Η ποιητική της Novartis

kathimerini.gr

ΤΑΚΗΣ ΘΕΟΔΩΡΟΠΟΥΛΟΣ

Η διάχυση του αισθήματος της ενοχής είναι κομβικό σημείο στη ρητορική του εθνικολαϊκισμού. Οταν ξέσπασε η κρίση, το αίσθημα αγκάλιασε τους δανειστές. Για όλα φταίνε αυτοί. Οι ρήτορες ήξεραν πολύ καλά πως κανείς από τους ακροατές δεν αισθανόταν ένοχος. Κι όμως κάποιος έπρεπε να βρεθεί ανάμεσά μας. Οι ξένοι βόλευαν, όμως οι ξένοι ήσαν ξένοι, και ο εθνικολαϊκισμός απευθύνεται σε ιθαγενείς, άρα οφείλει να δείξει ενόχους τους οποίους μπορούν να δουν από κοντά, να τους χλευάσουν, ενδεχομένως να τους δείρουν κιόλας. Ησαν όσοι εξ ημών λέγαμε πως δεν φταίνε για όλα οι ξένοι, πως έχουμε κι εμείς τις ευθύνες μας, τις οποίες, αν δεν αναλάβουμε, δεν θα τα καταφέρουμε. Ενοχοι λοιπόν, πράκτορες, πεμπτοφαλαγγίτες, μερκελιστές και ό,τι ήθελε προκύψει. Αυτοί καταμετρήθηκαν. Ησαν το 30% που ψήφισε «Ναι» στο δημοψήφισμα.

Οι σχέσεις της ελληνικής ψυχής με την ενοχή ποτέ δεν υπήρξαν αρμονικές. Στην καλύτερη περίπτωση θεωρούμε πως πρόκειται για κάτι σαν προτεσταντική διαστροφή που δεν αρμόζει στις ηλιόλουστες παραλίες μας. Από τότε μάλιστα που χάσαμε και την αιδώ, δεν μας κρατάει τίποτε άλλο εκτός από τη δυσπιστία που αισθανόμαστε ο ένας για τον άλλον. Μια δυσπιστία που ξεκινά από την αναίδεια και φτάνει ώς την εχθρότητα. Η ενοχή δεν ταιριάζει στο πένθος μας. Υπάρχει όμως, ως θεραπευτικό υποκατάστατο, το αίσθημά της. Μου φτάνει να αισθάνομαι πως είσαι ένοχος. Δεν χρειάζεται να το αποδείξω κιόλας, αφού ούτως ή άλλως εγώ είμαι αθώος.

Ο κ. Τζανακόπουλος θα μπορούσε να μάθει ό,τι ήθελε χωρίς να επισκεφθεί τον Αρειο Πάγο. Ομως ήθελε να το μάθουμε όλοι ότι πήγε. Ο Πολάκης, κύριος κι αυτός, δεν χρειαζόταν να αποκαλύψει ότι ξέρει τους «προστατευόμενους» μάρτυρες. Ομως ήθελε να μάθουμε ότι τους ξέρει. Ο τρίτος απεφάνθη ότι πρόκειται για το μεγαλύτερο σκάνδαλο του αιώνα. Και όλοι μαζί παίζουν Φώσκολο. Τι θέλουν να μας πουν οι ποιητές του εθνικολαϊκισμού. Οτι το αίσθημα της ενοχής είναι σημαντικότερο από την πραγματικότητά της. Την πραγματικότητα αυτή η Δικαιοσύνη την αναδεικνύει ακολουθώντας αυστηρά προσδιορισμένες διαδικασίες, από τις οποίες αντλεί και την αξιοπιστία της. Αυτή δίνει όνομα και πρόσωπο στο αίσθημα της ενοχής κηρύσσοντας ενόχους. Αν οι διαδικασίες καταπατηθούν, το αίσθημα διαχέεται απροστάτευτο. Κυκλοφορεί στο νευρικό σύστημα της δυσπιστίας μας.

Οταν ήρθαν αντιμέτωποι με ένα πλήθος που τους αποδίδει για πρώτη φορά στην καριέρα τους το αίσθημα της ενοχής, κατέφυγαν στην ποιητική της Novartis. Απ’ την άλλη, ότι το ρίχνουν στην ποίηση είναι καλό σημάδι. Μάλλον ψάχνουν ασχολία ως μέλλοντες συνταξιούχοι.