Η πολύτιμη Ευρώπη

kathimerini.gr

ΤΑΚΗΣ ΘΕΟΔΩΡΟΠΟΥΛΟΣ

«Αν δεν είχε βρέξει τη νύχτα της 17ης προς την 18η Ιουνίου 1815, το μέλλον της Ευρώπης θα είχε αλλάξει». Ετσι σχολιάζει ο Βίκτωρ Ουγκώ στους «Αθλίους» την ήττα του Ναπολέοντα στο Βατερλώ. Είναι κι αυτό μια άποψη: στη λάσπη της καταρρακτώδους βροχής κόλλησε το ιππικό και το πυροβολικό των Γάλλων. Προσφάτως, ο ερευνητής του Imperial College Matthew Genge υποστήριξε ότι οι καταρρακτώδεις βροχές που σάρωσαν το καλοκαίρι εκείνο την Ευρώπη οφείλονταν στην έκρηξη του ηφαιστείου Tambora κάπου στην Ινδονησία. Η Ιστορία δεν έχει ασυλία στο τυχαίο. Αν ο Μοροζίνι δεν είχε αφήσει τον Σουηδό κόμητα Κένικσμαρκ να συνεχίσει την πολιορκία των Αθηνών κι αν ο μάλλον απρόσεκτος μισθοφόρος είχε υπακούσει στις εντολές να μη στοχεύουν τον Παρθενώνα, τότε ο ναός δεν θα είχε ερειπωθεί. Σήμερα θα τον βλέπαμε όπως περίπου ήταν τον 5ο αιώνα π.Χ. Το ατύχημα καραδοκεί και κατατροπώνει τις προβλέψεις, τα μέτρα ασφαλείας και όποια πρόνοια μπορεί να βάλει ο νους του ανθρώπου.

Ας μου συγχωρεθεί η εύκολη φιλοσοφική διάθεση, όμως από προχθές σκέφτομαι ότι το εντυπωσιακό, το απορίας άξιον, δεν είναι η πυρκαγιά που κατέστρεψε μεγάλο τμήμα της Παναγίας των Παρισίων. Το εντυπωσιακό, το απορίας άξιον, είναι τα αντανακλαστικά που ξύπνησε η καταστροφή. Σαν ξαφνικά ο κόσμος μας να αισθάνθηκε την αξία της. Οχι την εμπράγματη, αυτή δεν έπαψε ποτέ να υπάρχει για τους επισκέπτες και για τους πιστούς. Δεν μιλώ καν για την αξία που έχει για τους χριστιανούς που δεν έπαψε να είναι ενεργή. Μιλώ για την πολιτισμική της αξία, αυτή που επειδή τη θεωρούμε δεδομένη την αφήνουμε στα στερεότυπα. Ναι, σημαντικό μνημείο, σύμβολο, αριστούργημα της γοτθικής αρχιτεκτονικής. Ολα αυτά τα γράφουν και οι τουριστικοί οδηγοί. Και ξαφνικά, μπροστά στον κίνδυνο να χαθεί είναι σαν να καταλάβαμε όλοι στο πετσί μας τι σημαίνουν ολα αυτά που ελάχιστα εμπνέουν πια. Αυτά τα «σύμβολα» οργανώνουν την κοινή μας ευαισθησία. Αυτά δημιουργούν το αίσθημα της πολιτισμικής κοινότητας. Κατηγορούμε τον ευρωπαϊκό πολιτισμό, τον θεωρούμε άκυρο, ξεπερασμένο, προσπαθούμε να αγνοήσουμε τη συμβολή του χριστιανισμού στη δημιουργία του. Και έρχεται μια τέτοια καταστροφή για να μας θυμίσει πόσο απαραίτητος μας είναι.

Στην Παναγία των Παρισίων τελέσθηκε ο γάμος της βασίλισσας Μαργκό με τον Ερρίκο Δ΄ και εκεί στέφθηκε ο Ναπολέων. Η στέψη των βασιλέων γινόταν στον μητροπολιτικό ναό της Ρενς, στην Καμπανία, η στέγη του οποίου καταστράφηκε ολοσχερώς από τους γερμανικούς βομβαρδισμούς κατά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Εχει αποκατασταθεί πλήρως. Οι Γάλλοι έχουν την τεχνογνωσία. Εμείς οι υπόλοιποι ας θυμηθούμε επί τη ευκαιρία ότι η Ευρώπη είναι κάτι πολυτιμότερο και από τους πολιτικούς της και από τη γραφειοκρατία της.