«Κάτω από τη βάση» η ανώτατη εκπαίδευση

kathimerini.gr

ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΛΑΚΑΣΑΣ

Δέσμια του κράτους και των αλλεπάλληλων εμπνεύσεων των κατά σειράν υπουργών Παιδείας είναι η ελληνική παιδεία, με πιο εμφατικό παράδειγμα την κατάσταση στα ΑΕΙ. Αυτό αποδεικνύει η Εκθεση Ποιότητας της Ανώτατης Εκπαίδευσης για το 2017, που παρουσιάζει η «Κ» και κατέθεσε χθες η ηγεσία της ανεξάρτητης αρχής ΑΔΙΠ στον πρόεδρο της Βουλής Νίκο Βούτση.

Οπως παρατηρεί η έκθεση, η μειωμένη χρηματοδότηση, ο μεγάλος αριθμός φοιτητών, η υψηλή αναλογία φοιτητών ανά διδάσκοντα, η παρατεταμένη διάρκεια σπουδών για το 42% των φοιτητών, η αδυναμία προσέλκυσης φοιτητών και διδακτικού προσωπικού από το εξωτερικό και οι δυσκολίες στην ανάπτυξη αποτελεσματικών διοικητικών υπηρεσιών (π.χ. φοιτητικής μέριμνας, διασύνδεσης με την αγορά εργασίας, διασφάλισης ποιότητας) λόγω υποστελέχωσης, θεωρούνται από τα σημαντικότερα προβλήματα, που περιορίζουν την αποτελεσματικότητα της ανώτατης εκπαίδευσης. Χαρακτηριστικό είναι ότι η Ελλάδα κατατάσσεται στην κατηγορία των ευρωπαϊκών χωρών που αντιμετωπίζουν τα μεγαλύτερα προβλήματα, λόγω της ταυτόχρονης αύξησης του αριθμού των φοιτητών και της μείωσης του προσωπικού.

Στον αντίποδα, οι πρωτοβουλίες των πανεπιστημιακών συντελούν στην τοποθέτηση της χώρας μας σε υψηλή θέση ως προς τις ερευνητικές επιδόσεις. Επιπλέον, η ευρωπαϊκή χρηματοδότηση, που επιτυγχάνεται στο πλαίσιο μιας πολύ ικανοποιητικής ερευνητικής δραστηριότητας, καθώς και άλλες χρηματοδοτήσεις από διεθνείς και εθνικούς φορείς για την εκτέλεση έργων έρευνας και ανάπτυξης, είναι ζωτικής σημασίας, έναντι της πολύ χαμηλής κρατικής χρηματοδότησης.

Τα πιο ενδεικτικά ευρήματα της έκθεσης είναι τα εξής:

• Η Ελλάδα έχει το μεγαλύτερο ποσοστό φοιτητών σε σχέση με τον πληθυσμό της (6,58%), καθώς και το μεγαλύτερο ποσοστό φοιτητών που σπουδάζει στο εξωτερικό (0,34%), από όλες τις ευρωπαϊκές χώρες.

• Το 70% των φοιτητών για τα πανεπιστήμια και το 40% για τα ΤΕΙ εισάγεται πλέον των δηλωμένων δυνατοτήτων τους για εκπαίδευση. Ετσι με τους μειωμένους πόρους που διατίθενται, η Ελλάδα δυσκολεύεται να καλύψει την αυξημένη ζήτηση για ανώτατη εκπαίδευση.

• Οι φοιτητές με κανονική διάρκεια σπουδών αποτελούν το 58% των φοιτητών των πανεπιστημίων, ενώ οι φοιτητές με διάρκεια σπουδών πάνω από ν+2 έτη ανέρχονται στο 29% του συνόλου των εγγεγραμμένων φοιτητών.

• Σύμφωνα με στοιχεία της Eurostat (2016), η Ελλάδα εμφανίζει τη δεύτερη χειρότερη αναλογία φοιτητών/διδασκόντων (44,1 φοιτητές ανά διδάσκοντα) μεταξύ των χωρών της Ευρώπης. Τη χειρότερη επίδοση μεταξύ όλων των χωρών της Ε.Ε. εμφανίζει η Κροατία, με αναλογία 76,9 φοιτητές ανά διδάσκοντα. Ακολουθούν σε μεγάλη απόσταση η Σερβία (23,9/1), η Τουρκία (23,1/1), το Βέλγιο (21,2/1) και η Ιταλία (20,2/1). Οι χαμηλές επιδόσεις της Ελλάδας οφείλονται, μεταξύ άλλων, στην αύξηση των συνταξιοδοτήσεων, σε συνδυασμό με τον περιορισμό των προσλήψεων λόγω της οικονομικής κρίσης.

• Η Ελλάδα εμφανίζει τα υψηλότερα ποσοστά ανεργίας στην Ε.Ε., τόσο στο σύνολο του πληθυσμού (23,6%) όσο και στους πτυχιούχους τριτοβάθμιας εκπαίδευσης 25-34 (28%).

• Τα τελευταία χρόνια, η φυγή των Ελλήνων σε πανεπιστήμια του εξωτερικού εμφανίζει αύξουσα τάση. Το 2011 αναχώρησαν για σπουδές σε ΑΕΙ του εξωτερικού 29.577 άτομα, αριθμός ο οποίος το 2017 ανήλθε σε 37.484 (αύξηση κατά 26,73%).