Συρακουσών. Εχει ζήσει μεγάλες στιγμές. Και θα μπορούσε ακόμη και σήμερα, ή μάλλον ειδικά σήμερα, να έχει διεθνή απήχηση, όπως το Μπαϊρόιτ για παράδειγμα. Με άλλα λόγια, να φιλοξενεί ό,τι πιο ενδιαφέρον υπάρχει σε σύγχρονες παραστάσεις αρχαίου δράματος και όχι μόνον. Αντ’ αυτού έχει περιοριστεί στον άχαρο ρόλο του ελεήμονος οικοδεσπότη ο οποίος περιθάλπει τον θεατρικό μικρόκοσμο της επαρχίας μας. Η Επίδαυρος είναι ένας τρόπος για να βγάλουν τα έξοδα του χειμώνα οι συντελεστές και να εισπράξουν χειροκρότημα από το κοινό της επαρχίας μας. Οι «ξένοι» είναι τουρίστες που την εντάσσουν στις περιοδείες τους και πανάθεμά με αν καταλαβαίνουν τι βλέπουν. Η Επίδαυρος είναι το πιο φωναχτό παράδειγμα της αδυναμίας μας να παράγουμε πολιτισμική υπεραξία από την αρχαία κληρονομιά μας. Ξέρουμε να την ξοδεύουμε μεταξύ μας, όμως δεν μάθαμε να την αξιοποιούμε.