200 χρόνια απ’ το καριοφίλι στο Rolex

kathimerini.gr

ΤΑΚΗΣ ΘΕΟΔΩΡΟΠΟΥΛΟΣ

Στον λογότυπο του 2021, το 2 είναι ένα σχήμα αρκετά αφηρημένο ώστε να παραπέμπει σε κίνηση. Κίνηση προόδου; Οι γραμμές του μπορεί να θυμίζουν την ελληνική σημαία και η κατάληξή του είναι κάτι σαν πιρούνα, η οποία, χωρίς συμβολικό βάρος, υποθέτω ότι εξυπηρετεί κάποιες γραφιστικές ισορροπίες. Συμπλέκεται με το καθαρότατο 1, το υποστύλωμα της αναφοράς. Αυτά σε φόντο γαλάζιο, που δεν μπορεί να παρερμηνευθεί. Το ελληνικό αίσθημα είναι ανυπερθέτως γαλάζιο. Oλα αυτά όμως είναι το πλαίσιο για το κείμενο, το εντέλει μήνυμα. Το δε μήνυμα είναι καθαρό: 200 χρόνια μετά την Επανάσταση. Και όχι: 200 χρόνια από την Επανάσταση. Αυτό το δεύτερο θα σήμαινε ότι το 2021 θα γιορτάσουμε ό,τι συνδέει τη σημερινή Ελλάδα με τη χώρα που ξεσηκώθηκε για την ανεξαρτησία της δύο αιώνες πριν. Το «μετά την Επανάσταση» σημαίνει ότι γιορτάζουμε τη διαδρομή που διήνυσε η Ελλάδα από το 1821 ώς το 2021, πόσο η σημερινή Ελλάδα απέχει από την Ελλάδα του τότε. Το βάρος θα πέσει στο ίδιο το ιστορικό γεγονός ή στη σύγχρονη χώρα που προέκυψε από αυτό; Αυτό είναι το ζήτημα.

Αν γιορτάσουμε το ίδιο το ιστορικό γεγονός, όπως τα 150 χρόνια επί χούντας, τότε ο λογότυπός του δεν μπορεί παρά να ανταποκρίνεται στην εικόνα με την οποία έχει αποτυπωθεί στη συλλογική συνείδηση. Ακόμη και στη γενιά του smartphone, το 1821, αν παραπέμπει κάπου, παραπέμπει σε φουστανέλα και καριοφίλι. Γραφική κοινοτοπία; Τι να κάνουμε; Η συλλογική μνήμη ορίζεται από τους κοινούς τόπους, οι οποίοι για να κυκλοφορήσουν δεν μπορεί παρά να είναι γραφικοί. Αν ανεβούμε επίπεδο στο περιβάλλον των μελετητών και έγκυρων δημοσιολογούντων, τότε θα διαπιστώσουμε ότι το 1821 λειτουργεί ως συγγενές ρήγμα. Είναι αγώνας για την απελευθέρωση ενός έθνους ή μήπως είναι ταξικός αγώνας; Είναι δεμένος με το θρησκευτικό αίσθημα ή μήπως είναι αγώνας για τη νεωτερικότητα; Ηταν ο Κολοκοτρώνης φιλελεύθερος;

Αν γιορτάσουμε τη διαδρομή που οι Ελληνες διήνυσαν εν τω μεταξύ, διόλου αμελητέα, τότε ο λογότυπος μοιάζει αμήχανος. Η ελληνική κοινωνία απέχει 200 χρόνια από τον λαό που ξεσηκώθηκε το 1821· παρ’ όλες τις αντιξοότητες και τις παλινδρομήσεις αποδείχθηκε η δυναμικότερη του περιβάλλοντός της. Ομως, όσο δεν υπάρχει μια εικόνα που μπορεί να αγγίξει την κοινοτοπία του κοινού αισθήματος, αυτή η πορεία παραμένει μια αφηρημένη εγκεφαλική κατασκευή. Κι αν έχουν κάποια χρησιμότητα οι γιορτές για το 2021, είναι να κοινοποιήσουν το αίσθημα ότι η σημερινή Ελλάδα είναι αντάξια της τότε, επειδή ακριβώς δεν είναι η ίδια. Ο ουδέτερος λογότυπος μάλλον δείχνει ότι θέλουμε να αποφύγουμε τη σύγκριση επειδή δεν ξέρουμε με τι να αντικαταστήσουμε το καριοφίλι. Ισως με Rolex, κατά το γνωστό ανέκδοτο.