Ιερώνυμος: Απαράδεκτα και επικίνδυνα τα Θρησκευτικά του Φίλη

κ. υπουργέ, σήμερα το πρόβλημα της παιδείας και της εκπαίδευσης είναι η "αναβάθμιση" των Θρησκευτικών;

protothema.gr

Ο Αρχιεπίσκοπος προειδοποίησε ότι η μεταρρύθμιση Φίλη θα προκαλέσει «μεγάλη ζημιά στην παιδεία, στην κοινωνία μας και ρήξη μέσα στην εκκλησία στη σχέση με την πολιτεία»

Απαράδεκτα κι επικίνδυνα χαρακτήρισε ο Αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος τα νέα Προγράμματα Σπουδών για τα Θρησκευτικά και απηύθυνε έκκληση προς τον πρωθυπουργό Αλέξη Τσίπρα να σταματήσει όλη αυτή την προσπάθεια και να αναβάλει καθεμιά πρωτοβουλία ενός ή μερικών ανθρώπων.

Ειδικότερα ο προκαθήμενος της ελλαδικής εκκλησίας μετά τη σημερινή συνάντηση με το ΔΣ της Πανελλήνια Ένωσης Θεολόγων, δήλωσε: «Το μάθημα των Θρησκευτικών περνά μια κρίση κι έχουμε την ανάγκη όλοι και από πλευράς εκκλησίας και από πλευράς πολιτείας να συνεργαστούμε γερά πάνω σε μεγάλη βάση με θετική άποψη και όχι περιοριζόμενοι από χρονικά όρια δέκα ημερών, πέντε ημερών, αλλά με περισσότερο χρόνο και με περισσότερη άνεση για να πάρουμε τις σχετικές αποφάσεις».

Βεβιασμένα τα νέα προγράμματα, τα οποία ξέρουμε πως ελήφθησαν και με, πως προωθήθηκαν και με σφραγίδα ποιων ανθρώπων. Και υπογράμμισε: «Εγώ με μια λέξη θα έλεγα σήμερα, επειδή διάβασα τα καινούργια προγράμματα και τα είδα είναι απαράδεκτα, είναι επικίνδυνα, είναι πράγματα που δεν θα αποδώσουν καρπούς αλλά μεγάλη ζημιά στην παιδεία γενικότερα , στην κοινωνία μας και ρήξη μέσα στην εκκλησία στη σχέση με την πολιτεία. Γι αυτό από αυτή τη θέση σήμερα, θα τα πω και στην ιεραρχία στις αρχές Οκτωβρίου, κάνω έκκληση αυτή τη στιγμή προς τον πρωθυπουργό Α. Τσίπρα να σταματήσει όλη αυτή την προσπάθεια, να αναβάλει καθεμιά πρωτοβουλία ενός ή μερικών ανθρώπων και σε μια βάση μεγάλης εκκλησίας και πολιτείας να συνεργαστούμε σοβαρά επιτέλους σε ένα τόπο που ακούγονται λόγια, λόγια, λόγια, και λείπει ό λόγος.»

Η απάντηση Φίλη

Ο υπουργός Παιδείας Έρευνας και Θρησκευμάτων Νίκος Φίλης με αφορμή την δήλωση του Αρχιεπισκόπου Αθηνών κ. Ιερωνύμου για την αναβάθμιση του μαθήματος των θρησκευτικών δήλωσε: 

«Τα νέα προγράμματα του μαθήματος των θρησκευτικών είναι αποτέλεσμα πιλοτικής εκπαιδευτικής εμπειρίας τριών ετών καθώς και πολύμηνου διαλόγου με τους εκπαιδευτικούς- θεολόγους και εκπροσώπους της Εκκλησίας. Τα θρησκευτικά είναι ένα μάθημα όπως όλα τα μαθήματα. Η ευθύνη για τα προγράμματα σπουδών ανήκει σύμφωνα με τον νόμο στο Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής. Είναι λάθος ένα ώριμο αίτημα όπως η αναβάθμιση του μαθήματος των θρησκευτικών από ομολογιακό σε μάθημα γνώσης των θρησκειών, με ιδιαίτερη έμφαση στην Ορθοδοξία, να μετατρέπεται σε αφορμή ακατανόητης αντιδικίας και κινδυνολογίας. Το Υπουργείο Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων είναι πάντοτε ανοικτό στο διάλογο με την Εκκλησία και προσωπικά με τον Αρχιεπίσκοπο Αθηνών, με τον αυτονόητο αμοιβαίο σεβασμό των διακριτών θεσμικών ρόλων.»

Κονιδάρης: Δεν έχουμε την πολυτέλεια για ρήξεις λόγω ιδεοληπτικών εμμονών

Ερωτηθείς από το protothema.gr ο Διευθυντής Τύπου της Αρχιεπισκοπής Χάρης Κονιδάρης σημείωσε: «Με νηφαλιότητα και σύνεση ο Αρχιεπίσκοπος ζητά από τον πρωθυπουργό τη διεξαγωγή ενός ειλικρινούς, ουσιαστικού και σε βάθος διαλόγου, για ένα ζήτημα που αφορά στην εθνική ταυτότητα και στην πολιτισμική και θρησκευτική ιδιοπροσωπεία του λαού μας. Η πατρίδας μας, η κοινωνία μας, επιζητά τη συνεργασία και τη συνεννόηση μεταξύ των κορυφαίων θεσμών του έθνους και δεν έχει την πολυτέλεια κρίσεων και ρήξεων εξαιτίας κάποιων ακατανόητων ιδεοληπτικών εμμονών». 

Οι αλλαγές στα Θρησκευτικά

Ο «πόλεμος» ξέσπασε καθώς από φέτος αλλάζει το μάθημα των Θρησκευτικών σε δημοτικά, γυμνάσια και λύκεια. Ο υπουργός Παιδείας Νίκος Φίλης φαίνεται ότι μένει πιστός στο δόγμα «το μάθημα των θρησκευτικών πρέπει να αλλάξει για να μείνει» προχωρά από τη νέα σχολική χρονιά σε κατάργηση του ομολογιακού χαρακτήρα του μαθήματος των Θρησκευτικών, το οποίο θα προσανατολισθεί προς τη θρησκειολογία.

Το θέμα του μαθήματος των θρησκευτικών αλλά και της εκκλησιαστικής περιουσίας συζητήθηκε στο Μέγαρο Μαξίμου, όπου ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας και ο Αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος δείπνησαν πρόσφατα , μετά στενών συνεργατών τους, επιχειρώντας να αναθερμάνουν τις σχέσεις τους.

Σύμφωνα πάντως με το πρόγραμμα του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής (ΙΕΠ), οι μαθητές όλων των βαθμίδων θα διδαχθούν θρησκευτικά εφέτος με το νέο αναμορφωμένο Πρόγραμμα Σπουδών των Θρησκευτικών, καθώς δεν έχουν τυπωθεί ακόμα τα νέα αναμορφωμένα βιβλία. Σύμφωνα με πληροφορίες η ολοκλήρωση της συγγραφής των νέων βιβλίων για δημοτικό, γυμνάσιο και λύκειο θα γίνει μέσα στο επόμενο χρόνο.

Βασική αλλαγή είναι ότι Θρησκευτικά να πάψουν να είναι ομολογιακό μάθημα και να γίνουν μάθημα γνώσης των θρησκειών, με έμφαση στην ιδιαίτερη παρουσίαση του πολιτισμικού ρόλου της Ορθοδοξίας στη χώρα μας. Σύμφωνα με τις ίδιες πληροφορίες η διδασκαλία της ορθοδοξίας θα έχει κεντρικό ρόλο και θα ακολουθούν οι άλλες χριστιανικές θρησκείες της Ευρώπης . Στη συνέχεια , με βάση το νέο πρόγραμμα οι μαθητές θα διδάσκονται τον Ιουδαϊσμό και τον Ισλαμισμό και τέλος στοιχεία από άλλες θρησκείες όπως ο βουδισμός. Το μάθημα στα δημοτικά δεν θα γίνεται με διδασκαλία της ιστορίας της παλαιάς και καινής διαθήκης αλλά μέσω εκπαιδευτικών παιχνιδιών, φιλικά για τα παιδιά, και βιωματικών τρόπων μάθησης.

Η εικονογράφηση των νέων Προγραμμάτων έχει και την υπογραφή του Φίκου ενός καλλιτέχνη street art αποδίδοντας έναν χαρακτήρα γκράφιτι στις εικόνες.

Το διαφορετικό στοιχείο έρχεται και από τη διαδικασία της μάθησης καθώς το νέο πρόγραμμα θρησκευτικών θα ενσωματώσει και πιο μοντέρνα “εργαλεία”, προκειμένου να γίνει ελκυστικό στους μαθητές. Όπως λένε οι αρμόδιοι του υπουργείου Παιδείας ακόμα και η Τέχνη μπορεί να επιστρατευτεί προκειμένου ο μαθητής να γνωρίσει τα στοιχεία μίας θρησκείας.

Ο υπουργός Παιδείας Νίκος Φίλης, δίνοντας το στίγμα του Νέου Προγράμματος που πλέον θα προσανατολισθεί προς τη θρησκειολογία δήλωσε στη Βουλή «Μάθημα γνώσης των θρησκειών και βεβαίως της Ορθοδοξίας και όχι ομολογιακό, κατηχητικό» είπε ο υπουργός δίνοντας το στίγμα της αλλαγής. Και τόνισε: «Θα ήθελα να ενημερώσω τη Βουλή των Ελλήνων ότι από φέτος σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης θα εφαρμοστεί το νέο πρόγραμμα του μαθήματος των Θρησκευτικών. Άκουσα μία τοποθέτηση του προέδρου της Νέας Δημοκρατίας Κυριάκου Μητσοτάκη, προ μηνός σε μία τηλεοπτική εκπομπή, που είπε ότι συμφωνεί να αλλάξει το πρόγραμμα των Θρησκευτικών στα σχολεία. Το πρόγραμμα που έχουμε έτοιμο ως ΙΕΠ προέκυψε από ειδική επιτροπή που συγκροτήθηκε και άκουσε όλες τις πλευρές, και την Εκκλησία και τους θεολόγους. Η απόφαση βεβαίως είναι της Πολιτείας, έτσι λειτουργεί το σχολείο. Δεν λειτουργεί με αποφάσεις άλλων, είμαστε έτοιμοι, θα πάμε σε επιμόρφωση των εκπαιδευτικών και θα προχωρήσουμε σε ένα πρόγραμμα αλλαγής του μαθήματος των Θρησκευτικών, ώστε να μην είναι μάθημα ομολογιακό, κατηχητικό αλλά μάθημα γνώσης των θρησκειών και βεβαίως της Ορθοδοξίας, αλλά και τον άλλων θρησκευμάτων τα οποία περιβάλλουν τη χώρα μας ή θρησκευμάτων, οι πιστοί των οποίων ζούνε στη χώρα μας». 

Ο κ. Φίλης αναμένεται να προχωρήσει και σε πρόγραμμα επιμόρφωσης και των καθηγητών θεολογίας προκειμένου να μπορέσουν να ανταποκριθούν στις ανάγκες του Νέου Προγράμματος Σπουδών.

Σύμφωνα πάντως με τα στελέχη του ΙΕΠ το μάθημα των θρησκευτικών «συνιστά γνωριμία με τα μορφωτικά αγαθά, τις αξίες και τον πολιτισμό που διαμόρφωσε ο Χριστιανισμός και ιδιαίτερα η Ορθόδοξη Παράδοση, ενώ παράλληλα διδάσκονται στοιχεία από τις δύο άλλες χριστιανικές παραδόσεις της Ευρώπης, καθώς και στοιχεία για ορισμένες από τις μεγάλες θρησκευτικές παραδόσεις που ενδιαφέρουν ιδιαίτερα την ελληνική κοινωνία. Ακόμη, στο πλαίσιο του μαθήματος, τα κοινωνικά και υπαρξιακά προβλήματα του ανθρώπου προσεγγίζονται με πνεύμα διαλόγου, ελευθερίας και καταλλαγής, χωρίς ομολογιακή εμμονή, κατηχητισμό, φανατισμό ή μισαλλοδοξία. Με άλλα λόγια, το σύγχρονο μάθημα των Θρησκευτικών βοηθά στην κατανόηση της παράδοσης και εκφράζει τον θρησκευτικό πολιτισμό μας με σεβασμό προς τη θρησκευτική ετερότητα στο πλαίσιο ενός διαπολιτισμικού διαλόγου. Συνεπώς, ο σεβασμός της θρησκευτικής ετερότητας, η γνωριμία και ο διάλογος με τις άλλες χριστιανικές και θρησκευτικές παραδόσεις αποβαίνει βασικός άξονας του μαθήματος».

Οι σκοποί της θρησκευτικής εκπαίδευσης στο Λύκειο, σύμφωνα με το Νέο Πρόγραμμα είναι:

Το μάθημα των Θρησκευτικών ανταποκρίνεται στις σύγχρονες μορφωτικές ανάγκες των μαθητών, υπηρετώντας, αφενός, τους γενικούς σκοπούς της εκπαίδευσης και, αφετέρου, ένα «θρησκευτικό γραμματισμό», ο οποίος συμβάλλει στη δημιουργία θρησκευτικά συνειδητοποιημένων και διαλεγόμενων πολιτών. Η διευρυμένη αυτή θρησκευτική εκπαίδευση αποβλέπει στον θρησκευτικό γραμματισμό, αλλά και στην ευαισθητοποίηση και στον προσωπικό αναστοχασμό των μαθητών απέναντι στο δικό τους θρησκευτικό και ηθικό προβληματισμό. Το εγχείρημα αυτό δεν είναι θεωρητικό ή νεφελώδες, αλλά ήδη έγινε πραγματικότητα στο νέο Πρόγραμμα Σπουδών στα Θρησκευτικά Δημοτικού και Γυμνασίου, το οποίο εφαρμόστηκε πιλοτικά κατά την περίοδο 2011- 2013 και ήδη έχει βελτιωθεί και αναθεωρηθεί (2014) και υφίσταται ως συμπληρωματικό προς το ισχύον ΠΣ μέχρι την πλήρη εφαρμογή του. Κατ’ αυτό τον τρόπο πραγματοποιείται η σταδιακή – και πάντως όχι αποκλειστική και μονοδιάστατη – μετάβαση από το στάδιο της κατανόησης (Δημοτικό) στην ερμηνευτική προσέγγιση (Γυμνάσιο) και από εκεί στην κριτική προσέγγιση και στη δημιουργική ανίχνευση των ορίων του διαλόγου και της σύνθεσης με τη σημερινή εποχή (Λύκειο), έχοντας ως επίκεντρο την προσωπική εμπειρία των εφήβων.

Η κριτική θρησκευτικότητα με την έννοια της ολιστικής νοημοσύνης στην εκπαιδευτική

διαδικασία στην οποία συμμετέχουν νους και καρδιά και η οποία διαμορφώνει ανθρώπους με «ζωηρή επιθυμία» για δικαιοσύνη και δημοκρατία. Εφόσον ο άνθρωπος είναι, από τη φύση του ον, που πιστεύει, η θρησκευτική εκπαίδευση του παρέχει τις δυνατότητες «να πιστεύει καλά». Και αυτό σημαίνει κριτικά (ελεύθερα, διερευνητικά, ενεργητικά, με σεβασμό στους άλλους, ειρηνικά, χωρίς ηθικισμούς, φανατισμούς και μισαλλοδοξίες). Στο πλαίσιο αυτό καλλιεργείται η κριτική προσέγγιση του θρησκευτικού φονταμενταλισμού. Οι μαθητές χρειάζεται να έχουν βασική πληροφόρηση και να ασκήσουν την κριτική σκέψη, ώστε να μπορούν να αποκωδικοποιούν τα στοιχεία αρχικά της σύγχρονης ιστορίας, αλλά και γενικά της ιστορίας που σχετίζονται με θρησκευτικά ζητήματα, καθώς και να ερμηνεύουν το παρελθόν και το παρόν του κόσμου στον οποίο ζουν. Η κριτική θρησκευτικότητα βασίζεται στον σεβασμό των άλλων και στον πλουραλισμό, χωρίς να παραιτείται κανένας από το ερώτημα για την αλήθεια της πίστης, η οποία είναι πάντοτε έτοιμη να λογοδοτήσει για την ελπίδα που εμπεριέχει.