Πώς η σχέση με τον πατέρα μπορεί να αλλάξει τη ζωή ενός παιδιού

Όλγα Ψωμιάδη Ψυχοθεραπεύτρια 

Σύμβουλος Οικογένειας

ΠΗΓΗ:psychologynow.gr

Τα ερευνητικά δεδομένα δείχνουν ξεκάθαρα ότι η ενεργή και συνεπής θετική παρουσία του πατέρα κάνει μεγάλη, θετική διαφορά στην ανάπτυξη και την κοινωνικοποίηση των παιδιών.

Όταν ασχολείσαι με τον γιο ή την κόρη σου, τους στέλνεις ένα ξεκάθαρο μήνυμα: Θέλω να είμαι ο πατέρας σου. Ενδιαφέρομαι για σένα. Απολαμβάνω την παρέα μαζί σου. Εσύ και εγώ έχουμε μία σχέση που είναι σημαντική για μένα.

Βεβαίως, το πώς συμπεριφέρεται ο πατέρας ως γονιός επιδρά σημαντικά στον τρόπο με τον οποίο κοινωνικοποιούνται τα παιδιά του. Οι μπαμπάδες που έχουν μία λογική, συνεπή, τρυφερή και συναισθηματική προσέγγιση όταν καθοδηγούν τα παιδιά τους, μεγαλώνουν παιδιά με ανεπτυγμένες ικανότητες, σωματικές, πνευματικές και συναισθηματικές. Μπαμπάδες που δεν δείχνουν αγάπη στα παιδιά τους και είναι απόμακροι ή/και αυταρχικοί μαζί τους, μεγαλώνουν παιδιά που είναι εξαρτημένα, απομονωμένα, και αγχωτικά.

Τα οφέλη της συμμετοχής του πατέρα

Η ενεργή συμμετοχή του πατέρα στη ζωή του παιδιού βελτιώνει την πνευματική και συναισθηματική ανάπτυξη του παιδιού. Τα παιδιά μπορούν να «δεθούν» με τους μπαμπάδες τους όσο και με τις μαμάδες. Το δέσιμο με τους γονείς παρέχει στο παιδί μία δυνατή σχέση για όλη του τη ζωή και μία ασφαλή βάση για να αντιμετωπίσει τον έξω κόσμο.

Ο ρόλος του πατέρα είναι σημαντικός και έχει βαθιά επιρροή στην κοινωνική, συναισθηματική και νοητική ανάπτυξη του παιδιού. Οι μπαμπάδες δεν πρέπει να συγκρίνονται με τις μαμάδες, ούτε να θεωρούνται «αναπληρωματικοί» της μητέρας. Οι μαμάδες και οι μπαμπάδες αλληλεπιδρούν με τα παιδιά με διαφορετικούς και μοναδικούς τρόπους. Αυτοί οι ρόλοι δεν είναι ίδιοι, ούτε εναλλασσόμενοι. Ο κάθε ένας έχει την δική του συνεισφορά.

Έρευνες καταδεικνύουν ότι τα παιδιά που μεγαλώνουν με ένα πατέρα που συμμετέχει ενεργά στη ζωή τους απολαμβάνουν πολλά οφέλη, τα οποία συνεχίζονται για όλη τους τη ζωή:

• Έχουν καλύτερες επιδόσεις στο σχολείο
• Δημιουργούν καλύτερες σχέσεις
• Έχουν μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση
• Όταν ενηλικιωθούν, έχουν καλύτερες δουλειές και πιο επιτυχημένες καριέρες
• Είναι συναισθηματικά πιο ώριμα και ισορροπημένα
• Έχουν λιγότερο παραβατική συμπεριφορά

Πατέρας και παιχνίδι

Οι μπαμπάδες παίζουν διαφορετικά με τα παιδιά τους, με πιο έντονες δραστηριότητες που απαιτούν μεγαλύτερη συμμετοχή του σώματος. Χρησιμοποιούν περισσότερη σωματική επαφή και αφιερώνουν περισσότερο από τον χρόνο με τα παιδιά στο παιχνίδι (κατά μέσο όρο 40% σε σχέση με 20% των μαμάδων). Οι μαμάδες συνήθως εντάσσονται αυτόματα στο επίπεδο του παιχνιδιού του παιδιού, αφήνοντας το να διευθύνει εκείνο το παιχνίδι. Αντίθετα, οι μπαμπάδες είναι πιο πιθανό να αναλάβουν αρχηγικό ρόλο στο παιχνίδι.

Ενθαρρύνουν περισσότερο την ομαδικότητα και προτρέπουν τα παιδιά να πειραματιστούν με νέα παιχνίδια, να αναπτύξουν νέες δεξιότητες, να ανταγωνιστούν, και να επεκτείνουν τα όρια των γνώσεων και των δυνατοτήτων τους. Τα παιδιά χρειάζονται και τους δύο τρόπους παιχνιδιού και αλληλεπίδρασης: χρειάζονται την ευκαιρία να κατευθύνουν και να ηγούνται εκείνα, αλλά και την ώθηση να δοκιμάσουν τις δυνατότητες τους και να τις επεκτείνουν.

Όταν οι μαμάδες νουθετούν τα παιδιά, έχουν την τάση να προσαρμόζουν την τιμωρία στην παρούσα κατάσταση του παιδιού. Ένας πατέρας είναι πιο σύνηθες να εφαρμόζει την πειθαρχία με κανόνες. Οι μαμάδες προσφέρουν στα παιδιά μεγαλύτερη ευελιξία και διατρέχουν το ρίσκο να μπουν σε διαπραγμάτευση διαρκείας. Οι μπαμπάδες προσφέρουν στα παιδιά προβλεψιμότητα, αλλά διατρέχουν το ρίσκο να γίνουν άκαμπτοι. Οι μαμάδες -συνήθως- προσφέρουν περισσότερη κατανόηση, ενώ οι μπαμπάδες περισσότερη συνέπεια.

Τι σημαίνει να συμμετέχεις ενεργά;

Ορισμένα κοινά χαρακτηριστικά των μπαμπάδων που ασχολούνται ενεργά με την ανατροφή των παιδιών τους:

• Συμμετέχουν στα μικρά, καθημερινά γεγονότα της ζωής των παιδιών τους
• Δείχνουν την αδιαμφισβήτητη αγάπη τους, επικοινωνώντας με τα λόγια τους, την τρυφερότητα τους, το χαμόγελό τους και τις πράξεις τους σε κάθε παιδί πόσο μοναδικό είναι. Οι μπαμπάδες πρέπει να μεταδίδουν στα παιδιά τους το αίσθημα ότι η αγάπη τους προς αυτά είναι άνευ όρων και θα κρατήσει για πάντα, ό,τι και να γίνει.
• Στηρίζουν τα παιδιά τους – οικονομικά, συναισθηματικά, πνευματικά, πρακτικά και κοινωνικά. Είναι περήφανοι που είναι μπαμπάδες των παιδιών τους.
• Πειθαρχούν τα παιδιά τους κατάλληλα, λαμβάνοντας υπόψη την ηλικία και την προσωπικότητα του κάθε παιδιού. Με το να μαθαίνουν στα παιδιά τους την πειθαρχία, με αγάπη και σεβασμό, τα βοηθούν να κοινωνικοποιηθούν σωστά, με θετικό τρόπο.
• Οργανώνουν το πρόγραμμα τους με τέτοιο τρόπο ώστε τακτικά να αφιερώνουν χρόνο αποκλειστικά στα παιδιά τους: είτε για να πάνε μαζί σε ένα θέαμα (αθλητικό, καλλιτεχνικό), είτε για να διαβάσουν μαζί ένα βιβλίο, να παίξουν, να κάνουν μαζί κάποιες δουλειές ή και απλά να χαλαρώσουν και να κάνουν παρέα.
• Προσφέρουν συνέπεια και σταθερότητα στη ζωή των παιδιών τους, δημιουργώντας ένα σταθερό και ασφαλές περιβάλλον στο οποίο τα παιδιά μπορούν να βασίζονται κάθε μέρα.

Έχει σημασία ο χρόνος να είναι ποιοτικός. Η έμφαση δεν είναι μόνο στο πόσο χρόνο περνάς με το παιδί σου αλλά και στο τι κάνεις μαζί του. Όταν είστε μαζί, είναι το παιδί το κέντρο της προσοχής σου ή απλά προσπαθείς να το κρατήσεις απασχολημένο όσο εσύ ασχολείσαι με άλλα πράγματα; Κάνετε μαζί κάτι που αρέσει και στους δύο; Έχεις την απαραίτητη ενέργεια που χρειάζεσαι για τις ώρες που έχεις κανονίσει να περάσεις με τα παιδιά σου;

Εξίσου σημαντικό είναι να μην συγχέεται η προσφορά με την αγάπη. Παρόλο που, προφανώς, η παροχή κατάλληλης τροφής, ένδυσης και στέγης είναι απαραίτητα για να φροντίσει κανείς ένα παιδί, αυτό που το παιδί χρειάζεται περισσότερο από οτιδήποτε άλλο από τους γονείς του είναι η αγάπη, η ασφάλεια, το ενδιαφέρον και η υποστήριξή τους.

Εμπόδια στην ενεργή συμμετοχή του πατέρα

Εμπόδιο: Η πίεση της δουλειάς και οι απατήσεις της καριέρας μπορεί να αφήνουν λίγο χρόνο για τη «δουλειά του γονιού». Οι προσωπικές επιλογές καθώς και οι πολιτικές των διαφόρων εταιρειών επηρεάζουν τον διαθέσιμο χρόνο.

Προτροπή: Η διάθεση επαρκούς χρόνου στα παιδιά πρέπει να γίνει προσωπική σου προτεραιότητα.

Εμπόδιο: Ορισμένες μητέρες ανησυχούν, θέλουν να έχουν εκείνες τον έλεγχο και – συνειδητά ή μη – «σαμποτάρουν» την αυξημένη συμμετοχή του πατέρα στο μεγάλωμα των παιδιών.

Προτροπή: Προκειμένου οι μπαμπάδες να μπορέσουν να έχουν ενεργή συμμετοχή στις ζωές των παιδιών τους, πρέπει και οι μαμάδες να επιτρέψουν τη συνεργασία στο μεγάλωμα των παιδιών.

Οι μητέρες που βλέπουν θετικά τη συμμετοχή του πατέρα και μιλούν θετικά στα παιδιά για τον πατέρα τους δημιουργούν τις προϋποθέσεις για να έχουν έναν εξίσου συμμετέχοντα με αυτές γονιό. Οι άντρες που πιστεύουν ότι είναι καλοί μπαμπάδες και που πιστεύουν ότι και οι γυναίκες τους τους θεωρούν καλούς μπαμπάδες, ασχολούνται περισσότερο με τα παιδιά.

Εμπόδιο: Η έλλειψη προετοιμασίας και υποστήριξης στους άντρες –σε σχέση με τις γυναίκες – για τον ρόλο του πατέρα (κοινωνικά πρότυπα, πηγές πληροφόρησης, κλπ.)

Προτροπή: Σήμερα, υπάρχουν όλο και περισσότερες πηγές πληροφόρησης και υποστήριξης για τους μπαμπάδες. Διαβάστε βιβλία, συμβουλευθείτε έγκυρες πηγές στο internet, μιλήστε σε ειδικούς, αλλά και σε άλλους μπαμπάδες, προκειμένου να πάρετε πληροφορίες και να νιώθετε πιο σίγουροι για τη συμπεριφορά σας ως πατέρας.

Οι μπαμπάδες που αναλαμβάνουν όλο και περισσότερο την γαλούχηση και φροντίδα των παιδιών, ορίζουν εκ νέου την έννοια της πατρότητας.