Kαλύτερα φτωχός φοροφυγάς παρά νόμιμος μικρομεσαίος

Η κύρια αιτία της οικονομικής κατάρρευσής μας, είναι η συνεχής και διογκωμένη φοροδιαφυγή. Μόνο με την εφαρμογή του Πόθεν Έσχες θα παταχθεί. Αλήθεια, γιατί οι κυβερνώντες δεν την εφαρμόζουν;

kathimerini.gr

ΘΑΝΟΣ ΤΣΙΡΟΣ

Τι συμφέρει περισσότερο την Ελλάδα; Να δηλώνεις το πραγματικό εισόδημα των 25.000 ευρώ και να συμβάλλεις τα μέγιστα στη χρηματοδότηση του «κοινωνικού κράτους» μέσα από τους φόρους και τις ασφαλιστικές εισφορές, ή να εμφανίζεσαι με ένα πενιχρό εισόδημα της τάξεως των 6.000 ευρώ αποφεύγοντας κάθε επιβάρυνση και αποκτώντας πρόσβαση σε επιδόματα και παροχές;

Η απάντηση εκτός από αυτονόητη είναι και μετρήσιμη: ο φοροφυγάς στην Ελλάδα θα απολαμβάνει καθαρό πραγματικό εισόδημα ακόμη και 267% υψηλότερο από τον νομοταγή. Μάλιστα, η εμμονή της κυβέρνησης να δείξει ότι βασική της μέριμνα είναι η ενίσχυση των χαμηλών εισοδημάτων, οδήγησε σε μια οικονομική πολιτική η οποία καθιστά ακόμη πιο ισχυρό το κίνητρο της φοροδιαφυγής.

Τα επιδόματα τέκνων και στέγασης αλλά και η μειωμένη συμμετοχή στη φαρμακευτική δαπάνη, ο νέος τρόπος υπολογισμού των ασφαλιστικών εισφορών για τους επαγγελματίες αλλά και η πολιτική προστασίας της πρώτης κατοικίας από τις κατασχέσεις και τους πλειστηριασμούς, καθιστούν ακόμη πιο ισχυρό το κίνητρο της φοροδιαφυγής.

Μέχρι και στα εικονικά διαζύγια θα φτάσουν οι ενδιαφερόμενοι, ειδικά όταν θα αντιληφθούν το νέο καθεστώς που θα ισχύσει από την 1/1/2019 υπό την προϋπόθεση βεβαίως εκπλήρωσης των δημοσιονομικών στόχων αλλά και της ενεργοποίησης των θετικών μέτρων που προγραμματίζονται για τη συγκεκριμένη χρονιά.

Η «Κ» επεξεργάστηκε ένα ρεαλιστικό παράδειγμα το οποίο αποτυπώνει το μέγεθος του παραλογισμού. Συγκρίνεται η πραγματική οικονομική κατάσταση δύο ελεύθερων επαγγελματιών οι οποίοι έχουν από δύο ανήλικα παιδιά ο καθένας. Ο πρώτος αν και έχει πραγματικό εισόδημα 25.000 ευρώ εμφανίζει στην εφορία τα 6.000 ευρώ, ενώ ο δεύτερος εμφανίζει το σύνολο του πραγματικού του εισοδήματος.

• Ο πρώτος επαγγελματίας λόγω της φορολογικής δήλωσης με το πενιχρό εισόδημα, αποκτά πρόσβαση σε μια σειρά από κοινωνικά επιδόματα και παροχές. Το ηλεκτρικό ρεύμα, λόγω της εφαρμογής του κοινωνικού τιμολογίου, θα του κοστίζει (μαζί με τις μονοπωλιακές χρεώσεις) όχι περισσότερα από 565 ευρώ τον χρόνο, όταν ο αντίστοιχος νομοταγής θα πληρώνει το ρεύμα στην κανονική του τιμή, δηλαδή στα 717 ευρώ.

Το «πακέτο» του 2019 προβλέπει επίδομα στέγασης 100 ευρώ τον μήνα για όσους έχουν δύο παιδιά αλλά μόνο για όσους εμφανίζουν χαμηλό εισόδημα. Ετσι, ο φοροφυγάς του παραδείγματος, είτε πληρώνει ενοίκιο είτε στεγαστικό δάνειο, θα έχει ένα πρόσθετο εισόδημα (πιθανότατα αφορολόγητο) της τάξεως των 1.200 ευρώ τον χρόνο, το οποίο θα στερείται ο νομοταγής. Οσον αφορά το επίδομα τέκνων, με την αύξηση του ποσού που προβλέπεται (σ.σ. η κυβέρνηση έχει ετοιμάσει το σχέδιο υπουργικής απόφασης που θα καθορίσει το επίδομα εφόσον ενεργοποιηθεί το συγκεκριμένο θετικό μέτρο) ο φοροφυγάς θα εισπράττει περί τα 1.800 ευρώ τον χρόνο, σε αντίθεση με τα 600 ευρώ που θα δίδονται στον νομοταγή.

Η συμμετοχή στα φάρμακα θα μηδενιστεί μόνο για όσους έχουν εισόδημα κάτω των 600-700 ευρώ τον μήνα. Ετσι, ο αποκρύπτων θα γλιτώνει 250 ευρώ για κάθε 1.000 ευρώ φαρμάκων που θα αγοράσει για την οικογένειά του, ενώ ο νομοταγής θα πληρώνει κανονικά το 25% επί της τιμής λιανικής. Μια πολύ μεγάλη δαπάνη για τις οικογένειες με παιδιά, είναι ο παιδικός σταθμός. Με το ισχύον καθεστώς –και ανεξάρτητα αν θα ισχύσει η δέσμευση της κυβέρνησης για δημιουργία περισσότερων θέσεων δωρεάν φοίτησης των νηπίων στο πλαίσιο του θετικού πακέτου μέτρων– ο φοροφυγάς εξασφαλίζει άνετα μια δωρεάν θέση στον παιδικό σταθμό της επιλογής μέσω του προγράμματος ΕΣΠΑ. Ο νομοταγής από την άλλη, πληρώνει κανονικά το αντίτιμο για τη φοίτηση σε έναν ιδιωτικό σταθμό, το οποίο πολύ δύσκολα πέφτει κάτω από τα 2.700-3.000 ευρώ τον χρόνο.

• Προφανώς ευνοημένος είναι αυτός που αποκρύπτει εισοδήματα και λόγω της μείωσης των φόρων και των ασφαλιστικών εισφορών. Στο εισόδημα των 6.000 ευρώ, για τον ελεύθερο επαγγελματία αντιστοιχεί φόρος 1.320 ευρώ έναντι 5.850 ευρώ που πληρώνει αυτός που δηλώνει το εισόδημα των 25.000 ευρώ. Επίσης, ο ένας απαλλάσσεται της εισφοράς αλληλεγγύης, ενώ ο δεύτερος πληρώνει 426 ευρώ. Τέλος επιτηδεύματος πληρώνουν και οι δύο.

Χωρίς μηχανισμό ελέγχου παροχές και επιδόματα

Το ελληνικό Δημόσιο επιμένει να στηρίζει το σύνολο σχεδόν της επιδοματικής του πολιτικής στις φορολογικές δηλώσεις, χωρίς να διαθέτει κανέναν ουσιαστικό μηχανισμό ελέγχου. Πέραν των τεκμηρίων διαβίωσης που εύκολα ξεπερνιούνται από όσους έχουν στοιχειώδεις γνώσεις φορολογικών, άλλη «ασπίδα προστασίας» δεν υπάρχει.

Ο φοροελεγκτικός μηχανισμός δεν διαθέτει τις δυνάμεις για να ελέγχει εκατομμύρια δηλώσεις στις οποίες εμφανίζονται... ψίχουλα και επικεντρώνει το ενδιαφέρον του σε μερικές εκατοντάδες υποθέσεις που παρουσιάζουν «ελεγκτικό ενδιαφέρον».

Ετσι, οι φτωχοί ανακατεύονται με τους φοροφυγάδες σε μια χώρα που εμφανίζει 3.575.990 νοικοκυριά –περίπου τα 57 στα 100– να επιβιώνουν με λιγότερα από 10.000 ευρώ τον χρόνο. Οχι μόνο χάνονται φόροι και ασφαλιστικές εισφορές αλλά κατασπαταλώνται και οι περιορισμένοι πόροι για την άσκηση της κοινωνικής πολιτικής.

Τα στατιστικά στοιχεία του υπουργείου Οικονομικών αποκαλύπτουν φαινόμενα που δυσκολεύεται να πιστέψει και ο πιο ευκολόπιστος:

1. Από τις 611.849 οικογένειες που εμφανίζονται να έχουν ένα προστατευόμενο μέλος (δηλαδή ένα ανήλικο παιδί ή έναν φοιτητή), οι 264.832 δηλώνουν φορολογητέο εισόδημα κάτω από 10.000 ευρώ τον χρόνο. Το ότι το 43,28% των οικογενειών με ένα παιδί εμφανίζεται με εισόδημα έως 10.000 ευρώ είναι από μόνο του εντυπωσιακό. Το ότι 264.832 ανήλικα παιδιά συντηρούνται μαζί με τον πατέρα και τη μητέρα τους με 3.604 ευρώ τον χρόνο έκαστο, φαντάζει αδιανόητο.

2. Συνολικά 589.459 νοικοκυριά αναθρέφουν δύο παιδιά. Από αυτούς, οι 230.337 δηλώνουν εισόδημα κάτω από 10.000 ευρώ τον χρόνο.

3. Τρία παιδιά έχουν 125.904 οικογένειες εκ των οποίων οι 55.329 δηλώνουν ότι τα αναθρέφουν με λιγότερα από 10.000 ευρώ.

4. Τέσσερα παιδιά έχουν 23.337 οικογένειες και οι 11.479 εμφανίζονται και πάλι με εισόδημα κάτω από 10.000 ευρώ.

Τα κέρδη των... χωρισμένων

Ιδιαίτερα «δημοφιλής» το τελευταίο διάστημα τείνει να γίνει η πρακτική του «εικονικού διαζυγίου». Σε μια τέτοια περίπτωση, η μητέρα που συνήθως αναλαμβάνει την επιμέλεια των παιδιών, εμφανίζεται στη φορολογική δήλωση να προστατεύει δύο παιδιά και να έχει μηδενικό εισόδημα. Ετσι, αποκτά πρόσβαση σε όλα τα επιδόματα που προβλέπει ο κοινωνικός προϋπολογισμός και ενδεχομένως και στο «ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα».

Ευνοϊκή μεταχείριση γι’ αυτές τις περιπτώσεις προβλέπει μέχρι και ο «νόμος Κατσέλη», καθώς ο επικεφαλής μονογονεϊκής οικογένειας έχει τεράστιες πιθανότητες να εξασφαλίσει ένα γενναίο «κούρεμα» στο στεγαστικό του δάνειο ακόμη και μετά την αλλαγή του σχετικού νόμου.

Οι έντιμοι πληρώνουν χωρίς αντίκρισμα

Οι ασφαλιστικές εισφορές με βάση το χαρακτηριστικό παράδειγμα που αναλύεται δίπλα, για τον φοροφυγά διαμορφώνονται στα 2.016 ευρώ (ουσιαστικά καταβάλλεται το ελάχιστο ποσό), όταν ο νομοταγής είναι υποχρεωμένος να πληρώνει το 26,95% του πραγματικού εισοδήματός του (δηλαδή 6.737,5 ευρώ), χωρίς μάλιστα να έχει το παραμικρό προβάδισμα όσον αφορά την παροχή υπηρεσιών υγείας. Ακόμη και η σύνταξή του δεν θα έχει αισθητή διαφορά λόγω του θεσμού της εθνικής σύνταξης.

Μάλιστα, αξίζει να σημειωθεί ότι από την πρόσφατη αλλαγή προς το χειρότερο του τρόπου υπολογισμού των εισφορών αυτοί που θίγονται είναι όσοι εμφανίζουν ετήσια εισοδήματα άνω των 7.000 ευρώ. Οι υπόλοιποι, το κατώτερο πλήρωναν, το κατώτερο θα πληρώνουν. Αν προστεθούν τα επιδόματα που θα εισπράττει ο φοροφυγάς στο εισόδημα που αποκρύπτεται αλλά και στο φανερό εισόδημα όπως αυτό θα διαμορφωθεί μετά την αφαίρεση φόρων και εισφορών, τότε προκύπτει ότι το καθαρό διαθέσιμο εισόδημά του θα φτάνει στα 23.449 ευρώ με πληρωμένο το ρεύμα, τους φόρους, τις εισφορές αλλά και τα δίδακτρα του νηπίου. Από την άλλη, ο νομοταγής των 25.000 ευρώ, αφού καλύψει αυτές τις υποχρεώσεις που προαναφέρθηκαν, μένει ουσιαστικά με εισόδημα 8.769 ευρώ για όλες τις ανάγκες του.