Ποιο είναι το όραμα για το μέλλον;

kathimerini.gr
ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΣ ΣΑΚΕΛΛΑΡΗΣ*

Στα αμφιθέατρα του Πανεπιστημίου μου, ανάμεσα σε τεχνικές συζητήσεις για διαχείριση τραπεζικών κινδύνων και παράγωγα προϊόντα, συζητάμε συχνά και για την πατρίδα μας. Η νέα γενιά οικονομολόγων έχει επίγνωση του πώς οδηγηθήκαμε στον βούρκο και αναζητά σχέδιο ανασυγκρότησης. Δυσκολεύεται όμως να διακρίνει το όραμα για το μέλλον.

Στην προσπάθεια αυτή δεν βοηθά το γεγονός ότι η Ευρώπη περνάει τις χειρότερες στιγμές της από τη δεκαετία του πενήντα όταν ξεκίνησε την πορεία για την ενοποίησή της. Βρέθηκε απροετοίμαστη (με κάποιες εξαιρέσεις) να αντιμετωπίσει τις δύο κορυφαίες τάσεις που διαμορφώνουν τον νέο οικονομικό χάρτη: την εισβολή στην παγκόσμια οικονομία αναδυόμενων δυνάμεων και την κυριαρχία της τεχνολογικής προόδου στις σχέσεις παραγωγής με συνεπαγόμενη εκτόπιση της εργασίας χαμηλής ειδίκευσης. Η νέα οικονομική γεωγραφία χαρακτηρίζεται από εισροές αγαθών, εμπορευμάτων και ανθρώπινου δυναμικού από τις αναδυόμενες χώρες προς τις ανεπτυγμένες και από εκροές υπηρεσιών και αγαθών υψηλής προστιθέμενης αξίας στην αντίθετη κατεύθυνση. Η παρακμή της Ευρώπης, ολοφάνερη τώρα, ήταν κρυμμένη πίσω από τη μάσκα της πιστωτικής επέκτασης και του δανεισμού. Και μετά ήρθε η κρίση.

Ποιο το όραμα λοιπόν για την Ελλάδα του μέλλοντος;

Είναι η Ελλάδα που στέκεται στα πόδια της ως ισότιμος εταίρος στην Ευρωπαϊκή Ενωση και στην Ευρωζώνη και συνδιαμορφώνει την πορεία προς την ενοποίηση. Που είναι έτοιμη να αδράξει τις ευκαιρίες που προσφέρει ο νέος οικονομικός χάρτης, προωθώντας βιώσιμη ανάπτυξη με σεβασμό στην κοινωνία και στο περιβάλλον. Η Ελλάδα που διασφαλίζει τα αγαθά της ελευθερίας, υγείας, παιδείας, ασφάλειας και ωφέλιμης απασχόλησης. Και το πετυχαίνει χάρη στην παραγωγική και ανταγωνιστική οικονομία της με παράλληλη κοινωνική αλληλεγγύη προς αυτούς που δεν τα καταφέρνουν στον αγώνα δρόμου και μένουν πίσω.

Κάθε όραμα χρειάζεται στρατηγική και σχέδιο δράσεων.

Πρώτη θέση σε στρατηγική για τέτοιο όραμα κατέχει ο δημόσιος τομέας: ο μεγάλος ασθενής της ελληνικής κοινωνίας. Επί δεκαετίες εξυπηρετεί την πελατεία της πολιτικής ελίτ. Ως αποτέλεσμα, όλοι χρεώθηκαν αυτό που οι λίγοι ωφελήθηκαν. Πρέπει να αναμορφωθεί ώστε να παρέχει στην κοινωνία αποτελεσματικά δημόσια αγαθά και υπηρεσίες (π.χ. δημόσια τάξη, παιδεία, αναδιανομή εισοδήματος) και να ρυθμίζει και να διευκολύνει την παραγωγική δραστηριότητα των επιχειρήσεων και επιχειρηματιών. Σημαντικό τμήμα της στρατηγικής είναι η μετατροπή της δημόσιας διοίκησης σε ισχυρή, αποτελεσματική υπηρεσία ικανή να καταστρώσει και να εκτελέσει εθνικό σχέδιο δράσης για ανασυγκρότηση. Υπηρεσία που θα έχει δυναμική συμμετοχή σε ευρωπαϊκά και διεθνή συμβούλια.

Ο κοινωνικός πλούτος πηγάζει από την παραγωγική δραστηριότητα των επιχειρήσεων και των επιχειρηματιών. Δεύτερο τμήμα της στρατηγικής, λοιπόν, είναι ένα επιχειρηματικό περιβάλλον με σταθερούς κανόνες, διαφάνεια, σεβασμό στον νόμο, ευελιξία για προσαρμογή στις ευμετάβλητες συνθήκες. Η ευελιξία είναι πρωταρχικής σημασίας, καθώς ο δυναμισμός της οικονομίας και η αύξηση της παραγωγικότητας εξαρτάται από την ελευθερία κεφαλαίου και εργατικού δυναμικού να μετακινηθούν από λιγότερο σε περισσότερο παραγωγικές δραστηριότητες. Εξίσου σημαντικός είναι ο ρόλος του κράτους να απαλύνει την οδύνη των αλλαγών. Μέρος αυτής της στρατηγικής είναι η αναδιάρθρωση του ιδιωτικού τομέα, καθώς πολλές υπάρχουσες επιχειρήσεις δεν είναι βιώσιμες και στερούν πόρους από δυναμικές νέες ιδέες. Παράλληλα, η αύξηση των διαθέσιμων πόρων για ανάπτυξη επιβάλλει την επείγουσα αξιοποίηση δημόσιων περιουσιακών στοιχείων σε σύμπραξη με ιδιώτες επενδυτές.

Τρίτο τμήμα της στρατηγικής είναι η αναμόρφωση του πολιτικού μας συστήματος σε ένα που θα σέβεται την κοινωνία συνολικά και τον κάθε πολίτη ξεχωριστά. Απελευθερωμένο από την επίδραση της ολιγαρχίας. Προσηλωμένο στους θεσμούς, στον νόμο και στους κανόνες. Είναι σαφές ότι μια σύγχρονη οικονομία απαιτεί βαθιές αλλαγές στο Σύνταγμά μας.

Σε όσους ρωτούν με αγωνία «σε τι μπορεί να ανταγωνισθεί η Ελλάδα;» η απάντησή μου είναι ότι «αυτό θα το καθορίσουν αυτοί που επιχειρούν». Ας μην παραβλέπουμε τα πάμπολλα παραδείγματα επιτυχίας μας στον διεθνή οικονομικό στίβο: ναυτιλία, φυσικά καλλυντικά, κόσμημα, γιαούρτι, προϊόντα και εφαρμογές υψηλής τεχνολογίας, μεταξύ άλλων. Οπως κάθε χώρα έχουμε και εμείς μοναδικότητα και πρέπει να την εκμεταλλευθούμε τοποθετούμενοι στο μέσο των εξελίξεων. Μπορούμε. Από τις πιο πειστικές αποδείξεις είναι η παραχώρηση πριν από λίγα χρόνια της λειτουργίας σταθμού εμπορευματοκιβωτίων στο λιμάνι του Πειραιά σε έναν πανίσχυρο εταίρο, την COSCO. Με αυτή τη σύμπραξη τοποθετήσαμε την Ελλάδα στο κέντρο της νέας οικονομικής γεωγραφίας.

Για χρόνια τώρα είμαστε παγιδευμένοι στο καθημερινό άγχος της χρηματοδότησης των ελλειμμάτων και χρεών μας. Ακολουθήσαμε πολιτικές σταθεροποίησης του βιοτικού μας επιπέδου, αλλά προς τα κάτω. Με απροσδιόριστες ελπίδες για το μέλλον. Με επίπονες μεταρρυθμίσεις, κάποιες σημαντικές, κάποιες όχι. Πιστέψαμε ότι το να αλλάξουμε κάποια πράγματα είναι αντάλλαγμα για να μη χρεοκοπήσουμε. Αλλά δεν πιστέψαμε ότι η ανασυγκρότηση είναι μέρος ενός οράματος: ισχυρή Ελλάδα, σε αρμονία με τους γείτονές της, κοινωνικά δίκαιη, με σύγχρονη οικονομία. Μια Ελλάδα που, ως σοβαρός κοινωνός του ευρωπαϊκού και του παγκόσμιου γίγνεσθαι, προσφέρει ένα ηλιόλουστο μέλλον για τα παιδιά μας.

Πρέπει να πείσουμε τους εικοσάρηδες να δουλέψουμε μαζί για αυτό το όραμα.

* Ο κ. Πλούταρχος Σακελλάρης (plutarch@aueb.gr) είναι καθηγητής του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών και επίτιμος αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων.

Έντυπη Έκδοση