Κι ύστερα ήρθαν οι μπολσεβίκοι

kathimerini.gr
ΤΑΚΗΣ ΘΕΟΔΩΡΟΠΟΥΛΟΣ

Αχ αυτή η Οκτωβριανή Επανάσταση. Μας έφαγε τα νιάτα μας. Τις σκηνές με το καροτσάκι στα σκαλοπάτια της Οδησσού ή το σκουληκιασμένο κρέας στο «Θωρηκτό Ποτέμκιν» τις παρακολουθούσαμε με θρησκευτική ευλάβεια. Σιωπή στην κατάμεστη αίθουσα της Αλκυονίδας ή του Στούντιο. «Κάτι, αλήθεια, συμβαίνει εδώ», τραγουδούσε ο Σαββόπουλος. Οι πιο υποψιασμένοι προσπαθούσαμε να αποκρυπτογραφήσουμε τους κώδικες των Cahiers du Cinema ή του ημετέρου «Σύγχρονου Κινηματογράφου» για να ξεθάψουμε την κρυμμένη ιδεολογία των σημείων. «Σημειολογία και Οκτωβριανή Επανάσταση» ήταν η πνευματική μας τροφή με αρκετές δόσεις φροϋδισμού. Μάης του ’68 γαρ. Ποιος τολμούσε να ομολογήσει ότι δεν έχει διαβάσει τουλάχιστον το πρώτο βιβλίο από το «Κεφάλαιο»; Και το «Κράτος και Επανάσταση» του Λένιν;

«Κι ύστερα ήρθαν οι μπολσεβίκοι και ζήσανε αυτοί καλά κι εμείς καλύτερα». Ποιος από εμάς δεν θα ήθελε να είναι κάπου εκεί, έξω από τα χειμερινά ανάκτορα; Τρότσκι, Μπουχάριν, Κάμενεφ, αλίμονό σου αν δεν ήξερες τις θέσεις τους, τις διαφορές τους. Ησουν υποχρεωμένος να φας την πίτσα σου, να πιεις το χύμα κόκκινο και να ακούς τους υπόλοιπους να αγορεύουν. Το τελευταίο μετρό το είχες χάσει και τα βλέμματα των κοριτσιών ήταν προσηλωμένα στους θεωρητικούς της παρέας. Ηταν κι εκείνα τα μουστάκια που μύριζαν επανάσταση από μακριά και πρόσθεταν κύρος. Μερικοί τα κράτησαν για ενθύμιο, ώσπου ανακάλυψαν ότι τους ήταν χρήσιμα στα χρόνια του ελληνικού σοσιαλισμού.

Αχ αυτή η Οκτωβριανή Επανάσταση. Εκατό χρόνια γιορτάζει σήμερα η αλήστου μνήμης και τη θυμούνται ακόμη. Τι λέω, τη θυμούνται; Τη νοσταλγούν. Η πρώτη κομμουνιστική επανάσταση της Ιστορίας. «Στην πραγματικότητα, ένα στρατιωτικό πραξικόπημα που πέρασε απαρατήρητο στην πλειοψηφία των κατοίκων της Πετρούπολης», γράφει ο ιστορικός Orlando Figes. Και ακολούθησαν κι άλλα, κι άλλα. Για περισσότερες πληροφορίες παραπέμπω στη «Μαύρη Βίβλο του Κομμουνισμού». Ο μύθος υπήρξε τόσο ανθεκτικός που στοίχισε περισσότερες ζωές από όσες ο Β΄ Παγκόσμιος. Η απομυθοποίησή του υπήρξε μακρά και επίπονη.

Οφείλουμε να αναρωτηθούμε στα σοβαρά για τους λόγους της αντοχής του μύθου. Πώς είναι δυνατόν να επηρέασε σχεδόν όλες τις γενιές του εικοστού αιώνα, με τελευταία τη δική μου; Hταν η αδίστακτη περιφρόνηση της ανθρώπινης συνθήκης στο όνομα κάποιου φαντασιακού προορισμού της Ιστορίας; Μπορεί. Η ολοκληρωτική σκέψη γοητεύει διότι δεν έχει δισταγμούς. Oπως οι χρήσιμοι ή άχρηστοι ηλίθιοι που ακόμη κυκλοφορούν ανάμεσά μας.