Ν. Φίλης: Αναμόρφωση και μείωση της διδακτέας σχολικής ύλης

kathimerini.gr

ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΛΑΚΑΣΑΣ

«Ας εμπιστευτούμε το δημόσιο σχολείο» ζητεί ο υπουργός Παιδείας Νίκος Φίλης, παρουσιάζοντας μέτρα που θα αντιμετωπίσουν τα χρόνια προβλήματα της δημόσιας εκπαίδευσης, όπως η επιδερμική διδασκαλία των αγγλικών, με αποτέλεσμα τα παιδιά να προστρέχουν στα φροντιστήρια για να αποκτήσουν πιστοποιημένες γνώσεις. Ετσι, ο κ. Φίλης προαναγγέλλει τη θεσμοθέτηση ενός «κρατικού Lower» καθώς και τη μείωση της σχολικής ύλης, με αναλυτικά προγράμματα και βιβλία χωρίς χάσματα και λάθη. Βέβαια, εξαγγελίες γίνονται από κάθε νέο υπουργό, με αποτέλεσμα -και εν μέσω οξύτατης κρίσης του πολιτικού συστήματος- οι πολίτες να δυσπιστούν για την υλοποίησή τους. Αλλωστε, και ο κ. Φίλης παρότι δηλώνει ότι «το υπουργείο Παιδείας μου έχει δημιουργήσει έμπνευση. Και μόνο ότι το χαρτοφυλάκιο αφορά τη νέα γενιά δημιουργεί μεγάλες υποχρεώσεις και δυνατότητες», προσθέτει ότι «υπάρχει κίνδυνος η έμπνευση να πνιγεί στη μικροδιαχείριση της καθημερινότητας». Από μία τέτοια περίπτωση, την επιβολή ΦΠΑ στα δίδακτρα των ιδιωτικών σχολείων, κινδυνεύουν τα διαπιστευτήρια επικοινωνιακής δεινότητας του κ. Φίλη, ο οποίος ισορροπεί σε τεντωμένο σχοινί προσπαθώντας να δικαιολογήσει με πολιτικά επιχειρήματα την κυβερνητική κυβίστηση υπέρ της επιβολής, έστω και μικρότερου ΦΠΑ παρά την προεκλογική δέσμευση του πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα. «Κανένας φόρος δεν είναι μόνιμος» λέει ο υπουργός Παιδείας, αλλά λίγο αργότερα «αντεπιτίθεται» στους αντιδρώντες: «όποιος δεν μπορεί να πληρώσει τον ΦΠΑ, περί τα 700 ευρώ τον χρόνο, να στείλει το παιδί του στο δημόσιο σχολείο και να πιέσει την πολιτεία να το βελτιώσει». Βέβαια, η κουβέντα και το καλό φαγητό διευκολύνουν να αναδειχθούν και άλλες πλευρές μιας πολιτικής απόφασης, την ίδια ώρα που ο κ. Φίλης εξομολογείται: «μου λείπει η Βουλή, συχνά νοσταλγώ το κλίμα της εφημερίδας».

– Πιστεύετε αλήθεια ότι ο ΦΠΑ θα φέρει ουσιαστικά έσοδα ή μήπως το μόνο που θα πετύχει είναι να πλήξει την εκπαίδευση;

– Είμαστε εγκλωβισμένοι στον αρχικό προϋπολογισμό εσόδων, ο οποίος είναι υπερβολικός. Δεν θα μπορούσε ποτέ ο ΦΠΑ στην εκπαίδευση να φέρει κρατικά έσοδα 230 εκατομμυρίων. Το μέτρο θα κριθεί στην πράξη, και νομίζω ότι σύντομα θα υπάρξει περαιτέρω εκλογίκευσή του.

– Ωστόσο, και για τον ΕΝΦΙΑ οι πολίτες άκουσαν ότι θα καταργηθεί από τα στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ αλλά διατηρείται. Aλλωστε, τα επιχειρήματά σας υπέρ του ΦΠΑ στην ιδιωτική εκπαίδευση δείχνουν ότι είστε θετικός στην επιβολή του.

– Υπήρξε ιδεολογικοποίηση της απόφασης για τον ΦΠΑ. Κάποιοι χρέωσαν στον ΣΥΡΙΖΑ ταξικό φθόνο! Τέτοιες απόψεις δεν αντέχουν σε διάλογο. Πρέπει, ωστόσο, να τονίσω ότι η απόφαση μιας οικογένειας να στείλει το παιδί σε ιδιωτικό (το φροντιστήριο είναι άλλο θέμα) προϋποθέτει ότι είναι εύπορη, και αναλαμβάνει την ευθύνη της επιλογής της. Συνεπώς δεν πρόκειται για υπερφορολόγηση των λαϊκών τάξεων, ούτε των μικρομεσαίων.

«Μηχανισμοί γνωριμιών»

– Μα η πλειονότητα των γονιών με παιδιά σε ιδιωτικά ανήκουν στη μεσαία τάξη, είναι εργαζόμενοι που θέλουν να προσφέρουν στα παιδιά καλή εκπαίδευση, την οποία δεν παρέχει το δημόσιο. Αλλιώς, γιατί να πληρώσουν δίδακτρα;

– Πολλοί γονείς ανησυχούν για την κατάσταση που θα αντιμετωπίσει το παιδί στο δημόσιο σχολείο. Με δεδομένα τα προβλήματα, η νεοφιλελεύθερη ρητορική απαξιώνει εκ προοιμίου κάθε τι το δημόσιο και υπεραξιολογεί κάθε τι το ιδιωτικό. Βέβαια η κρίση έχει προκαλέσει μεγάλες ρωγμές σε αυτή την αφήγηση. Από την άλλη, τα ιδιωτικά λειτουργούν ως μηχανισμοί ιδιαίτερης κοινωνικής ανόδου και απόκτησης γνωριμιών. Υπάρχει κι ένας άλλος λόγος, που τον κατανοώ. Πολλοί γονείς δουλεύουμε πολύ και ασχολούμαστε λίγο με τα παιδιά μας. Eτσι, τα «εκχωρούμε» στο ιδιωτικό σχολείο και πληρώνουμε γι’ αυτό.

– Πώς μπορούν οι γονείς να εμπιστευτούν το δημόσιο όταν φέτος υπάρχουν ακόμη μεγάλες ελλείψεις εκπαιδευτικών, σε σχολεία δεν διδάσκονται όλα τα μαθήματα, δεν γίνεται το ολοήμερο πρόγραμμα που εξυπηρετεί τους εργαζόμενους γονείς; Φανταστείτε δε, να υπάρξει, λόγω ΦΠΑ, φυγή μαθητών από τα ιδιωτικά προς τα δημόσια σχολεία.

– Και άλλες φορές υπήρξαν προβλήματα, δεν είχαν σταλεί τα βιβλία, αλλά φωτοτυπίες! Η πολιτεία επιλαμβάνεται, όχι πάντοτε έγκαιρα, των προβλημάτων. Η εκπαιδευτική μεταρρύθμιση χρειάζεται χρήματα, αλλά πολλά μπορούν να γίνουν και χωρίς χρήματα. Ο ρόλος του εκπαιδευτικού είναι καθοριστικός.

Η Ιστορία το έφερε να γίνουμε κυβέρνηση, ίσως λίγο απότομα

Θυμάται τον εαυτό του το 1968, να είναι παπαδάκι στη Μητρόπολη Αθηνών και να μαθαίνει ψαλτική αργότερα, στην Εκκλησία του Αγίου Νικολάου στα Πευκάκια. Την ίδια ώρα, μεγάλωνε σε μία οικογένεια με πατέρα δικηγόρο, ΕΑΜίτη και μαθητή του σοσιαλιστή επιφανούς συνταγματολόγου Αλέξανδρου Σβώλου. Τα παιδικά του χρόνια, στο κέντρο της Αθήνας, σφραγίσθηκαν από τις πολιτικές και κοινωνικές αντιπαραθέσεις. Θυμάται τα τανκς τα ξημερώματα της 21ης Απριλίου, την κατάληψη της Νομικής και την εξέγερση του Πολυτεχνείου. Πότε άκουσε για πρώτη φορά τη λέξη κατάληψη; Μικρός μαθητής, πήγαινε στο σχολείο και είδε αστυνομικές δυνάμεις στο Μοναστηράκι, «που είχαν συγκεντρωθεί διότι η Μητρόπολη Αθηνών είχε καταληφθεί από στάσιμους Αρχιμανδρίτες και από Επισκόπους που η κυβέρνηση των αποστατών δεν τοποθετούσε στις Μητροπόλεις». Αργότερα σκέφθηκε ότι οι καταλήψεις μπορεί και να είναι «ευλογημένη μορφή αγώνα»!

«Από μικρός ασχολιόμουν με τη δημοσιογραφία» λέει. «Ημουν 14 χρόνων και η πρώτη συνάντησή μας στον “Ρήγα" έγινε σε ένα υπό κατάρρευση, σήμερα, νεοκλασικό κτίριο στο Σύνταγμα. Σε αυτό το πρώτο ακτίφ, μας μίλησε μια προσωπικότητα της Αριστεράς, ο Κώστας Φιλίνης για τη δημοκρατία και την αξία της μόρφωσης». «Η ανανεωτική Αριστερά ήταν μειοψηφία στην κοινωνία, αλλά με αρκετά δυνατές ιδέες, ώστε να κατορθώσει να μπολιάσει την πολιτική και την κοινωνία», αναφέρει.

«Επειδή ήμασταν ένα μικρό κόμμα αξιών, κινηματικής δράσης και πολιτικού σχεδιασμού, και ευαίσθητοι δέκτες των σημαντικών αλλαγών, κάτι σαν μετεωρολογικός σταθμός, αντιμετωπίσαμε στοχαστικά την κρίση της Αριστεράς διεθνώς, και μετά χωρίς τις δεσμεύσεις της εξουσίας διακρίναμε εγκαίρως τις νέες πραγματικότητες. Η Ιστορία το έφερε σήμερα να είμαστε κυβέρνηση» τονίζει, και μετά από μία μικρή παύση, προσθέτει: «Ισως λίγο απότομα». «Σήμερα ζούμε την κρίση της δημοκρατίας, ευρύτερα ζούμε την κρίση της συλλογικότητας και αναζητούμε ένα νέο όραμα κοινωνικής απελευθέρωσης. Τα έντυπα της Αριστεράς, ήταν πάντα ένα σχολείο δημοσιογραφίας, διότι η πρόσβαση ήταν ευκολότερη, και για όποιον ήθελε να εργαστεί σε αυτά, μαζί με το επαγγελματικό, υπήρχε και το ιδεολογικό κίνητρο» παρατηρεί, μιλώντας για τη γενιά των δημοσιογράφων που έκαναν τα πρώτα τους βήματα σε έντυπα της Αριστεράς και κατόπιν, συνέβαλαν στην μεγάλη άνθηση των ιδιωτικών καναλιών από το 1990.

– Eχει αλλάξει η δημοσιογραφία σήμερα;

– Κάθε γενιά έχει τους τρόπους της να εκφράζεται. Δεν πρέπει να είμαστε γκρινιάρηδες...

Διάλογος για συγχωνεύσεις και καταργήσεις τμημάτων ΑΕΙ και ΤΕΙ

Μιλά για την 9χρονη κόρη του. «Η Μαριάνα πηγαίνει σε δημόσιο σχολείο» λέει, και ρωτώ εάν παρακολουθεί αγγλικά σε φροντιστήριο, με προφανή στόχο να του υπενθυμίσω τις ελλείψεις του δημόσιου σχολείου.

«Μία από τις προτεραιότητές μας είναι και να θεσμοθετήσουμε ένα σύστημα, βάσει του οποίου τα παιδιά θα μπορούν μέσω εξετάσεων να πιστοποιούν τις γνώσεις τους στις ξένες γλώσσες. Θα πρόκειται, ας πούμε, για ένα κρατικό Lower το οποίο θα μπορούν να διεκδικήσουν όλοι οι μαθητές, από δημόσια και ιδιωτικά σχολεία».

– Το σχολείο έχει χάσει τον παιδευτικό του ρόλο. Και ιδίως το Λύκειο, όπου τα παιδιά εστιάζουν μόνο στα μαθήματα των εξετάσεων για τα ΑΕΙ. Παρότι όλοι οι υπουργοί των τελευταίων δεκαετιών έχουν παραδεχθεί τη στρέβλωση αυτή, τίποτε δεν έχει γίνει.

– Θα προχωρήσουμε σε μείωση της ύλης, η οποία θα πρέπει να διδάσκεται όλη, και όχι όπως σήμερα. Στο πλαίσιο αυτό θα υπάρξει γενική αναμόρφωση των προγραμμάτων σπουδών. Εάν ελαφρύνει η τσάντα του μαθητή από βιβλία που κοστίζουν ακριβά και έχουν ελάχιστη εκπαιδευτική χρησιμότητα, αν βελτιωθεί η αναλογία μαθητών και διδασκόντων, τότε το σχολείο θα βρει κεντρικό ρόλο στη ζωή του εφήβου και θα αποκτήσει κοινωνικό κύρος. Προτεραιότητά μας είναι η ανασυγκρότηση των σχολείων ειδικής αγωγής και η στελέχωσή τους με μόνιμο προσωπικό.

– Παρουσιάζεστε αισιόδοξος. Αλλαγή ύλης, βιβλίων, βελτίωση αναλογίας: αυτά προϋποθέτουν διορισμούς και κονδύλια. Ξεχνάτε τη φετινή κατάσταση με τα κλειστά σχολεία στην αρχή του έτους, και την πρόβλεψη για 3.000 κενά σε όλη τη διάρκεια του σχολικού έτους.

– Σαφώς και πρέπει να υπάρξει σταδιακή αποκατάσταση της δημόσιας επιχορήγησης, ανάλογα με την πορεία των δημοσιονομικών και την επιστροφή της χώρας σε ρυθμούς ανάπτυξης. Βεβαίως χρειάζεται να αξιοποιηθούν οι ευρωπαϊκοί πόροι. Φέτος, η έναρξη της χρονιάς, όπως κάθε χρόνο, ήταν κακή, αλλά τώρα η κατάσταση έχει εξομαλυνθεί. Αρκετά κενά οφείλονται στη κακή διαχείριση του προσωπικού. Στην Αττική υπάρχουν πλεονάσματα μιας ειδικότητας στα σχολεία μιας Διεύθυνσης Εκπαίδευσης και ελλείμματα της ίδιας ειδικότητας σε σχολεία γειτονικής Διεύθυνσης. Υπάρχουν περί τις 120 ειδικότητες, που κατακερματίζουν το προσωπικό. Θα προχωρήσει η ενοποίησή τους. Επίσης, θα βάλουμε τέλος στα ολιγομελή τμήματα μαθητών, ιδίως στην επαγγελματική εκπαίδευση, όπου οι μαθητές σε κάθε τμήμα πρέπει να είναι τουλάχιστον επτά.

– Θα υπάρξει αύξηση του ωραρίου των εκπαιδευτικών;

– Οχι, αλλά ούτε και μείωσή του. Ο μέσος όρος του ωραρίου των εκπαιδευτικών μας, ανταποκρίνεται στον ευρωπαϊκό μέσο όρο.

– Στο ζήτημα των Θρησκευτικών φάνηκε ότι υποχωρήσατε μετά τις αντιδράσεις της Εκκλησίας στις δηλώσεις της αναπληρώτριας υπουργού Σίας Αναγνωστοπούλου περί αλλαγής του μαθήματος. Είναι κι αυτή μία στροφή του ΣΥΡΙΖΑ στον... ρεαλισμό;

– Τα Θρησκευτικά πρέπει να πάψουν να αποτελούν ομολογιακό μάθημα και να γίνουν μάθημα γνώσης των θρησκειών. Βεβαίως, θα δοθεί βάρος στο πολιτισμικό κλίμα της Ορθοδοξίας. Με την άποψη αυτή συμφωνούν πολλοί φωτισμένοι θεολόγοι και ιεράρχες. Θα συζητήσουμε το θέμα με όλες τις πλευρές, αλλά η απόφαση ανήκει στο υπουργείο.

– Θα υπάρξει αναδιάρθρωση της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης; Η Ελλάδα έχει μεγάλο αριθμό διάσπαρτων τμημάτων, και συνολικά 33 ΑΕΙ.

– Ο,τι είναι ώριμο θα λυθεί. Γιατί είναι κλειστό θέμα οι συγχωνεύσεις και οι καταργήσεις σε ΑΕΙ/ΤΕΙ; Θα είναι θέμα διαλόγου.

– Πάντως, έχει δεινοπαθήσει η λέξη «διάλογος», και με ευθύνη των κομμάτων της Αριστεράς που κατήγγειλαν τις εξαγγελίες περί διαλόγου ως προσχηματικές από τις εκάστοτε κυβερνήσεις και αποχωρούσαν.

– Ο διάλογος θα επιτύχει εάν αποκτήσει τη μορφή εθνικού προβληματισμού και όχι διαλόγου «ειδικών». Βέβαια, θα είναι εστιασμένος σε τομείς και όχι απέραντος, με χρονοδιάγραμμα έως την άνοιξη. Η επιτροπή μορφωτικών υποθέσεων της Βουλής θα διαδραματίσει ουσιαστικό ρόλο ώστε να επιδιωχθούν ευρύτερες συμφωνίες.

– Το νομοσχέδιο Μπαλτά θα αποτελέσει στοιχείο του διαλόγου;

– Φυσικά θα αξιοποιηθεί στον διάλογο, ο οποίος θα είναι ευρύτερος. Δεν πιστεύω ότι η λύση στα προβλήματα των ΑΕΙ, σε συνθήκες κρίσης της νεοφιλελεύθερης οπτικής για το πανεπιστήμιο, μπορεί να βρεθεί με αναβίωση του νόμου του 1982. Υπάρχουν νέες πραγματικότητες στην παραγωγή γνώσης.

– Πού θα κριθεί το στοίχημα της νέας κυβέρνησης;

– Σήμερα η Αριστερά καλείται να ανασυγκροτήσει την έννοια της προοδευτικής μεταρρύθμισης στην εκπαίδευση χωρίς συντεχνιασμούς, χωρίς να υποκύπτει σε αδράνειες, χωρίς να εξαντλεί την κριτική της στο μείζον θέμα της χρηματοδότησης. Αυτή η προσπάθεια εντάσσεται στην οικοδόμηση ενός νέου κράτους πρόνοιας. Στην εκπαίδευση και στην αντιμετώπιση της ανεργίας θα κριθεί η επιτυχία της κυβέρνησης και σε σημαντικό βαθμό, το μοντέλο μιας νέας ανάπτυξης.

Η συνάντηση

Υποστηρίζει τις σταθερές αξίες, όπως λέει, τουλάχιστον στη γεύση. Πήγαινε στο Ιντεάλ μέχρι που έκλεισε, και συνεχίζει στο Κεντρικόν, στην οδό Κολοκοτρώνη 3 στο Σύνταγμα. Εκεί επέλεξε για να γευματίσουμε. Κατά τη διάρκεια του γεύματος χαιρέτησε τρεις θαμώνες, ενώ είχε την ευκαιρία να συναντήσει έναν φίλο του από τα παλιά. Επέλεξε ποικιλία βραστών χόρτων και ψητό συκώτι συνοδευμένο με τηγανητές πατάτες. Καθώς κατάλαβα ότι ξέρει από καλό φαγητό, τον ακολούθησα στις επιλογές. Η εξυπηρέτηση του ιστορικού εστιατορίου ήταν υποδειγματική. Το γεύμα έκλεισε με (κερασμένη) κρεμ καραμελέ. Ο λογαριασμός; 28,95 ευρώ.