Πώς επηρεάζει τα παιδιά η χαμηλή αυτοεκτίμηση;

ΠΗΓΗ: parentshelp.gr

Αρκετά συχνά χρησιμοποιούμε τη λέξη αυτοεκτίμηση όταν θέλουμε να χαρακτηρίσουμε ή να περιγράψουμε κάποιον. Άλλες φορές τη χρησιμοποιούμε θετικά, λέγοντας πως κάποιος έχει υψηλή αυτοεκτίμηση και άλλες φορές τη χρησιμοποιούμε αρνητικά, λέγοντας πως έχει χαμηλή αυτοεκτίμηση. Η αυτοεκτίμηση έχει απασχολήσει κατά καιρούς πολλούς επιστημονικούς κλάδους και έχουν γίνει εκατοντάδες έρευνες που μελετούν την αυτοεκτίμηση ως χαρακτηριστικό των ανθρώπων – και αυτό γιατί έχει βρεθεί να επηρεάζει σημαντικά την πορεία και την εξέλιξη τόσο των παιδιών όσο και των ενηλίκων.

Σε τι όμως ακριβώς αναφέρεται η αυτοεκτίμηση και πώς μπορεί να επηρεάσει τα παιδιά; Η αυτοεκτίμηση αναφέρεται στον τρόπο που σκέφτεται το άτομο για τον εαυτό του, καθώς και στο πόσο σίγουρος αισθάνεται για αυτόν. Είναι ο βαθμός με τον οποίο αξιολογεί τον εαυτό του σε πλήρη διάσταση και συνήθως καθορίζεται (υψηλή – χαμηλή αυτοεκτίμηση). Η αυτοεκτίμηση ενός παιδιού εξαρτάται από το πόσο πολύτιμο και αξιόλογο βλέπει το ίδιο τον εαυτό του. Αυτή η εκτίμηση όμως δεν βασίζεται μόνο στην προσωπική αντίληψη του παιδιού. Επηρεάζεται και διαμορφώνεται άμεσα από το οικογενειακό και κοινωνικό περιβάλλον και από τη γνώμη και άποψη που έχουν εκφράσει οι άλλοι για το παιδί. Για παράδειγμα, τα παιδιά που λαμβάνουν αποδοχή και συνεχή ενθάρρυνση, θα έχουν υψηλότερη αυτοεκτίμηση από τα παιδιά που αποθαρρύνονται και απογοητεύουν τους άλλους γύρω τους. Το αποτέλεσμα της χαμηλής αυτοεκτίμησης μπορεί να εκφράζεται με συμπεριφορές που προκαλούν ανησυχία και άγχος τόσο στους γονείς, όσο και στα άτομα του κοντινού περιβάλλοντος του παιδιού.

Οι τομείς που επηρεάζονται αρνητικά από τη χαμηλή αυτοεκτίμηση του παιδιού

Η χαμηλή αυτοεκτίμηση μπορεί να επηρεάσει αρνητικά πολλούς τομείς και πτυχές της ζωής του παιδιού. Σύμφωνα με έρευνες και αναφορές, η χαμηλή αυτοεκτίμηση συνήθως επηρεάζει τα παρακάτω:

Αυτοπεποίθηση. Ένα παιδί με χαμηλή αυτοεκτίμηση, δεν έχει και αυτοπεποίθηση. Δηλαδή μπορεί να νιώθει άβολα σε νέες καταστάσεις και δραστηριότητες γιατί πιστεύει ότι δε θα τα καταφέρει – τείνει να προκαταβάλει την προσπάθειά του αρνητικά. Ακόμα και τα ταλέντα ή τις δεξιότητες που μπορεί να έχει το παιδί, τείνει να τα μειώνει και να τα εκμηδενίζει πιστεύοντας ότι οι άλλοι δεν τα εκτιμούν. Η έλλειψη αυτοπεποίθησης και η τάση του παιδιού να κρίνει υπερβολικά αυστηρά τον εαυτό του, μπορεί να επηρεάσει σημαντικά την κοινωνικοποίησή του και τη δημιουργία φίλων, τα οποία με τη σειρά τους θα μειώσουν ακόμα περισσότερο την αυτοεκτίμηση. Αυτό μπορεί να αρχίσει να δημιουργεί ένα φαύλο κύκλο απογοήτευσης και απόσυρσης με αποτέλεσμα η παρέμβαση των γονιών αλλά και άλλων ενηλίκων να κρίνεται απαραίτητη.

Σχολική επίδοση. Εύλογα μπορούμε να συμπεράνουμε ότι η χαμηλή αυτοεκτίμηση μπορεί να οδηγήσει σε χαμηλή σχολική επίδοση. Όταν ένα παιδί δεν πιστεύει στον εαυτό του και στις δυνατότητές του, χάνει το κίνητρο της προσπάθειας για να κάνει το καλύτερο που μπορεί και αποφεύγει να εμπλακεί στη μάθηση νέων πραγμάτων. Δυστυχώς αυτό και πάλι μπορεί να παγιδέψει το παιδί σε ένα επαναλαμβανόμενο μοτίβο – η χαμηλή αυτοεκτίμηση οδηγεί στην έλλειψη κινήτρων και στη χαμηλή σχολική επίδοση, και από την άλλη πλευρά η χαμηλή σχολική επίδοση οδηγεί στην απογοήτευση με αποτέλεσμα να μειώνεται ακόμα περισσότερο η αυτοεκτίμηση του παιδιού.

Διάθεση. Η χαμηλή αυτοεκτίμηση επηρεάζει συχνά αρνητικά τη διάθεση των παιδιών. Το παιδί μπορεί να αρχίσει να δημιουργεί έναν αρνητικό εσωτερικό διάλογο με τον εαυτό του πιστεύοντας ότι είναι ανίκανο και ανάξιο. Στο τέλος, αυτή η πεποίθηση μπορεί να ενσωματωθεί στη γενική εικόνα που έχει το παιδί για τον εαυτό του και σε συνδυασμό με τη δυσκολία κοινωνικοποίησης και προσαρμογής σε νέες καταστάσεις ή δραστηριότητες, μπορεί να οδηγήσει σε καταθλιπτική διάθεση.

Συμπεριφορά. Τα παιδιά με χαμηλή αυτοεκτίμηση τείνουν να επιλέγουν λάθος συμπεριφορές για να ικανοποιήσουν το αίσθημα της αποδοχής και της εκτίμησης από τους άλλους. Αυτές οι λανθασμένες συμπεριφορές μπορεί να αποδειχθούν ιδιαίτερα επικίνδυνες για το παιδί. Για παράδειγμα, έφηβοι με χαμηλή αυτοεκτίμηση μπορεί να επιλέξουν το κάπνισμα, το αλκοόλ ή τη χρήση ουσιών προκειμένου να νιώσουν αποδεκτοί από μια ομάδα συνομηλίκων.

Οι γονείς θα πρέπει να θυμούνται ότι η αυτοεκτίμηση είναι κάτι που καλλιεργείται στα παιδιά. Όταν υπάρχει ένα υποστηρικτικό περιβάλλον που ενθαρρύνει αντί να κρίνει το παιδί, και του προσφέρει αποδοχή, ασφάλεια, κατανόηση, επιτρέποντας τα λάθη και τις αποτυχίες, τότε βοηθά ουσιαστικά το παιδί να πιστέψει στον εαυτό του και να ανακτήσει τη χαμένη του αυτοεκτίμηση.