Το bullying είναι ευθύνη όλων μας

kathimerini.gr

Τάκης Θεοδωρόπουλος

«Εκφοβισμός», «προπηλακισμός», «βιασμός χαρακτήρα», όλες αυτές οι εκφράσεις και άλλες τόσες περιγράφουν στη γλώσσα μας το bullying. Το προτιμάμε. Είναι σύντομο, περιεκτικό και, το κυριότερο, είναι «μοντέρνο». Οι δράστες και τα θύματά τους ανήκουν στον κόσμο μας. Μην ανησυχείτε. Δεν πρόκειται να ηθικολογήσω για την καθαρότητα της γλώσσας μας, για την παραβίαση των συνόρων της από ξένες εκφράσεις. Δεν νομίζω ότι ενδιαφέρει. Εκείνο, αντιθέτως, που ενδιαφέρει είναι ότι οι λέξεις που χρησιμοποιούμε επηρεάζουν τον τρόπο με τον οποίον αντιμετωπίζουμε τα φαινόμενα που καλούνται να περιγράψουν. Εξηγούμαι. Όταν λες έκανα τσεκ ιν στο αεροδρόμιο, η πράξη δεν επηρεάζεται από την αγγλική έκφραση – αλήθεια, ποια θα ήταν η ελληνική; Όταν όμως λες ότι το 14χρονο παιδί στα Σεπόλια έπεσε θύμα bullying από μια συμμορία συμμαθητών του, είναι σαν να εντοπίζεις ένα φαινόμενο που χρήζει ειδικής μεταχείρισης και αντιμετώπισης. Λες και ανακαλύψαμε έναν καινούργιο ιό και ψάχνουμε το εμβόλιο. Στα χρόνια μας, εκτός από την κόβιντ, μας ήρθε και το μπούλινγκ. Και τώρα τι κάνουμε; Πώς θα σταθούμε απέναντι στην επιδημία βίας στο σχολικό περιβάλλον; Θα προσθέσουμε στον ποινικό κώδικα και άρθρο για το μπούλινγκ;

Ας μην κρυβόμαστε πίσω από το δάχτυλό μας. Ο εκφοβισμός, η ταπείνωση των αδυνάμων από ομάδες που θέλουν να επιδείξουν τη δύναμή τους, είναι τόσο παλιό φαινόμενο όσο και η έξαρση της ακμής στην εφηβεία. Τι έχει αλλάξει; Και για ποιο λόγο το φαινόμενο έχει πάρει τα χαρακτηριστικά της επιδημίας; Επειδή έχει αλλάξει το σχολικό περιβάλλον. Επειδή η πειθαρχία δεν θεωρείται πλέον μέρος της εκπαιδευτικής διαδικασίας. Επειδή οι διδάσκοντες έχουν χάσει το κύρος τους διότι δεν έχουν τρόπο για να τιμωρήσουν την παραβατικότητα. Φοβούνται τις συμμορίες, φοβούνται τους γονείς που θα τους ζητήσουν τον λόγο επειδή τιμώρησαν τους κανακάρηδές τους που δεν έκαναν τίποτε κακό. Κάτι νεράντζια πέταξαν σ’ ένα συμμαθητή τους. Φοβούνται το υπουργείο, που με τη σειρά του φοβάται τους ψηφοφόρους. Ο Πλάτων το γράφει expressis verbis: όταν ο δάσκαλος φοβάται τον μαθητή, τότε γεννιέται η τυραννία. Ο 14χρονος από τα Σεπόλια είναι θύμα της τυραννίας της βίας.

Γι’ αυτό παρατάτε μας με το bullying. Ο εκφοβισμός, ο ψυχολογικός εκβιασμός ή και η σωματική κακοποίηση δεν είναι εισαγόμενος ιός. Ούτε είναι καινούργιος. Τον ήξεραν και οι παππούδες μας, τον ξέραμε κι εμείς. Απλώς τον αφήσαμε να εξαπλωθεί και αφοπλίσαμε το σχολείο είτε από αμέλεια, είτε από φόβο, είτε επειδή μάθαμε ότι η αυθαιρεσία είναι συνώνυμο της ελευθερίας.