Τα αρχαία και οι ιδεοληψίες της Αριστεράς

Του Άγγελου Ζαχαρόπουλου

Νομίζω ότι, για κάθε άνθρωπο, υπάρχει μία περίοδος της ζωής του με ιδιαίτερα έντονες συγκινήσεις και βιώματα που τον σημάδεψαν. Για μένα είναι η περίοδος 1942 – 1944, στη καρδιά της κατοχής και της αντίστασης. Χρόνια συγκλονιστικά, χρόνια εφηβικά και αξέχαστα. Ιταλοί κατακτητές στην Καρδίτσα, Γερμανοί στη συνέχεια, Ελεύθερη Ελλάδα στα βουνά των Αγράφων, αντάρτες, συγκρούσεις με τους κατακτητές, αντίποινα σε βάρος του πληθυσμού.

Τα σχολεία λειτουργούσαν με μεγάλες και απρόβλεπτες διακοπές. Αποτέλεσμα: το μεγαλύτερο μέρος του χρόνου τον περνούσα στη γενέτειρα Καστανιά, δίπλα στη Λίμνη Πλαστήρα, η οποία ήταν τότε ένα υπέροχο οροπέδιο και είχε φιλοξενήσει το ιστορικό αντάρτικο αεροδρόμιο της κατοχής. Μία Καστανιά που, αντίθετα με την καταθλιπτική σημερινή ερημιά, έσφυζε από ζωή. Πανελλήνιο κέντρο της εαμικής αντίστασης, η όλη περιοχή, είχε συγκεντρώσει πολιτικές οργανώσεις, αντάρτες, πολυάριθμους ιταλούς στρατιώτες μετά τη συνθηκολόγηση της Ιταλίας το Σεπτέμβριο του 1943, Άγγλους και Αμερικανούς των συμμαχικών αποστολών, ακόμα και Ρώσους που ήταν αιχμάλωτοι των Γερμανών και είχαν δραπετεύσει. Επειδή διάβασμα για το σχολείο δεν υπήρχε, διάβαζα ότι άλλο έπεφτε στα χέρια μου. Και υπήρχε άφθονο υλικό. Στο σπίτι του Πάνου Κόγια στην Καστανιά είχε εγκατασταθεί το "κέντρο διεκπεραίωσης εντύπου υλικού", που παρήγαν οι εαμικές οργανώσεις. Είχαν, βέβαια, σχεδόν όλα τα δημοσιεύματα προπαγανδιστικό χαρακτήρα. Χρήσιμα πάντως αν τα αξιολογούσες και τα έκρινες.

Μία μέρα, έπεσε στα χέρια μου ένα φυλλάδιο αφιερωμένο στην αρχαία Ελλάδα. Το διάβασα με ενδιαφέρον και διαπίστωσα ότι εστίαζε στη δουλεία που επικρατούσε σε όλες τις πόλεις-κράτη της αρχαίας Ελλάδας. Θυμάμαι ότι άρχιζε με τη φράση: "Η αρχαία Ελλάδα ήταν μία χώρα δουλοχτητική". Μάταια έψαξα για Μαραθώνα, Σαλαμίνα, Πλαταιές και Θερμοπύλες. Δεν υπήρχε τίποτα για τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό, που έλαμψε και φώτισε την οικουμένη.

Φαίνεται ότι οι συντάκτες του φυλλαδίου αγνοούσαν, ή ήθελαν να αγνοούν, τι αισθανόταν, τι πίστευε και τι είχε να πει για τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό ο εμπνευστής της κομμουνιστικής ιδεολογίας Καρλ Μαρξ. Όσο περίεργο κι αν φαίνεται, οι μαρξιστές αγνοούν ή ηθελημένα αποφεύγουν να αναφερθούν στο μεγάλο θαυμασμό που εξέφραζε σε όλη του τη ζωή για τον αρχαίο πολιτισμό μας ο σπουδαίος κοινωνικός και οικονομικός αναλυτής. Αγνοούν την εξαιρετικά ενδιαφέρουσα διατριβή του Μαρξ πάνω στην αρχαία φιλοσοφία. Αναφέρονται μόνο σε ορισμένα βιβλία του όπως το Κεφάλαιο, το Κομμουνιστικό Μανιφέστο, η Υπεραξία, κ.α. Ο τίτλος της εν λόγω διατριβής είναι "Διαφορά μεταξύ της δημοκρίτειας και της επικούρειας φυσικής φιλοσοφίας. Με τη διατριβή αυτή, ο Μαρξ αναγορεύθηκε "διδάκτωρ της φιλοσοφίας" στο Πανεπιστήμιο της Ιένας το 1841. Ο φιλόπονος Μαρξ εργάστηκε σκληρά για να μελετήσει σε βάθος τη φιλοσοφία του Δημόκριτου και του Επίκουρου, ώστε να προσδιορίσει τις διαφορές τους. Δεν περιορίστηκε όμως μόνο σ’αυτούς. Μελέτησε και πολλούς άλλους αρχαίους συγγραφείς και φιλοσόφους, τους οποίους αναφέρει και στη διατριβή του. Η εκτίμηση και ο θαυμασμός του προς το αρχαίο ελληνικό πνεύμα εκφράζονται ενθουσιωδώς με την εξής εντυπωσιακή φράση, που είναι η καταληκτήρια της διατριβής : "Οι Έλληνες θα μείνουν αιώνια οι δάσκαλοί μας, χάριν αυτής της μεγαλειώδους αντικειμενικής αφέλειας που αφήνει κάθε πράγμα να λάμψει δίχως ντύματα".

Αντίθετα προς τον Μαρξ, υπήρχε μία αποστροφή του ΚΚΕ για την αρχαία Ελλάδα και τις αρχαιοελληνικές μας ρίζες. Χρειάστηκε να περάσουν μερικές δεκαετίες για να διαβάσω το βιβλίο του, διατελέσαντος Γενικού Γραμματέα του ΚΚΕ, Γρηγόρη Φαράκου, Εμφύλιος πόλεμος, " μαρτυρίες και στοχασμοί" (σ.113) ότι το Δεκέμβριο του 1953 συνήλθε η 4η Ολομέλεια της Κεντρικής Επιτροπής του κόμματος και ενέκρινε το "Σχέδιο Προγράμματος του ΚΚΕ". Με το σχέδιο αυτό, μεταξύ άλλων, αμφισβητούνταν η συνέχεια της σύγχρονης με την αρχαία Ελλάδα. Σε κάποια σύσκεψη, ο Γρηγόρης Φαράκος διατύπωσε την άποψη ότι δεν έπρεπε να αποκοπούμε από τις αρχαιοελληνικές μας ρίζες, για να δεχτεί τους μύδρους του Ζαχαριάδη. 

Αυτή η αποστροφή του κατοχικού και εμφυλιοπολεμικού ΚΚΕ προς τις αρχαιοελληνικές μας ρίζες βασίζεται στη διεθνιστική – Λενινιστική αντίληψη της κομμουνιστικής ιδεολογίας. Αντίληψη που φαίνεται ότι έχουν κληρονομήσει πιστά οι σημερινοί ιδεολογικοί τους απόγονοι. Και την εκφράζουν με αρνητική, σχεδόν εχθρική συμπεριφορά εναντίον της διδασκαλίας των Αρχαίων στα σχολεία.

Στην παρούσα φάση, εμπροσθοφυλακή στον αγώνα κατά της διδασκαλίας των Αρχαίων εμφανίζονται 56 Πανεπιστημιακοί. Είναι νεκρή γλώσσα τα Αρχαία, λένε. Η Νέα Ελληνική είναι άλλη γλώσσα. Χαρακτηριστική περίπτωση ιδεοληψίας που δεν είναι παρά μία νοσηρή κατάσταση υπερβολικής εμμονής σε ιδεολογικά δόγματα.

"Η φανατική προσήλωση σε μία ιδεολογία είναι το πιο επικίνδυνο ναρκωτικό για τη σκέψη και για τη γόνιμη ανάπτυξή της".

Το είπε η Λάουρα Μπραγκέτι, η οποία, εικοσάχρονη φοιτήτρια, είχε ενταχθεί στις Ιταλικές Ερυθρές Ταξιαρχίες, δολοφόνησε έναν καθηγητή Πανεπιστημίου και καταδικάστηκε σε ισόβια. Αυτά, βέβαια, τα έγραψε στη φυλακή όταν διάβασε και ωρίμασε.

Πόσο νεκρή γλώσσα είναι τα Αρχαία;

Μία επιγραφή πάνω σ’ένα ποτήρι που βρέθηκε στην ελληνική αποικία Πιθηκούσες της Αδριατικής τον 8ο αιώνα π.χ. και που θεωρείται η αρχαιότερη με την ισχύουσα γραφή, αναφέρει : "Νέστορος ειμί εύποτον ποτήριον". Τι άλλαξε μετά 2800 χρόνια ; Μόνο το ειμί που έγινε είμαι.

Δεν μπορεί να θεωρηθεί νεκρή γλώσσα η Αρχαία Ελληνική αφού, μιλώντας τη Νέα, την βρίσκουμε συνεχώς μπροστά μας. Θα μπορούσαμε να αναφέρουμε πλήθος παραδειγμάτων. Περιορίζομαι σε ένα : Κανένας δεν αναφέρει τη λέξη ύδωρ στην ομιλία του αλλά το νερό. Όλοι όμως μιλάμε σε καθημερινή βάση για υδραυλικούς, υδραγωγεία, υδροπλάνα, υδροληψίες, υδατοπτώσεις και πλήθος άλλων λέξεων με πρώτο συνθετικό το ύδωρ. Αν κάποιος δεν έχει διδαχθεί Αρχαία, δεν θα γνωρίζει π.χ. ότι η υδατόπτωση προέρχεται από το ύδωρ και το ρήμα πίπτω. Απλώς θα παπαγαλίζει τη λέξη χωρίς να γνωρίζει ότι η λέξη αυτή σημαίνει ότι σημαίνει και ταυτόχρονα εξηγεί γιατί σημαίνει αυτό που σημαίνει. Πρόκειται για λέξη "νοηματική", όπως πλήθος άλλων ελληνικών λέξεων.

Η περίφημη ελληνίστρια της Γαλλικής Ακαδημίας Jaqueline de Romilly έγραψε : " Η καλύτερη άσκηση για την ανάπτυξη της ευφυΐας είναι η μελέτη της ελληνικής γλώσσας. Κάθε λέξη κρύβει μία ιδέα".

Οι δικοί μας όμως γλωσσοδιώκτες προτιμούν να κατεβάσουν τη γλώσσα μας χαμηλά και να προσφέρουν στο λαό ένα απογυμνωμένο γλωσσικό όργανο, ώστε να φθάσει ευκολότερα η παιδεία στη μάζα, αντί να φροντίσουν να ανέβει το επίπεδο της μάζας. Ισοπέδωση προς τα κάτω.

Ας δούμε τώρα πώς απαντούν μερικοί πνευματικοί γίγαντες στους ιδεοληπτικούς γλωσσοδιώκτες.

Ι. Θεοδωρακόπουλος , φιλόσοφος – Ακαδημαϊκός:

"Η γλώσσα των Ελλήνων από την εποχή του Ομήρου είναι μία και αδιαίρετη".

Francisco Adrados, ισπανός εξέχων ελληνιστής:

" Η ελληνική μαζί με την κινεζική είναι γλώσσες με συνεχή ζώσα παρουσία και πορεία στον ίδιο χώρο από τους ίδιους λαούς 4000 χρόνια, με γραπτή παράδοση 3500 χρόνων.

Ι. Κακριδής, Καθηγητής και εξέχων δημοτικιστής, είπε το 1984, οχτώ χρόνια μετά την κατάργηση των Αρχαίων στο Γυμνάσιο ( 1976):

"Η γλώσσα μας αργοπεθαίνει, της λείπει το οξυγόνο, δηλαδή τα Αρχαία. Μόνο όποιος έχει διδαχθεί τα Αρχαία μπορεί να γράφει και να μιλά σωστά την νεοελληνική δημοτική".

Γ. Σεφέρης, ποιητής, νομπελίστας:

"Από την εποχή που μίλησε ο Όμηρος ως τα σήμερα, μιλούμε, ανασαίνουμε και τραγουδούμε την ίδια γλώσσα."

Είπε επίσης ο Σεφέρης : "Ο Θεός μας χάρισε μία γλώσσα ζωντανή, εύρωστη, πεισματάρα, χαριτωμένη που αντέχει μολονότι έχουν εξαπολυθεί όλα τα θεριά να τη φάνε."

Οδ. Ελύτης, ποιητής, νομπελίστας: (Όταν τα Αρχαία καταργήθηκαν στα Γυμνάσια):

"Εγώ δεν ξέρω να υπάρχει παρά μία γλώσσα, η ενιαία ελληνική, όπως εξελίχθηκε από την αρχαία και που έπρεπε να είναι το μεγάλο καμάρι μας και το στήριγμα. Οι ρίζες της είναι εκεί στ Αρχαία και λυπάμαι που καταργήθηκαν στα Γυμνάσια"…

"Το να λέει ο έλληνας ποιητής ακόμα σήμερα "ουρανός" ή "θάλασσα" ή "ήλιος" ή "σελήνη" ή "άνεμος", όπως το έλεγαν η Σαπφώ και ο Αρχίλοχος, δεν είναι μικρό πράγμα. Είναι πολύ σπουδαίο. Επικοινωνούμε κάθε στιγμή μιλώντας με τις ρίζες μας, τις ρίζες μας που βρίσκονται εκεί : στα Αρχαία".

Ας θυμίσουμε και τους τρεις πρώτους στίχους από το ΑΞΙΟΝ ΕΣΤΙ του Ελύτη:

"Τη γλώσσα μου έδωσαν ΕΛΛΗΝΙΚΗ, το σπίτι φτωχικό στις αμμουδιές του Ομήρου Μονάχη έγνοια η γλώσσα μου στις αμμουδιές του Ομήρου".

Ο Άγγελος Ζαχαρόπουλος είναι Επίτιμος Διευθυντής Ευρωπαϊκής Επιτροπής

τέως Γενικός Διευθυντής Υπουργείου Γεωργίας

capital.gr