Με γρήγορες μεταρρυθμίσεις κερδίζαμε 18 δισ.

kathimerini.gr

ΣΩΤΗΡΗΣ ΝΙΚΑΣ

Αποτελεί ιδεοληψία η μονότονη αναφορά των δανειστών για πλήρη εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων, τις οποίες όλες οι κυβερνήσεις της χώρας έχουν συμφωνήσει με την τρόικα, αλλά έχουν υλοποιήσει μερικώς; Την απάντηση δίνει ένα σοκαριστικό στοιχείο: Αν η Ελλάδα εφάρμοζε τις μεταρρυθμίσεις εγκαίρως, η ελληνική οικονομία θα είχε «γλιτώσει» περίπου 18 δισ. ευρώ από το σύνολο των 66 δισ. ευρώ που «έχασε» το ΑΕΠ το διάστημα 2008-2015.

Αυτό προκύπτει από τα όσα δήλωσε ο κ. Νίκος Βέττας, γενικός διευθυντής του ΙΟΒΕ και καθηγητής Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών, σε πρόσφατη εκδήλωση των Stanford Club of Greece & London Business School Greek Alumni Association. Σύμφωνα με τον κ. Βέττα, η σημαντική ύφεση για την ελληνική οικονομία ήταν αναπόφευκτη μετά το 2009, λόγω των προηγούμενων ανισορροπιών και των συστημικών στρεβλώσεων στην ελληνική οικονομία, που βρήκαν την έκφρασή τους τόσο στα περίφημα δίδυμα ελλείμματα όσο και στη συσσώρευση του χρέους.

Ομως, ο επικεφαλής του ΙΟΒΕ κατέστησε σαφές πως η «αναγκαία» για την προσαρμογή της οικονομίας ύφεση ήταν σημαντικά μικρότερη από αυτή που τελικά είχαμε. «Ανάλογα με τους επιμέρους υπολογισμούς, θα μπορούσαμε να είχαμε ισορροπήσει με ύφεση σωρευτικά της τάξεως του 15-16% από το 2008. Δηλαδή, περίπου 10 ποσοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ μικρότερη από αυτή που είχαμε». Και εξηγούσε πως το επιπλέον (το οποίο υπολογίζεται σε περίπου 18 δισ. ευρώ) «το πληρώσαμε λόγω της ακραίας αβεβαιότητας που δημιουργήθηκε για τις προοπτικές της οικονομίας –ειδικότερα τον κίνδυνο της εξόδου από την Ευρωζώνη και την έλλειψη πολιτικής και κοινωνικής συναίνεσης– που μαζί με την πολύ αργή εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων απομάκρυνε τις επενδύσεις και δεν επέτρεψε σημαντική αύξηση των εξαγωγών».

Παράλληλα, μιλώντας στην «Κ» και επικαλούμενος και την εργασία των Κ. Αρκολάκη, Μ. Γαλενιανού και Α. Δοξιάδη που θα δημοσιευτεί σύντομα διεθνώς σε συλλογικό τόμο για την ελληνική οικονομία, ο κ. Βέττας αναδεικνύει τον ρόλο των εξαγωγών στην πορεία της οικονομικής δραστηριότητας. «Αν οι εξαγωγές είχαν αυξηθεί με τρόπο συνεπή με τον αρχικό σχεδιασμό των προγραμμάτων και παρόμοια με άλλες χώρες σε κρίση, περίπου το 1/3 της ύφεσης από το 2009 έως το 2012 θα είχε αποφευχθεί». Επί της ουσίας, αυτό που αναδεικνύει ο επικεφαλής του ΙΟΒΕ είναι ότι η καθυστερημένη εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων αποτέλεσε τροχοπέδη για την περαιτέρω ενίσχυση της εξωστρέφειας των επιχειρήσεων και εν γένει της ελληνικής οικονομίας.

Επώδυνες αστοχίες

Αν η Ελλάδα είχε ακολουθήσει τον δρόμο που είχε χαραχτεί από τις αρχές της κρίσης στο μέτωπο των διαρθρωτικών αλλαγών, η ελληνική ύφεση θα μπορούσε να ήταν τέτοιου μεγέθους «που δεν θα διέφερε πολύ από αυτή των άλλων χωρών της περιφέρειας της Ευρωζώνης», εξηγεί ο κ. Βέττας στην «Κ». Προσθέτει, όμως, ότι «με όλες τις αστοχίες, τελικά “επιλέξαμε” η προσαρμογή της οικονομίας να είναι πολύ περισσότερο επώδυνη από ό,τι θα μπορούσε να είναι».

Παρ’ όλα αυτά, ο ίδιος θεωρεί ότι υπάρχει αυτήν τη στιγμή περιθώριο να εξισορροπηθεί κάπως η κατάσταση. «Το θετικό σημείο είναι ότι αυτό το επιπλέον 10% μπορεί να επανέλθει στην ελληνική οικονομία, σχετικά εύκολα και ως ένα θετικό μέρισμα, αν υπάρξει σαφήνεια και αξιοπιστία στην οικονομική πολιτική και αρθεί η αβεβαιότητα», υποστηρίζει ο κ. Βέττας και προσθέτει πως «θα το καρπωθούν τα ελληνικά νοικοκυριά μέσα στα επόμενα λίγα χρόνια, μέσω μιας σταδιακής αλλά σημαντικής αύξησης των κάθε είδους επενδύσεων. Μεσοπρόθεσμα, βέβαια, μια οικονομία όπως η δική μας μπορεί να αναπτυχθεί μόνο με έμφαση στο ανθρώπινο κεφάλαιο, στην καινοτομία και στην εύρυθμη λειτουργία των θεσμών και προς αυτή την κατεύθυνση πρέπει επειγόντως να γίνει πολύ σημαντική πρόοδος».

Πλέον, η πρώτη αξιολόγηση του ελληνικού προγράμματος έχει κλείσει και η κυβέρνηση περιμένει και την εισροή στα κρατικά ταμεία της πρώτης υποδόσης στις αρχές της εβδομάδας. Από εδώ και στο εξής, όμως, έχει μπροστά της ένα εξίσου δύσκολο έργο. Να εφαρμόσει τα μέτρα που έχει ψηφίσει τους προηγούμενους μήνες. Και αυτό δεν αφορά τόσο την εφαρμογή των δημοσιονομικών μέτρων όσο την υλοποίηση των διαρθρωτικών παρεμβάσεων.

Δεν είναι τυχαίο, άλλωστε, ότι η επόμενη δέσμη προαπαιτούμενων μέτρων που πρέπει να υλοποιηθεί έως τον Σεπτέμβριο για να εκταμιευθεί η δεύτερη υποδόση, περιλαμβάνει κυρίως παρεμβάσεις διαρθρωτικού χαρακτήρα. Ψηλά στην ατζέντα των αλλαγών είναι η προώθηση δράσεων στους τομείς των αποκρατικοποιήσεων, της ενέργειας, του φοροεισπρακτικού και φοροελεγκτικού μηχανισμού, ενώ για τη συνέχεια ακολουθούν οι δύσκολες αλλαγές και στις εργασιακές σχέσεις.