ΣΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΤΗΣ ΙΜΒΡΟΥ

Η διευθύντρια του μειονοτικού Δημοτικού της Ίμβρου, Βούλα Μπερμπέρη, έξω από το κτήριο του σχολείου στους Αγίους Θεοδώρους (φωτ.: Γεωργία Βορύλλα)

Χειμωνιάτικο απόγευμα στο χωριό Άγιοι Θεόδωροι της Ίμβρου. Το τελευταίο κουδούνι έχει χτυπήσει προ πολλού· λογικά, οι ελάχιστοι μαθητές του Δημοτικού Σχολείου είναι ήδη στα σπίτια τους και προετοιμάζουν τις εργασίες τους για την επόμενη μέρα. Εμείς όμως ανεβαίνουμε τα σκαλιά και περνάμε τη διπλή ξύλινη πόρτα του σχολείου. Με μιας ενεργοποιούνται δύο αισθήσεις: η όσφρηση που «πιάνει» τα μυρωδιά του ξύλου, και η ακοή καθώς από το γραφείο της διευθύντριας Βούλας Μπερμπέρη βγαίνει η μελωδία της «Άνοιξης», από τις Τέσσερις Εποχές του Βιβάλντι.

Δεν είμαστε σε ένα συνηθισμένο σχολείο. Στην κάποτε ελληνική Ίμβρο, στην πλέον τουρκική Γκιοκτσέαντα (Gökçeada), την τελευταία φορά που ακούστηκαν ελληνικά μέσα σε σχολείο το ημερολόγιο έγραφε 1964.

Στις 23 Ιουλίου εκείνης της χρονιάς (κατά παράβαση της Συνθήκης της Λοζάνης) επανέρχεται παλαιότερος νόμος σύμφωνα με τον οποίο απαγορεύεται η διδασκαλία της ελληνικής γλώσσας. Όταν καταργήθηκε η μειονοτική εκπαίδευση στην Ίμβρο, στα έξι Δημοτικά που λειτουργούσαν σε όλο το νησί φοιτούσαν 618 μαθητές. Το 2013 στην Ίμβρο χτυπά και πάλι του κουδούνι του ελληνικού σχολείου. Το Δημοτικό ανοίγει τις πόρτες του μετά από 49 χρόνια· το 2015 επαναλειτουργούν το Γυμνάσιο και το Λύκειο.

Ξεκινάμε να μάθουμε για το μειονοτικό Δημοτικό Σχολείο Ίμβρου κάνοντας μια βόλτα στις αίθουσές του. Θρανία μικρά, ζωγραφιές στους τοίχους, πορτρέτα του Μουσταφά Κεμάλ. Φέτος η σχολική χρονιά ξεκίνησε με δύο μαθητές στην Α΄ τάξη και μία μαθήτρια στη Γ΄ τάξη.

Στο σύνολο, δύο οικογένειες στέλνουν τα παιδιά τους στο σχολείο.

Στην κουζίνα η Βούλα Μπερμπέρη μας φτιάχνει τσάι. «Συνεισφορά του αδερφού μου του Στέλιου από την Πόλη», μας λέει χαμογελώντας. Στη συνέχεια μας δείχνει το μεγάλο τραπέζι και μας εξηγεί ότι εδώ τα πράγματα είναι οικογενειακά: μαθητές και δάσκαλοι φέρνουν το μεσημεριανό τους και τρώνε όλοι μαζί.

Προτού πάρουμε το τσάι και περάσουμε στο γραφείο της, η ματιά πέφτει σε έναν από τους τοίχους. Η διευθύντρια σπεύδει να εξηγήσει: «Είναι φωτογραφίες του σχολείου από παλιά. Ο Πατριάρχης μάς ζήτησε να τις βάλουμε στον τοίχο, για να θυμόμαστε». Οι Άγιοι Θεόδωροι είναι το χωριό του Οικουμενικού Πατριάρχη, και ο ίδιος έμαθε τα πρώτα γράμματα εδώ.

Λίγα λεπτά αργότερα καθόμαστε απέναντι από τη Βούλα Μπερμπέρη, και θέλουμε να μάθουμε πώς βρέθηκε στην Ίμβρο. «Εγώ τελείωσα το 8ο Λύκειο Καλλιθέας. Ένα σχολείο άψυχο, για να μην πω και αντιαισθητικό. Και η αισθητική δεν είναι μόνο θέμα χρημάτων, είναι θέμα διάθεσης», απαντά όταν της επισημαίνουμε πόσο όμορφα αισθάνεται κανείς μέσα στο Δημοτικό Σχολείο της Ίμβρου.

Το 2010 φεύγει από την Ελλάδα για την Κωνσταντινούπολη. Το 2012 εγκαταλείπει την Πόλη για την πατρίδα της την Ίμβρο. «Ευτυχώς που έχω τα παιδιά, και παράλληλα προσπαθώ να διαβάσω όσο περισσότερο μπορώ. Αλλά μιλάω πολλές ώρες τούρκικα, και πλέον σκέφτομαι και στην τουρκική γλώσσα», εξηγεί αναφερόμενη στην προφορά της – αν και Ιμβριώτισσα, έχει γεννηθεί στην Κωνσταντινούπολη και η προφορά της είναι πολίτικη, βαριά.

Ωστόσο μιλάει «μαλακά», με χαμόγελο που γίνεται ακόμα πιο πλατύ όταν αναφέρεται στο σχολείο.

«Οι φίλοι μου από την Πόλη μου έλεγαν “πού πας;”, όταν ήρθα εδώ για το σχολείο. Μου έλεγαν “τι θες και πας εκεί;”. Πολλοί Κωνσταντινουπολίτες δεν ξέρουν καν την Ίμβρο, μόνο στο χάρτη. Και ναι, αυτό το παρεξηγώ. Δεν είναι απλά ένα σχολείο, είναι η ιστορία μας που απλά διακόπηκε και συνεχίζεται».

Όταν η πρόταση ήρθε στη Βούλα Μπερμπέρη, εκείνη δούλευε στο Ζάππειο και ο σύζυγός της σε γερμανική εταιρεία. Αν και Ίμβριος, γνώρισε το νησί στα 30 του, και από τους δύο ήταν ο πιο θετικός στο να πουν το «ναι» και να μετακομίσουν. Η νυν διευθύντρια το έβλεπε σαν ένα «αστείο». «Ελληνικό σχολείο στην Ίμβρο;», αναρωτιόταν. Άλλωστε τότε το σχολείο ήταν ακόμα στα χαρτιά· αλλά η οικογένεια, μαζί με την 16 ημερών Δέσποινα, αφήνει τα πάντα στην κοσμοπολίτικη Κωνσταντινούπολη για ένα χωριό στην Ίμβρο.

«Ζούμε θαύματα που τα θεωρούμε καθημερινά, και τα παίρνουμε ως δεδομένα. Και μόνο όταν συμβαίνουν ανατροπές, μόνο τότε καταλαβαίνουμε ότι τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά όσο εμείς τα φανταζόμαστε», εξομολογείται σήμερα η Βούλα Μπερμπέρη. Από τις πιο χαρακτηριστικές εικόνες που περιγράφει είναι αυτές των χειμωνιάτικων πρωινών που διασχίζει τους Αγίους Θεοδώρους με προορισμό το σχολείο. «Για εμάς η Ίμβρος είναι σημείο αναφοράς. Θεωρώ μεγάλη ευλογία όταν το χειμώνα μέσα στη βροχή, στον αέρα και στην παγωνιά, κατεβαίνω μόνη μου στο σχολείο, εκεί γύρω στις 8:00 το πρωί. Αισθάνεσαι μόνος σου αλλά και μια τρομερή παρηγοριά. Σε παρηγορεί η ίδια η Ίμβρος», σημειώνει.

Στο μειονοτικό Δημοτικό οι δάσκαλοι είναι τρεις, μαζί με τη διευθύντρια: ένας μετακλητός κάνει τα μαθήματα στα ελληνικά, μία δασκάλα κάνει τα μαθήματα στα τούρκικα – που είναι το 20% του προγράμματος. Ιστορία και Γεωγραφία δεν διδάσκονται στα τούρκικα, μόνο Γλώσσα. Αλλά μέσα στη Γλώσσα υπάρχει και ο Μουσταφά Κεμάλ, και ιστορικά κείμενα. Σχολικοί επιθεωρητές επισκέπτονται συχνά το σχολείο προκειμένου να διαπιστώνουν αν τηρείται το πρόγραμμα που έχει υποβληθεί. «Αυτό ισχύει για όλα τα σχολεία στην Τουρκία. Θέλουν να διαπιστώνουν και αν τα βιβλία που χρησιμοποιούμε είναι τα εγκεκριμένα», αναφέρει η διευθύντρια.

Η ίδια πιστεύει ότι με συντονισμένη προσπάθεια και των δύο σχολείων που ξεκίνησαν να λειτουργούν, είναι εφικτό ώστε ελληνικές οικογένειες να πειστούν και να επιστρέψουν στο νησί – ήδη υπάρχουν επτά βρέφη και νήπια. «Εμένα μου αρέσει πολύ η Ίμβρος. Είναι ωραίο να μπορείς να ριζώσεις κάπου», σημειώνει. Στην ερώτηση δε αν φοβάται μήπως κάποια στιγμή εκλείψουν τα παιδιά και κλείσουν τα μειονοτικά σχολεία, απαντά: «Δεν είναι τα παιδιά τόσο όσο οι εδώ συνθήκες. Όσο οι συνθήκες μας θέλουν εδώ, θα είμαστε εδώ».

Βούλα Μπερμπέρη: Το ότι βρισκόμαστε σε ένα ξένο κράτος, τους Έλληνες μας κάνει ακόμα πιο Έλληνες. Γι’ αυτό και οι Έλληνες του εξωτερικού ξεχωρίζουν.

Στη συνέχεια την ρωτάμε αν στο νησί αισθάνεται φιλοξενούμενη. «Είμαστε και φιλοξενούμενοι και οικοδεσπότες. Απ’ όλα είμαστε εδώ. Οι ρόλοι εναλλάσσονται, εξαρτάται από τις περιστάσεις. Εγώ όταν είμαι μαζί με τους υπόλοιπους διευθυντές είμαι μειοψηφία γιατί είμαι η μόνη που δύο χρόνια τώρα εκπροσωπούσα ένα μειονοτικό σχολείο. Η γενιά μας και η γενιά τους –μιλάω για νέους ανθρώπους– δεν είχε δει Ρωμιά διευθύντρια. Στην καθημερινότητα, η κοινότητα δεν είναι σαν τα παλιά χρόνια. Οι περισσότεροι Έλληνες βρίσκονται εδώ για έξι μήνες. Είμαστε απομονωμένα τα χωριά, και ως προς τις τουρκικές κοινότητες. Αυτό έχει τα υπέρ, έχει και τα κατά. Αλλά εγώ όπως βλέπω τους Τούρκους, πραγματικά αρκετοί λαχταρούν να μας γνωρίσουν», λέει.

Αυτό που εξηγεί είναι ότι οι ελληνικές οικογένειες είναι πιο δεμένες και πιο παραδοσιακές. «Αυτό που μαθαίνουμε εμείς οι Ρωμιοί είναι ότι δεν πρέπει να δίνουμε στόχο. Δεν θεωρώ ότι είναι κακό, είναι όμως ψυχοφθόρο. Και είναι θέμα πραγματικής παιδείας. Μαθαίνεις να στέκεσαι δίπλα σε Τούρκο, μαθαίνεις να συμπεριφέρεσαι ανάλογα, μαθαίνεις και να μην φλερτάρεις, ας πούμε», συμπληρώνει.

Η Βούλα Μπερμπέρη δηλώνει άνθρωπος φύσει και θέσει αισιόδοξος. Μας εξηγεί ότι όταν καμιά φορά συγκρίνουν το Δημοτικό με το κτήριο του Γυμνασίου και του Λυκείου και της λένε ότι «το δικό σας δεν έγινε τόσο καλό, έχει πολλές ελλείψεις», εκείνη απαντά: «Δόξα τω Θεώ που έγινε».

ΠΗΓΗ:pontos-news.gr