Κατανόηση κειμένου

kathimerini.gr

ΤΑΚΗΣ ΘΕΟΔΩΡΟΠΟΥΛΟΣ

Σε παλαιότερες εποχές υποψήφιοι για τη Φιλοσοφική Σχολή ήσαν συνήθως οι σπασίκλες, τα «φυτά». Ησαν όμως και όσοι μαθητές αγαπούσαν την ανάγνωση της λογοτεχνίας. Δεν ήσαν απαραιτήτως οι ευφυέστεροι ή οι πλέον επιτυχημένοι, ούτε η αναφορά στις παλαιότερες εποχές δηλοί νοσταλγία ή εξιδανίκευση ενός σχολείου που μπορεί να μην ήταν αποτελεσματικό, ήξερε όμως να διδάσκει πειθαρχία, κυρίως δε να στοχεύει στη δημιουργία καλλιεργημένων πολιτών. Αυτά όλα εννοείται θεωρούνται παρωχημένα και αντιμετωπίζονται ως συντρίμμια μιας συντηρητικής και καταπιεστικής αντίληψης για την εκπαίδευση. Δεν ξέρω αν υπάρχουν στοιχεία για όσους εισάγονται στις Φιλοσοφικές Σχολές, ποιο είναι το επίπεδο της γενικής τους καλλιέργειας και πόσο αυτή η καλλιέργεια ανταποκρίνεται στη βασική απαίτηση της επιστήμης τους, ή της τέχνης τους, στην επάρκεια της κατανόησης ενός κειμένου. Αν δηλαδή είναι αναγνώστες και όχι απλώς διεκπεραιωτές ενός σχολικού προγράμματος που απωθεί την ανάγνωση αντιμετωπίζοντάς την ως χάσιμο χρόνου. Θα μου πείτε ζούμε στην εποχή των smartphones, των tablets, στην εποχή όπου η σκέψη θεωρείται απαραίτητη μόνον για τη στοιχειώδη επικοινωνία, η δε γνώση συσσώρευση πληροφοριών – όσο πιο πρόσφατων, τόσο το καλύτερο.

Χθες αναρωτιόμουν ποιοι και πόσοι εκπαιδευτικοί μπορούν να διδάξουν κατανόηση κειμένου στην τάξη. Και δεν απαιτεί κανείς να μεταδώσουν την αγάπη τους για την λογοτεχνία –πού να τη βρουν;– όσο να μπορέσουν να αναπτύξουν την πολυσημία των κειμένων, να αναλύσουν την πολυπλοκότητά τους και να διδάξουν στον μαθητή τη συνθετική λειτουργία της σκέψης. Αντ’ αυτού, έχουν την έτοιμη λύση του θέματος της έκθεσης ιδεών και αναλώνουν όση φαιά ουσία διαθέτουν στην ανάπτυξη του προφανούς. «Είναι πολύτιμο αγαθό η φιλία;». Αντε να πεις όχι. Αυτό έμαθαν κι οι ίδιοι κι αυτό διδάσκουν κι οι ίδιοι. Υπάρχουν εννοείται κι οι εξαιρέσεις, όμως το «σύστημα» τις αποβάλλει.

Πώς είναι δυνατόν ο Τσίπρας να καλεί τον λαό να ψηφίσει «Οχι» και να τον βεβαιώνει πως θριάμβευσε όταν το «Οχι» μετατρέπεται σε «Ναι»; Η πολιτική του μοιάζει με μια αδιάκοπη έκθεση ιδεών. Κάθε φορά υπερασπίζεται και μία για να περάσει τις εξετάσεις. Πώς φτάσαμε στο σημείο κάθε απόπειρα σκέψης να φορολογείται ως αντιδραστική, ρατσιστική, ξενοφοβική ή σεξιστική αν παρεκκλίνει από το θέμα της έκθεσης ιδεών; Απ’ την πολλή έκθεση ιδεών φτάσαμε στη δικτατορία του σκυλοκαβγά. Από ιδέες, κάθε Ελληνας και μία, η σκέψη μάς λείπει. Το ζήτημα δεν είναι πολιτικό. Το ζήτημα είναι πολιτισμικό. Οσοι δεν μπορούν να κατανοήσουν ένα κείμενο πώς να κατανοήσουν έναν ολόκληρο πολιτισμό; Τον δικό μας εννοώ.