Ο κ. Πατέλης και οι πτυχιολάτρες

kathimerini.gr
Τάκης Θεοδωρόπουλος

Ο κ. Πατέλης δήλωσε ότι δεν θα προσλάμβανε κάποιον με διδακτορικό, διότι δείχνει ότι δεν έχει όρεξη για δουλειά. Το διδακτορικό είναι μια υπόθεση που σου τρώει χρόνια από την καριέρα σου. Δεδομένου ότι ο ίδιος είναι κάτοχος διδακτορικού, η δήλωση θα μπορούσε να έχει χαρακτήρα αυτοκριτικής. Δικαίωμά του είναι να θεωρεί ότι ο χρόνος που ξόδεψε για να το αποκτήσει πήγε χαμένος. Αν ο κ. Πατέλης ήταν επιχειρηματίας, όπως ο Μπιλ Γκέιτς, που δεν έχει κανένα πτυχίο, θα μπορούσε η δήλωση να εκληφθεί απλώς ως άποψή του για τον τρόπο που βλέπει την αγορά εργασίας. Ομως ο κ. Πατέλης είναι μέλος του επιτελείου του πρωθυπουργού και οι δημόσιες δηλώσεις του έχουν πολιτική τιμή. Και είναι η αλήθεια ότι τη στιγμή που η Ελλάδα παλεύει να ξανακερδίσει τους χαμένους εγκεφάλους της, η δήλωσή του μόνον ως άστοχη μπορεί να χαρακτηρισθεί. Παρ’ όλα αυτά, δεν μπορώ να μην αναλογισθώ την παρ’ ημίν πτυχιολατρία η οποία υπονομεύει τη δημιουργικότητα, την παραγωγή πλούτου. Οι πανεπιστημιακές σπουδές μπορεί να είναι μοχλός, όμως δεν φθάνουν. Αν ήταν έτσι, τότε ένας καλός καθηγητής Οικονομικών του Πρίνστον θα έπρεπε να είναι και από τους πλουσιότερους ανθρώπους στον κόσμο. Οταν επισκέπτεσαι έναν γιατρό δεν τον εμπιστεύεσαι επειδή έχει το καδράκι με το «λίαν καλώς» πάνω από το κεφάλι του. Τον εμπιστεύεσαι για το κεφάλι του, το οποίο, αν μετά από 30 χρόνια εξακολουθεί να χρειάζεται το «λίαν καλώς» για να σε πείσει, σημαίνει ότι δεν έχει καταφέρει και τόσo πολλά.

Επανέρχομαι στη λατρεία του πτυχίου. Σύμπτωμα της τυπολατρίας και των αγκυλώσεων που έχει επιφέρει στην κοινωνική μας ζωή. Εχοντας αποφασίσει εδώ και δεκαετίες ότι δεν μας ενδιαφέρουν τα έργα μας, έχοντας καταθέσει τα όπλα της αξιολόγησης, η κατοχή ενός πτυχίου είναι το μόνο κριτήριο που έχει απομείνει. Το αποτέλεσμα είναι ορατό διά γυμνού οφθαλμού: έχουμε ανακηρύξει τους πανεπιστημιακούς σε ανώτατη πνευματική ελίτ του τόπου επειδή αυτοί ξέρουν να παράγουν πτυχία. Το δημιουργικό έργο είναι λεπτομέρεια. Αν θέλεις να περάσεις ήσυχα στο πανεπιστήμιο, πρέπει να το ξεχάσεις. Εξ ου και ο φόβος των Ελλήνων πανεπιστημιακών για τον Νανόπουλο ή την Κατσανέβα.

Το φαινόμενο σαρώνει όλον τον δυτικό κόσμο. Δεν ξέρω τι γίνεται στις θετικές επιστήμες, όπου η έρευνα συνεχίζει να είναι ζωντανή, όμως δεν μπορώ να παραβλέψω το γεγονός ότι στις ανθρωπιστικές επιστήμες η πιο σοβαρή ανακάλυψη των τελευταίων δεκαετιών είναι η πολιτική ορθότητα. Πριν απλώσει την τυραννία της στην πολιτική, είχε αλώσει τις πανεπιστημιακές αίθουσες. Και βέβαια, οι δημοκρατίες χρειάζονται ελίτ για να λειτουργήσουν. Και το πανεπιστήμιο υπήρξε για αιώνες το εργαστήριο της παραγωγής τους. Το ζήτημα είναι αν μπορεί να επιτελέσει αυτόν τον ρόλο στον σημερινό κόσμο. Και η πτυχιολατρία δεν το βοηθάει.