kathimerini.gr

*Τάσος Σακελλαρόπουλος

Στις ιδιαιτέρως ταραγμένες ημέρες των πολιτικών συγκρούσεων στη Βουλή στο πρώτο εξάμηνο του 1989, εν τω μέσω μεγάλης πολιτικής ρευστότητας, της βαρύτατης ασθένειας του πρωθυπουργού Ανδρέα Παπανδρέου και του σφύζοντος σκανδάλου με την Τράπεζα Κρήτης, ο Α. Παπανδρέου αντεπιτίθεται στον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη, επικαλούμενος τον ρόλο του τελευταίου στην κρίση του Ιουλίου 1965 και ορίζοντας τα Ιουλιανά (Αποστασία τα αποκάλεσε) ως αφετηρία της οδού προς τη χούντα του 1967.

Είκοσι τέσσερα χρόνια μετά το 1965 και δεκαπέντε χρόνια μετά την πτώση της δικτατορίας, ο λαοπρόβλητος ηγέτης της «Αλλαγής» του 1981, ο Αντρέας του 1964, επιλέγει να αμυνθεί της παράταξής του, που βρισκόταν στα «σχοινιά» του πολιτικού ρινγκ, με την αναφορά στην «αποστασία» και με το να κλείσει τον λόγο του με την καταληκτική φράση, απευθυνόμενος απαξιωτικά στον Κ. Μητσοτάκη, «Καληνύχτα σας».

Τι ήταν εκείνο που έδινε ακόμη και το 1989 στην «αποστασία» ένα τέτοιο καθοριστικό βάρος, που να θεωρείται από τον κεντρώο και τον κεντροαριστερό χώρο ως το σημείο καμπής για τη μετεμφυλιακή (αρνητική) τύχη της Ελλάδας; Το βάρος οφειλόταν στην άρρηκτη σύνδεση που αποδόθηκε στην «αποστασία» και στην πτώση της κυβέρνησης Γ. Παπανδρέου, με την αστάθεια που ακολούθησε και στα σταδιακά βήματα προς την καταστροφική δικτατορία του 1967.

Ευφυώς και τεκμηριωμένα, ο Αλέξης Παπαχελάς, στο ιδιαιτέρως ουσιαστικό ντοκιμαντέρ «Σκοτεινή δεκαετία 1964-1974», τοποθετεί την αφετηρία της χούντας και της τραγωδίας της Κύπρου από το 1964.

Το έτος εκείνο επέρχεται η μεγάλη ανατροπή του μετεμφυλιακού κατεστημένου με τη δυσκολότατη εκλογική νίκη της Ενώσεως Κέντρου στις 16 Φεβρουαρίου 1964. Νίκη με 52,72% και 171 βουλευτές που όμως συνάντησε ανυπέρβλητες δυσκολίες στην κάθε κυβερνητική εφαρμογή, λόγω της άρνησης στην αποδοχή της εναλλαγής στην εξουσία (μέσω εκλογών βεβαίως) από το παγιωμένο έως τότε κυβερνητικό πλαίσιο των ανακτόρων.

Δημόσιος τομέας, οικονομική πολιτική, στρατός και η πολιτική του παρέμβαση, αστυνομία, χωροφυλακή και η βίαιη καταστολή από αυτές, κοινωνική πολιτική, παιδεία, δικαιοσύνη, εκπαίδευση, δημοτική γλώσσα, συνδικαλισμός, ήταν ένα μέρος των επισήμων και ανεπισήμων πεδίων όπου η Ενωση Κέντρου σκόπευε να εφαρμόσει μεταρρυθμίσεις, για την εξαγγελία των οποίων προφανώς ψηφίστηκε.

Ψηφίστηκε για να δοθούν περιθώρια πολιτικής έκφρασης και σε όσους ήταν ιστορικά συνδεδεμένοι με τον πολυπληθή δημοκρατικό χώρο, εκτός του κυρίαρχου φιλοβασιλικού πλαισίου. Ψηφίστηκε γιατί το μετεμφυλιακό κράτος, ως «ιδιοκτήτης» των πάντων και ως συνεργάτης του παρακράτους, «τσουβάλιαζε» κάθε κεντρώα φωνή που έκανε κριτική στη βαριά και άδικη πολιτική καταστολή, ως ενισχυτικό στοιχείο του υποτιθέμενου κομμουνιστικού κινδύνου.

Όταν αναλαμβάνει (θεωρητικά) την εξουσία η Ένωση Κέντρου ήταν απούσες οι πολιτικές προσωπικότητες που έδιναν, ως αντίβαρα, μια σταθερότητα και περιόριζαν την ακραία συγκρουσιακότητα των δύο αστικών παρατάξεων.

Απών ήταν ως αυτοεξόριστος ο Κωνσταντίνος Καραμανλής μετά την ήττα της ΕΡΕ τον Νοέμβριο 1963, νεκρός ο Σοφοκλής Βενιζέλος στις 7 Φεβρουαρίου 1964, μία εβδομάδα πριν από τις εκλογές, νεκρός και ο βασιλιάς Παύλος 6 Μαρτίου 1964, τρεις εβδομάδες μετά τις εκλογές.

Μια νέα μεταρρυθμιστική κυβέρνηση, με μια δυναμική νεολαία στο πλευρό της, μια τραυματισμένη αντιπολίτευση χωρίς τον φυσικό πολιτικό και χωρίς τον πολιτειακό της ηγέτη, ένα κυρίαρχο παρακράτος και ένας βασιλιάς είκοσι τεσσάρων ετών που επέλεγε να κινηθεί κυρίως κοσμικά και καταστροφικά συνωμοτικά, χωρίς ίχνος, τελικά, σεβασμού στη λαϊκή ετυμηγορία που έφερε θριαμβευτικά το αποκλεισμένο έως τότε, άλλο αστικό κόμμα, ως νικητή των εκλογών.

Εκτός όμως της σύγκρουσης μεταξύ των εύλογων επιθυμιών και αναγκών των ακυρωμένων κεντρώων πολιτών για μεταρρυθμίσεις και των σκληρών αντιδράσεων του κατεστημένου, η καταστροφή και η ανατροπή επήλθαν από τις ευάλωτες ισορροπίες στο εσωτερικό της Ενώσεως Κέντρου. Στους μόλις δεκαοκτώ μήνες της δύσκολης διακυβέρνησης (Φεβρουάριος 1964 – Ιούλιος 1965) η κεντρώα κυβέρνηση προχώρησε σε επιτυχημένες μεταρρυθμίσεις. Μεταξύ άλλων στην εκπαίδευση με τις προτάσεις του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου και στην αποστολή της «κρυφής» ελληνικής μεραρχίας στην Κύπρο για την ενίσχυση του εκεί ελληνικού πλαισίου. Η επιλογή αυτών των δύο άσχετων φαινομενικά κυβερνητικών πρωτοβουλιών ορίζει το εύρος των αναγκών αλλά και το θάρρος των μεταρρυθμίσεων.

Ωστόσο η απουσία του Σοφοκλή Βενιζέλου και η απελευθέρωση φιλοδοξιών στο βενιζελικό πλαίσιο του κόμματος επέτρεπαν σε ισχυρές προσωπικότητες όπως ο Κων. Μητσοτάκης να υπολογίζουν και όχι άδικα, ότι αποτελούσαν τη διάδοχη κατάσταση στην ηγεσία του Γ. Παπανδρέου.

Σε αυτό το πολυπαραγοντικό κομματικό πλαίσιο συμμετέχει με δυναμικό τρόπο και ο Ανδρέας Παπανδρέου. Γιος του πρωθυπουργού, φρέσκος έπειτα από δεκαετίες ακαδημαϊκής καριέρας στις ΗΠΑ, ανατρεπτικός και συγκρουσιακός στις προτάσεις του, συσπειρώνει γύρω του το πολιτικά ανικανοποίητο, που υποχρεωτικά θα δημιουργούσαν τα εμπόδια που το κατεστημένο έθετε στην κεντρώα κυβέρνηση.

Εάν θέταμε τη ρίζα του κακού της «αποστασίας» και όσων ακολούθησαν μόνο στη φιλοδοξία των δύο πρωταγωνιστών της κεντρώας κυβέρνησης, θα παραβλέπαμε την κατάφωρη παραβίαση της νωπής λαϊκής εντολής εκ μέρους όσων βουλευτών τελικά εγκατέλειψαν την κυβερνητική πλειοψηφία.

Οι τριάντα εννέα βουλευτές επί των εκατόν εβδομήντα ενός, που προκάλεσαν την πτώση και που μαζί με τους βουλευτές της ΕΡΕ στήριξαν αδύναμες και μη νομιμοποιημένες πολιτικά λύσεις, δεν απηλλάγησαν από τη βαριά ευθύνη της ανατροπής της ελπιδοφόρου κυβέρνησης, που θα τους απέδιδε σταθερά το Κέντρο και η Κεντροαριστερά.

Κρίκος λοιπόν τα Ιουλιανά στα μετεμφυλιακά αδιέξοδα ή η αρχή της πορείας προς τη δικτατορία. Ηταν και τα δύο. Κυρίως όμως αποτέλεσαν την ακύρωση της δημοκρατικής εξέλιξης, επιβεβαιώνοντας ότι η πολιτική δεν αφορά τη διαχείριση της εξουσίας αλλά τις ανάγκες των πολιτών. Η απαξίωση αυτού οδηγεί σε καταστροφές.

*Ο κ. Τάσος Σακελλαρόπουλος είναι ιστορικός, υπεύθυνος του Ιστορικού Αρχείου του Μουσείου Μπενάκη.

Περιπέτειες ενός ύμνου

Τον Αύγουστο του 1939, ο Γερμανός υπουργός Εξωτερικών Γιόαχιμ φον Ρίμπεντροπ έφτανε στη Μόσχα, με σκοπό να υπογράψει το επαίσχυντο γερμανοσοβιετικό σύμφωνο, αυτό που πολύ σύντομα θα ανάγκαζε εκατομμύρια κομμουνιστές σε όλον τον πλανήτη να δηλώνουν ότι ο πόλεμος που είχε ξεσπάσει εν τω μεταξύ «είναι ενδοϊμπεριαλιστική διένεξη, δεν αφορά το προλεταριάτο». Τον Ρίμπεντροπ υποδέχτηκε στο αεροδρόμιο ο ομόλογός του, Μολότοφ, ενώ η μπάντα του Κόκκινου Στρατού ανέκρουσε πρώτα τη «Διεθνή» και έπειτα το «Τραγούδι του Χορστ Βέσελ», ύμνο του ναζιστικού κόμματος! Η φωτογραφία είναι από επόμενη συνάντηση των δύο ανδρών, στο περιθώριο επίσκεψης του Μολότοφ (αριστερά) στο Βερολίνο, τον Νοέμβριο του 1940. [A.P. Photo]

kathimerini.gr

Ανδρέας Παππάς

Δεν ξέρω κι εγώ πόσες φορές έχω συναντήσει τη φράση «Τραγούδησαν την Τρίτη Διεθνή» ή «Η ορχήστρα έπαιξε την Τρίτη Διεθνή». Ε, λοιπόν: Δεν τραγουδιέται ούτε ανακρούεται η «Τρίτη Διεθνής», αλλά η «Διεθνής». Η σύγχυση προέρχεται κατά βάσιν από το ότι το 1918, λίγο μετά την Οκτωβριανή Επανάσταση, η «Διεθνής» έγινε εθνικός ύμνος της Σοβιετικής Ρωσίας και επομένως ταυτίστηκε εν πολλοίς με το κομμουνιστικό κίνημα – το 1944, βέβαια, ο Στάλιν αντικατέστησε τη «Διεθνή», ως εθνικό ύμνο της χώρας, με τον παλαιορωσικής προέλευσης, πατριωτικού χαρακτήρα ύμνο της ΕΣΣΔ, κάθε άλλο παρά διεθνιστικής έμπνευσης και χροιάς.

Η «Διεθνής» (L’Internationale) λοιπόν και όχι η «Τρίτη Διεθνής», ποίημα γραμμένο από τον Γάλλο εργάτη Εζέν Ποτιέ και μελοποιημένο από τον Πιερ ντε Γκέιτερ, ήδη από το 1889 είχε καθιερωθεί ως ύμνος του παγκόσμιου εργατικού κινήματος. Σύντομα, ο ύμνος θα συνόδευε τις κινητοποιήσεις αλλά και τις κάθε είδους εκδηλώσεις της Αριστεράς και θα μεταφραζόταν σε δεκάδες γλώσσες.

Ως εμπειρικός μεταφρασιοδίφης (το λες και επαγγελματική διαστροφή), είχα πριν από χρόνια ψάξει τη γενικότερη παρ’ ημίν μεταφραστική τύχη του πολυτραγουδισμένου και πολυακουσμένου ύμνου. Αν και η μετάφραση που θα επικρατούσε και που γνωρίζουμε («Εμπρός της Γης οι κολασμένοι…») έγινε το 1915 από τον Πέτρο Πικρό, νεαρό σοσιαλιστή τότε, είχε προηγηθεί το 1909, στην εφημερίδα «Εργάτης» του Βόλου, μετάφραση από τον ποιητή Ρήγα Γκόλφη (τόσο το Πικρός όσο και το Γκόλφης ψευδώνυμα ήταν). Από την παράθεση των πρώτων στίχων της μετάφρασης Γκόλφη διαπιστώνει κανείς εύκολα ότι το όλον εγχείρημα μάλλον ατυχές θα μπορούσε να χαρακτηριστεί: «Σηκωθείτε παιδιά και χτυπάτε,/ καταφρόνια και πείνα ας σφίγγει,/ το μεγάλο σας δίκιο ζητήστε,/ και πατήστε του εχθρού το λαρύγγι» (μπρρ…). Ασε, καλύτερα. Μερικά χρόνια αργότερα, ο Πικρός θα μετέφραζε, σε γενικές γραμμές ικανοποιητικά θα έλεγα: «Εμπρός της Γης οι κολασμένοι,/ της πείνας οι σκλάβοι, εμπρός. Το δίκιο απ’ τον κρατήρα βγαίνει, σαν βροντή, σαν κεραυνός». Για να γίνει μάλιστα το σημερινό κείμενο και λίγο πιο παιχνιδιάρικο, ιδού και μια μετάφραση της «Διεθνούς» στα ποντιακά, από κάποιον Η. Κ. Χιώτη (ψευδώνυμο, υποθέτω): «Γνεφίστεν σεις που ουσατώρα,/ ημέραν ‘κ’ είδατεν καλόν,/ σα τέρτια πάντα και σα πόνια,/ σκωθέστεν έρθεν ο καιρός. Στον παλαιόν κόσμον φωτίαν βάλτεν,/ ας γίνεται σαχτάρ…».

Η μικρή(;) διολίσθηση

Αυτά τα ιστορικά, τα πραγματολογικά, τα μεταφραστικά. Θέλω, ωστόσο, να επιμείνω ειδικά σε μια λέξη της καθιερωμένης ελληνικής μετάφρασης, της οποίας η επιλογή παρουσιάζει ενδιαφέρον, κατά τη γνώμη μου τουλάχιστον και υπό το φως όσων έχουν έκτοτε συμβεί. Ιδού το εισαγωγικό όσο και επίμαχο τετράστιχο στα γαλλικά: «Debout, les damnés de la terre,/ debout, les forçats de la faim./ La raison tonne en son cratère,/ c’est l’éruption de la fin». Στον τρίτο στίχο, λοιπόν, ο ορθός λόγος, ο Λόγος (το γαλλικό raison) μετατρέπεται στα ελληνικά σε δίκιο, που βέβαια είναι κάτι εντελώς διαφορετικό. Με άλλα λόγια, ως σημείο αναφοράς και οδηγός του εργατικού κινήματος, ο ορθός λόγος αντικαθίσταται από τη λέξη «δίκιο». Πιθανότατα, οι αιτίες που οδήγησαν τον Πικρό σε αυτήν την επιλογή ήταν στιχουργικού χαρακτήρα αλλά και σχετικές με την πρόσληψη του κειμένου από τους φυσικούς αποδέκτες του. Δεν υπάρχει, άλλωστε, αμφιβολία ότι η λέξη «δίκιο» και με μεταφραστικά κριτήρια βόλευε και πιο ξεσηκωτική ήταν – και είναι. Στην αγγλική μετάφραση, πάντως, αποφεύγεται η όποια «βολική προσαρμογή», με τον στίχο να παραμένει «…reason in revolt now thunders».

Ωστόσο, κάπου εδώ, στην απάλειψη οποιασδήποτε αναφοράς στον ορθό λόγο, νομίζω ότι υπάρχει ένα «θεματάκι». Το πρόβλημα με αυτήν τη γλωσσική/μεταφραστική διολίσθηση γίνεται μάλιστα εμφανέστερο αν λάβουμε υπόψη την κακοποίηση που έμελλε να υποστεί με τα χρόνια η λέξη «δίκιο» από την κομμουνιστική και κομμουνιστογενή Αριστερά, με αποκορύφωμα ίσως το σύνθημα «νόμος είναι το δίκιο του εργάτη», προϊόν και αυτό εν πολλοίς του «επαναστατικού» βερμπαλισμού των πρώτων χρόνων της Μεταπολίτευσης. Και βέβαια, αντιλαμβάνεται κανείς πόσο εύκολο είναι το πέρασμα από το «νόμος είναι το δίκιο του εργάτη» στο «νόμος είναι το δίκιο του αγρότη», «νόμος είναι το δίκιο του ταξιτζή» κ.ο.κ. Με άλλα λόγια, και με τον ορθό λόγο βέβαια να υφίσταται εμφανή κακοποίηση, νόμος γίνεται ό,τι βολεύει τον καθένα ή ό,τι εξυπηρετεί τα συμφέροντά του, συντεχνιακά ή άλλα. Και όμως, η Αριστερά γεννήθηκε ως εκβλάστηση του μεγάλου δέντρου του Διαφωτισμού, και επομένως και του ορθού λόγου, κάτι που όλο και περισσότερο ξεχνιέται ή παραβλέπεται.

Γεώργιος Κ. Παπαγεωργίου στην «Κ»: Το ΕΣΥ του Ιουστινιανού

Ο Ιπποκράτης ως επίσκοπος. Μικρογραφία, 14ος αι. Φωτ. Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας

«Η Ιατρική και τα νοσοκομεία στο Βυζάντιο μέσα από τη ζωή ενός γιατρού του 12ου αιώνα» τιτλοφορείται το βιβλίο του Γεωργίου Κ. Παπαγεωργίου που κυκλοφορεί από τις Ελληνικές Ομοιογραφικές Εκδόσεις. Γιατρός ο συγγραφέας (φέρει τον τίτλο του διδάκτορος του Πανεπιστημίου Αθηνών και του ομότιμου αντεπ. καθηγητή της Χειρουργικής), αφιέρωσε χρόνια στην έρευνα ενός θέματος με το οποίο ελάχιστα έχουμε ασχοληθεί. Το ειδικό ενδιαφέρον είναι ότι, εν πολλοίς, μεταφέρει τον αναγνώστη στην καθημερινότητα των νοσοκομείων και των ιατρείων στα χρόνια της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, με πλήθος μαρτυριών, πρωτότυπων πηγών και τεκμηρίων και σε συνδυασμό με ένα ιδιαίτερα πλούσιο εικονογραφικό υλικό. Με αφορμή τον τόμο αυτό, ρωτήσαμε ορισμένα πράγματα τον συγγραφέα για το τι σήμαινε να είσαι γιατρός (ή άρρωστος) στην Κωνσταντινούπολη ή στη Θεσσαλονίκη του 12ου αιώνα.

• Τα πιο εντυπωσιακά στοιχεία: Ας αρχίσουμε από την έννοια του νοσοκομείου με τη σημερινή έννοια (τα αρχαία ασκληπιεία ήταν απλώς θρησκευτικά αναρρωτήρια τύπου spa για οικονομικά ευκατάστατους). Το νοσοκομείο είναι δημιούργημα της Ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας (του Βυζαντίου) και της χριστιανικής έννοιας της φιλανθρωπίας, που δεν υπήρχε στον αρχαίο κόσμο. Αρχικά οι επίσκοποι των χριστιανικών κοινοτήτων περιέθαλπαν τους ασθενείς και τους απόρους σε κτίρια παρέχοντας απλώς στέγη, τροφή και στοιχειώδη περιποίηση. Από τον 4ο αιώνα τα άσυλα αυτά αποκτούν νοσηλευτές και εκπαιδευμένους γιατρούς, που παρέχουν κανονικές ιατρικές φροντίδες. Το πρώτο νοσοκομείο στην Ευρώπη είναι η «Βασιλειάς» στην Καισάρεια της Καππαδοκίας, που ιδρύθηκε το 375 μ.Χ. από τον Μεγάλο Βασίλειο ο οποίος ήταν ο ίδιος γιατρός. Ο Βασίλειος έκανε σημαντικές ιατρικές παρατηρήσεις σχετικά με τον ρυθμό αύξησης του σώματος, ασχολήθηκε με τη λειτουργία του οφθαλμού και είναι από τους πρώτους που μελέτησε τους νόμους της κληρονομικότητας και τη βιολογία. Προπάντων, όμως, παραμένει ως ο κατεξοχήν εκπρόσωπος της «Ανθρωπιστικής Ιατρικής» σ’ αυτούς τους σκοτεινούς καιρούς. Ακολούθησε η ίδρυση πολλών νοσοκομείων στην Κωνσταντινούπολη και σε άλλες μεγάλες πόλεις (Αλεξάνδρεια, Αντιόχεια…).

Το δεύτερο σπουδαίο είναι ότι στα νοσοκομεία περιθάλπονται τώρα οι πάντες, ανεξαρτήτως φυλής, φύλου, θρησκείας, κοινωνικής τάξεως, και ότι στη λειτουργία των νοσοκομείων συμμετέχουν ενεργά και οι γυναίκες, όχι μόνον ως νοσηλεύτριες αλλά και ως «ιάτραινες», δηλαδή σπουδασμένες γιατρίνες, ισότιμες με τους άνδρες συναδέλφους τους. Η Μητροδώρα η Αθηναία τον 4ο μ.Χ. αιώνα είναι η πρώτη γυναίκα συγγραφέας ιατρικού έργου, του «Περὶ τῶν γυναικείων παθῶν τῆς μἠτρας», που είναι το αρχαιότερο γνωστό ιατρικό κείμενο που έχει γραφεί από γυναίκα. 

Το τρίτο σπουδαίο είναι ότι, ενώ μέχρι τον 6ο αιώνα οι γιατροί λειτουργούσαν ως ιδιώτες, ή ως γιατροί των μεγάλων πόλεων, αμειβόμενοι από τις «κουρίες», δηλαδή τα δημοτικά συμβούλια, ο Ιουστινιανός, με το μεγάλο πολιτικό του αισθητήριο, υποχρέωσε τους διάσημους γιατρούς να υπαχθούν στα νοσοκομεία και να αμείβονται από αυτά, τα οποία ενίσχυσε με φοροαπαλλαγές και χορηγίες. Εκανε δηλαδή ένα πρώιμο ΕΣΥ. Τον 11ο και τον 12ο αιώνα ακόμα και οι αυτοκράτορες νοσηλεύονταν εκεί, αν είχαν σοβαρό πρόβλημα.

Το τέταρτο σπουδαίο είναι η ίδρυση του πρώτου πανεπιστημίου στον δυτικό κόσμο το 425 από τον Θεοδόσιο Β΄, το λεγόμενο «Πανδιδακτήριον», όπου διδασκόταν όλη η ελληνική και ρωμαϊκή σοφία ισότιμα στις δύο γλώσσες και από τον 9ο αιώνα μόνο στα ελληνικά. Φυσικά εκεί διδασκόταν και η Ιατρική, τόσο θεωρητικά όσο και στην πράξη.

 • Ως χειρουργός πώς κρίνω την ιατρική πράξη στο Βυζάντιο: Η ιατρική του Βυζαντίου είναι αδιάσπαστη συνέχεια της αρχαίας ελληνικής και της ελληνορωμαϊκής ιατρικής. Να σημειωθεί ότι επειδή οι Ρωμαίοι δεν πολυενδιαφέρονταν για την ιατρική, όλα τα ιατρικά συγγράμματα ήταν γραμμένα στα ελληνικά και μόλις τον 11ο αιώνα άρχισαν να μεταφράζονται στα λατινικά στην Ιταλία. Στο Βυζάντιο υπήρξαν σπουδαίοι γιατροί, που συνέχισαν το έργο των αρχαίων και προσέθεσαν τις δικές τους εμπειρίες και μερικές φορές και τις διαφωνίες τους. Στη βάση παρέμειναν πιστοί στην ελληνική ιατρική και στις θεωρίες της, αλλά βελτίωσαν πολλά πράγματα στη φαρμακευτική, στην αναλγησία και ιδίως στη χειρουργική. Η φαρμακολογία του Διοσκουρίδη (1ος αι. μ.Χ.), η ιατρική του Γαληνού (2ος αι. μ.Χ.), η χειρουργική του Παύλου του Αιγινήτη (7ος αι.) αλλά και πολλών άλλων βυζαντινών γιατρών (Ορειβάσιος, Αέτιος, Αλέξανδρος Τραλλιανός κ.λπ.) μεταφράστηκαν στα λατινικά και στα αραβικά και ιδίως τα συγγράμματα των τριών πρώτων (μαζί με αυτά του Ιπποκράτη) αποτέλεσαν το ευαγγέλιο των δυτικών γιατρών μέχρι τον 13ο αιώνα.

Φυσικά, η ιατρική της εποχής είχε πολλές αδυναμίες και λάθη στη θεωρία της, κυρίως επειδή δεν επιτρεπόταν η ανατομία στα ανθρώπινα σώματα. Υπήρχαν προκαταλήψεις και δεισιδαιμονίες, όχι στους επίσημους γιατρούς, αλλά στους πρακτικούς (κομπογιαννίτες), που ανακάτευαν την ιατρική με τη μαγεία, τα ξόρκια κ.λπ. και που βέβαια ήσαν πολλοί και δρούσαν στις λαϊκές περισσότερο τάξεις και στην επαρχία.

Εγχείρηση διαχωρισμού σιαμαίων. Μικρογραφία, 12ος αι. Χειρόγραφο Ιστορίας του Ιωάννου Σκυλίτση. Φωτ. Εθνική Βιβλιοθήκη Μαδρίτης

• Πώς αντιμετωπιζόταν ο ασθενής: Κατά τις εντολές της θρησκείας, ο άρρωστος εθεωρείτο ιερό πρόσωπο και όλοι όφειλαν να του παραστέκονται. Στα νοσοκομεία υπήρχε περιποίηση και φροντίδα των αρρώστων, τόσο από πλευράς νοσηλευτικής όσο και διατροφής, θέρμανσης, λουτρών κ.λπ. Στον κανονισμό (τυπικόν) του νοσοκομείου υπήρχαν οι οδηγίες καλής και φιλάνθρωπης συμπεριφοράς προς τους αρρώστους. Επί Κομνηνών υπήρχαν και ειδικοί «Επιθεωρηταί», που επισκέπτονταν τις φυλακές κάθε Κυριακή και ρωτούσαν τους κρατουμένους αν τους χορηγείται το καθορισμένο για αυτούς φαγητό. Αυτά βέβαια γνωρίζουμε ότι γίνονταν στην Κωνσταντινούπολη, στη Θεσσαλονίκη ή κάποια άλλη μεγάλη πόλη. Δεν έχουμε στοιχεία για την ύπαιθρο, που δεν ξέρουμε αν είχε τέτοιες πολυτέλειες.

Ο Όρκος του Ιπποκράτη σε σχήμα σταυρού. Χειρόγραφο, 12ος αιώνας. Φωτ. Βιβλιοθήκη του Βατικανού, Ρώμη

• Οι εγχειρήσεις στο Βυζάντιο: Η χειρουργική ήταν σε μεγάλη εξέλιξη. Καταγράφονται συνολικά 88 χειρουργικά εργαλεία: νυστέρια, λόγχες, λαβίδες, άγκιστρα, βελόνες, ψαλίδια, τρυπάνια, εξολκείς, διόπτρες, διαστολείς κ.λπ. Τα κύρια φάρμακα που χρησιμοποιούνταν στη χειρουργική αναισθησία ήταν το όπιο, από την οπιούχο παπαρούνα, ο μανδραγόρας του οποίου η ρίζα βραζόταν με κρασί και δινόταν στον άρρωστο, ο υοσκύαμος κ.ά. Επίσης, χρησιμοποιείτο τοπικά η ψύξη, που προκαλεί αναλγησία, και η… μέθη με δυνατό κρασί.

Οι εγχειρήσεις που γίνονταν είναι κρανιοανατρήσεις για την παροχέτευση κάποιου αιματώματος, τραχειοστομίες σε περίπτωση αποφράξεως των ανωτέρων αναπνευστικών οδών, αμυγδαλεκτομές, θυρεοειδεκτομές, μαστεκτομές σε περιπτώσεις καρκίνου μαστού και πλευρεκτομές, καθώς και παροχέτευση πλευριτικού υγρού. Επίσης, αιμορροϊδεκτομές, λιθοτριψίες της ουροδόχου κύστεως, σαφηνεκτομές για τους κιρσούς των ποδιών και ακρωτηριασμοί των άκρων σε περιπτώσεις γάγγραινας. Γίνονταν εγχειρήσεις αποκατάστασης σε περιπτώσεις κακώσεων ή καταγμάτων του προσωπικού κρανίου, εξαγωγή ή στερέωση οδόντων, εκτομή και αποκατάσταση εγκαυματικών ουλών, αλλά κυρίως καταπληκτικές πλαστικές επεμβάσεις αποκατάστασης ρινοτομίας, ωτοτομίας, καθώς και αποκατάσταση ελλειμμάτων των χειλέων (λαγώχειλος) ή των βλεφάρων. (Η αποτομή της μύτης [ρινοτομία] ή των αυτιών ήταν δυστυχώς μια πολύ παλιά συνήθεια τιμωρίας διαφόρων εγκλημάτων.) Επιπλέον, γίνονταν πλαστικές βουβωνοκήλης, αλλά και πλαστικές αποκατάστασης διαμαρτιών στα γεννητικά όργανα, όπως ο υποσπαδίας, ή ορισμένες περιπτώσεις ερμαφροδιτισμού, όπου οι επεμβάσεις είναι εξαιρετικά δύσκολες. Τέλος, γίνονταν οφθαλμολογικές επεμβάσεις και μάλιστα αφαίρεσης του φακού επί καταρράκτη. Το αποκορύφωμα της βυζαντινής χειρουργικής είναι ο επιτυχής διαχωρισμός σιαμαίων αδελφών τον 10ο αιώνα

Εκδηλώσεις μνήμης για την επέτειο του Μακεδονικού Αγώνα

 

Πρόγραμμα Εορτασμού «Ημέρας Μακεδονικού Αγώνα» στην Π.Ε. Καστοριάς

Η Περιφερειακή Ενότητα Καστοριάς σε συνεργασία με την Ιερά Μητρόπολη Καστοριάς, τον Δήμο Καστοριάς, τον Δήμο Άργους Ορεστικού, τη Διεύθυνση Αστυνομίας Καστοριάς, τον Σύλλογο «Φίλοι Μουσείου Μακεδονικού Αγώνα Ν. Καστοριάς», τον Φιλοπροοδευτικό Σύλλογο «ο Παύλος Μελάς», τον Πολιτιστικό Σύλλογο Καστοριάς «Αθανάσιος Χριστόπουλος» και τον Λαογραφικό Όμιλο «Αργέσται» Άργους Ορεστικού, προγραμματίζουν τριήμερες εκδηλώσεις την Παρασκευή 11 Οκτωβρίου – Σάββατο 12 Οκτωβρίου και την Κυριακή 13 Οκτωβρίου.

Πρόγραμμα

Παρασκευή 11 Οκτωβρίου:

Ώρα 09.30΄ π.μ.:

• Αγώνας Δρόμου 1000μ. προς τιμήν του Π. Μελά από μαθητές της Δ’ Ε’ ΣΤ’ τάξης Δημοτικών σχολείων της Π.Ε. Καστοριάς σε συνεργασία με τον Δήμο Καστοριάς. (Έναρξη: Πάρκο Κυκλοφοριακής Αγωγής – Λ. Κύκνων, Λήξη: ύψος Πάρκου Ολυμπιακής Φλόγας Καστοριάς).

Ώρα 11.00΄ π.μ.:

• Ομιλίες στη Λέσχη Αξιωματικών Φρουράς Καστοριάς (ΛΑΦΚ) και Έκθεση Φωτογραφικού Υλικού σχετικά με τον Μακεδονικό Αγώνα.

Ώρα 07:00΄

• Θεατρική Παράσταση «Ο Ύμνος του Παλικαριού» και Έκθεση Φωτογραφικού Υλικού σχετικά με τον Μακεδονικό Αγώνα στο Πολιτιστικό Κέντρο Άργους Ορεστικού σε συνεργασία με τον Δήμο Άργους Ορεστικού και τον Λαογραφικό Όμιλο «Αργέσται» Άργους Ορεστικού. Είσοδος ελεύθερη.

Σάββατο 12 Οκτωβρίου:

Ώρα 10.00΄ π.μ.:

• Εωθινό στους Δρόμους της Καστοριάς με τη συμμετοχή Στρατιωτικής Μουσικής από ΣΜΣ/Γ’ ΣΣ «Μέγας Αλέξανδρος» Θεσσαλονίκης και της ΣΜΣ/9 Μ/Π ΤΑΞ «Αδριανούπολη» Κοζάνης.Ώρα 11.00΄ π.μ.:

• Επιμνημόσυνη Δέηση και Κατάθεση Στεφάνου από τον Μητροπολίτη στο Μνημείο του Παύλου Μελά στον περίβολο χώρο του Ι.Ν. Ταξιάρχη Μητροπόλεως.

Ώρα 11.15΄ π.μ.:

• Επίσκεψη στο Μνημείο του Γερμανού Καραβαγγέλη στον αύλειο χώρο της Μητρόπολης Καστοριάς.

Ώρα 06.00΄ μ.μ.:

• Πομπή Μνήμης προς τον ήρωα Παύλο Μελά από το Διοικητήριο της Π.Ε. Καστοριάς μέχρι την πλατεία Αδελφών Εμμανουήλ (Ντολτσό) – Μουσείο Μακεδονικού Αγώνα με τη συμμετοχή Στρατιωτικής Μουσικής από ΣΜΣ/Γ’ ΣΣ «Μέγας Αλέξανδρος» Θεσσαλονίκης και της ΣΜΣ/9 Μ/Π ΤΑΞ «Αδριανούπολη» Κοζάνης, τις Φιλαρμονικές Δήμων: Καστοριάς, Άργους Ορεστικού, Φλώρινας, Γρεβενών, Κοζάνης και τη συμμετοχή συλλόγων, ενδεδυμένοι με παραδοσιακές φορεσιές.

Μετά το πέρας της πομπής, όλοι οι σύλλογοι θα καταλήξουν σε έναν ενιαίο κυκλικό χορό, τιμώντας τη μνήμη του Παύλου Μελά και όλων των Μακεδονομάχων.

Η δράση υλοποιείται σε συνεργασία με τον Πολιτιστικό Σύλλογο Καστοριάς «Αθανάσιος Χριστόπουλος».

Ώρα 07.00΄ μ.μ.:

• Μουσική Εκδήλωση στην Πλατεία Αδελφών Εμμανουήλ (πλατεία Ντολτσό) όπου θα πλαισιώσουν το Μουσικό Σχολείο Καστοριάς, η Οργάνωση Ποντίων Ν. Καστοριάς, η Μπάντα Φλώρινας Αδελφών Βαλκάνη και ο ερμηνευτής του δημοτικού τραγουδιού Σάββας Σιάτρας.

Η εκδήλωση τελείται σε συνεργασία με τον Σύλλογο «Φίλοι Μουσείου Μακεδονικού Αγώνα Ν. Καστοριάς».

Κυριακή 13 Οκτωβρίου, 

Δημοτική Κοινότητα Μελά:

Ώρα 07.30΄ π.μ.:

Όρθρος και Αρχιερατική Θεία Λειτουργία στον Ι.Ν. Αγίου Ευσταθίου της Δημοτικής Κοινότητας Μελά, προεξάρχοντος του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτη Καστορίας κ.κ. Καλλινίκου.

Ώρα 10.30΄ π.μ.:

Ιερό Μνημόσυνο υπέρ αναπαύσεως του Ήρωα του Μακεδονικού Αγώνα Παύλου Μελά στον Ι.Ν. Αγίου Ευσταθίου της Δημοτικής Κοινότητας Μελά.

Ώρα 11.00΄ π.μ.:

Επιμνημόσυνη Δέηση στο Μνημείο του Παύλου Μελά.

Ομιλία για τον εορτασμό της ημέρας από τον Αρχηγό του Γενικού Επιτελείου Στρατού, Αντιστράτηγο Γεώργιο Κωστίδη.

Ποιήματα από μαθητές σχολείων

Την εκδήλωση θα πλαισιώσει η Χορωδία του Πολιτιστικού Συλλόγου Καστοριάς «Βασίλειος Δόικος»

Τήρηση ενός λεπτού σιγής – Εθνικός Ύμνος.

Ώρα 11.45΄ π.μ.:

Περιήγηση στο Μουσείο του Παύλου Μελά, το σπίτι όπου σκοτώθηκε ο ήρωας του Μακεδονικού Αγώνα.

Ακολουθεί Περιήγηση στο Κενοτάφιο του Παύλου Μελά.

ΖΗΤΩ Η ΕΛΛΑΣ!

Σε γνωρίζω από την κόψη του σπαθιού την τρομερή,

σε γνωρίζω από την όψη που με βία μετράει τη γη. 

Απ' τα κόκαλα βγαλμένη των Ελλήνων τα ιερά,

και σαν πρώτα ανδρειωμένη, χαίρε, ω χαίρε, Ελευθεριά!

Η Διχόνοια που βαστάει ένα σκήπτρο η δολερή

καθενός χαμογελάει, "πάρ' το", λέγοντας, "και συ".

"Διονύσιος Σολωμός"

Ἀδιαχώρητο, συγκίνηση καὶ ἐνθουσιασμὸς στὴν Ἔναρξη τῶν Β’ Καραβαγγελείων 2024

 

Πηγή: Ιερά Μητρόπολη Καστοριάς

Την Τετάρτη 7 Φεβρουαρίου 2024 πραγματοποιήθηκε η έναρξη για τα Β’ Καραβαγγέλεια, που διοργανώνει η Ιερά Μητρόπολη Καστορίας, σε συνδιοργάνωση με την Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας και τους Δήμους Καστοριάς και Άργους Ορεστικού.

Στα φετινά Β’ Καραβαγγέλεια 2024 θα μελετηθεί ο Οικουμενικός Ελληνισμός, με αφορμή τα 120 χρόνια από τον θάνατο του Οικουμενικού Έλληνα Παύλου Μελά.

Ἡ πρώτη ἐκδήλωση ἦταν ἕνα Μουσικοθεατρικὸ Ἱστορικὸ Δρώμενο – Παράσταση, μὲ τίτλο «Ὁ Ὕμνος τοῦ Παλικαριοῦ», ὅπου παρουσιάστηκε ἡ ζωὴ τοῦ Παύλου Μελᾶ από τις ἐπιστολές του πρὸς τὴν σύζυγό του Ναταλία Μελᾶ.

Τὸ μουσικοθεατρικό παρουσιάσθηκε στήν αἴθουσα τοῦ Πολιτιστικοῦ Κέντρου Ἄργους Ὀρεστικοῦ, ἡ ὁποία ἦταν ἀσφυκτικὰ γεμάτη (χωρητικότητας 450 θέσεων), μὲ ἀποτέλεσμα πολλοί ἀπό τούς προσερχομένους δέν μπόρεσαν νά τό παρακολουθήσουν. Γιά τόν λόγο αὐτό, καθώς καί γιά τήν συγκίνηση καί τόν ἐνθουσιασμό πού προκάλεσε, θεωρεῖται πλέον ἀπαραίτητη ἡ ἐπανάληψη τῆς παράστασης.

Στὸ θεατρικὸ δρώμενο συμμετεῖχαν μικροὶ καὶ μεγάλοι ὑπὸ τὴν διδασκαλία τῆς Ἐκπαιδευτικοῦ κ. Δέσποινας Σπυροπούλου, οἱ ὁποῖοι μέ ἄριστη ἑρμηνεία παρουσιάσαν τὸν Παῦλο Μελᾶ, ὡς ἕναν Μεγάλο Ἕλληνα, μέ παιδεία, ἀρετές, στοργή, γενναιότητα, μὲ χριστιανικὸ ἦθος καὶ φιλοπατρία.

Τήν παράσταση ἐπένδυσε θαυμάσια μέ τήν μουσική της καί τό τραγούδι της ἡ κ. Αριάδνη Κοπιδάκη.

Ὅλοι παρακολούθησαν τὸ ἱστορικὸ θεατρικὸ δρώμενο μὲ πολὺ προσοχὴ ἐνῷ στὸ τέλος προσέφεραν ἕνα θερμὸ καὶ παρατεταμένο χειροκρότημα στὴν θεατρικὴ ὁμάδα, ἐκδηλώνοντας ἔτσι τὸν θαυμασμό τους, τὴν συγκίνησή τους καὶ τὶς θερμὲς ἐντυπώσεις τους.

Τὴν ἐκδήλωση ἄνοιξε μὲ χαιρετισμὸ ὁ Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Καστορίας κ. Καλλίνικος, ὁ ὁποῖος κήρυξε τὴν ἔναρξη τῶν Β’ Καραβαγγελείων λέγοντας τὰ ἑξῆς:

«Ὡς δάσκαλος -δέν ἔχω χάσει νομίζω τήν πολύτιμη αὐτή ἰδιότητά μου- ἀγαπῶ πολύ τό θέατρο, ὅπου ὁ ἠθοποιός, αὐτός πού ποιεῖ ἦθος, διδάσκει, ψυχαγωγεῖ, παρηγορεῖ, λυτρώνει.

Βλέποντας δέ ὅτι στίς ἡμέρες μας ὑπερτερεῖ ἡ ἐντύπωση ἔναντι τοῦ νοήματος, καί ὅτι ἀπό τά νοήματα ἐπιλέγονται τά πλέον ἐλαφρά καί ἀνούσια, ἔθεσα ὡς ἕναν ἀπό τούς στόχους μου, ἀπό τίς μεθόδους διδασκαλίας μου, τά θεατρικά ἔργα. Καί ἀξιώθηκα νά γράψω θεατρικά ἔργα γιά τίς ἀνάγκες τῶν κατηχητικῶν σχολείων τῆς Ἐκκλησίας.

Ὅταν πρίν ἕνα χρόνο, ἴσως καί παραπάνω, παρακολούθησα τήν παράσταση τοῦ 4ου Δημοτικοῦ Σχολείου Ἄργους Ὀρεστικοῦ, μέ τά 150 παιδιά πάνω στήν σκηνή, πού ἑρμήνευαν ἄπλαστα, ἁπλά, εἰλικρινά, ἐκφραστικότατα ἀλλά καί ὑπεύθυνα τούς ρόλους τους, μέ τήν διδασκαλία τῆς δασκάλας τους καί τῶν ἐκπαιδευ­τικῶν τους, ἄνοιξαν τά μάτια μου. Πρῶτα καθάρισαν μέ τά δάκρυα ἀπό τήν συγκίνηση καί ἔπειτα εἶδαν τά νοήματα καί τόν πόθο καί τόν ζῆλο τῶν συντελεστῶν.

Τότε εἶπα: Νά μιά ἀπάντηση στήν ἐπιθυμία μου νά δημιουργήσω μιά θεατρική ὁμάδα, πού θά παρουσιάζει ὑψηλά νοήματα μέ ἠθο-ποιούς, καί ὄχι ἐλαφρότητες μέ ἠθο-καταστροφεῖς.

Γιατί, δυστυχῶς, στήν πατρίδα μας κυριαρχεῖ πλέον ἡ ἐλαφρότητα, ὁ ἐντυπωσιασμός, τό τρολάρισμα, ὁ τραμπουκισμός καί ἡ προπαγάνδα.

Καί ὅταν τό περασμένο καλοκαίρι καταλήξαμε μέ τούς συνεργάτες μου στό θέμα τῶν Β´ Καραβαγγελείων, ἤτοι στόν Οἰκουμενικό Ἑλληνισμό, μέ τιμώμενο πρόσωπο τόν μεγάλο Παῦλο Μελᾶ, τότε ἡ πρώτη ἰδέα μου ἦταν ὁ ἐμπλουτισμός τῶν ἐκδηλώσεων μέ ἕνα θεατρικό ἔργο, καί ἡ πρώτη σκέψη μου γιά τόν ἄνθρωπο πού θά πραγματοποιοῦσε αὐτήν τήν ἐπιθυμία μου ἦταν ἡ Δασκάλα κ. Δέσποινα Σπυροπούλου, μέ τούς συνεργάτες της.

Τήν εὐχαριστῶ καί τούς εὐχαριστῶ ἐκ βάθους καρδίας.

Ὅμως, ὅπως ἔκανα καί πέρυσι, οἱ εὐχαριστίες μου πρός τούς συνδιοργανωτές, τούς συνεργάτες, τούς συντελεστές, τούς χορη­γούς θά ἐκφρασθοῦν δημοσίως καί γραπτῶς μετά τό πέρας τῶν Ἐκδηλώσεων.

Κηρύσσω τήν ἔναρξη τῶν Β´ Καραβαγγελείων καί εὐχαριστῶ τόν Θεό πού μᾶς ἀξίωσε νά ἀρχίσουμε μέ αὐτό τό ὑπέροχο θεατρικό γι᾽ αὐτούς τούς ὑπέροχους ἀνθρώπους καί οἰκουμενικούς Ἕλληνες, τόν Παῦλο Μελᾶ, τήν σύζυγό του Ναταλία Μελᾶ καί τήν οἰκογένειά τους.

Εὔχομαι νά ὠφεληθοῦν ὅλοι οἱ θεατές, κυρίως τά παιδιά καί οἱ νέοι.

Εὔχομαι κάθε παρά Θεοῦ εὐλογία.»

Στὴν συνέχεια χαιρετισμὸ ἀπύθυναν ὁ Ἀντιπεριφερειάρχης Π.Ε. Καστοριὰς κ. Δημήτριος Σαββόπουλος καὶ ὁ Δήμαρχος Ἄργους Ὀρεστικοῦ κ. Παναγιώτης Κεπαπτσόγλου.

Ἐπίσης τὴν ἐκδήλωση παρακολούθησαν ὁ Ἀντιδήμαρχος Καστοριᾶς κ. Σωκράτης Πέλκας, ἡ πρ. Ἀντιπεριφερειάρχης κ. Δέσποινα Κοζατσάνη, ὁ πρ. Βουλευτὴς κ. Ζήσης Τζηκαλάγιας κ.ἄ.., ἐνῷ χαιρετισμὸ ἔστειλε ἡ Βουλευτὴς Καστοριὰς κ. Μαρία Ἀντωνίου.

Πρὶν τὴν ἔναρξη τοῦ θεατρικοῦ, τὸ ἔργο παρουσίασε ἡ κ. Δέσποινα Σπυροπούλου, εὐχαριστώντας τούς συντελεστές καί ὅσους βοήθησαν.

Τὸ θεατρικὸ αὐτὸ δρώμενο, ἦταν πράγματι μιὰ μοναδικὴ ἐμπειρία. Οἱ λεπτομέρειες ὅπως, οἱ ἐνδυμασίες καὶ τὰ σκηνικά, ἔδιναν ἀκόμα περισσότερη αὐθεντικότητα στὴν παράσταση καὶ ζωντάνευαν τὴν ἱστορία, ἐνῷ οἱ ἑρμηνεῖες τῶν συμμετεχώντων ἦταν ἐξαιρετικές, καθὼς κατάφεραν νὰ μεταφερθοῦν στὸν ἐσωτερικὸ χῶρο τῶν χαρακτήρων τους. Τὸ βέβαιο εἶναι ὅτι ὅσοι παρακολούθησαν τὸ θεατρικὸ, θὰ τὸ θυμοῦνται μὲ συγκίνηση θαυμασμὸ καὶ σεβασμὸ πρὸς τὸν ἥρωα Παῦλο Μελᾶ.

ΔΕΙΤΕ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ ΕΔΩ

ΔΕΙΤΕ ΟΛΟΚΛΗΡΟ ΤΟ ΜΟΥΣΙΚΟΘΕΑΤΡΙΚΟ ΔΡΩΜΕΝΟ ΕΔΩ

Β΄ΚΑΡΑΒΑΓΓΕΛΕΙΑ- Αφιέρωμα στον ΠΑΥΛΟ ΜΕΛΑ. Στην τελική ευθεία οι πρόβες...

Τετάρτη 7 Φεβρουαρίου και ώρα 6 το απόγευμα - με ελεύθερη είσοδο

Στην τελική ευθεία βρίσκονται οι πρόβες του μουσικοθεατρικού αφιερώματος  στον Παύλο Μελά, «ο Ύμνος του Παλικαριού», στο πλαίσιο των πενθήμερων εκδηλώσεων «Β΄ ΚΑΡΑΒΑΓΓΕΛΕΙΑ 2024», της Ιεράς Μητροπόλεως Καστοριάς.

Η πρεμιέρα θα πραγματοποιηθεί την Τετάρτη 7 Φεβρουαρίου στις 6:00 το απόγευμα στο Πολιτιστικό Κέντρο Άργους Ορεστικού.

Η παράσταση, είναι παραγωγή της Ιεράς Μητροπόλεως Καστοριάς, του Δήμου Άργους Ορεστικού και του Λαογραφικού Ομίλου "ΑΡΓΕΣΤΑΙ" Άργους Ορεστικού, συμμετέχει δε σε αυτήν πολυπληθής θίασος που απαρτίζεται από ΠΑΙΔΙΑ και ενήλικους, ερασιτέχνες και πρωτάρηδες στο σύνολό τους σχεδόν, σε σενάριο και καθοδήγηση της αεικίνητης και πάντα δημιουργικής Δασκάλας, Δέσποινας Σπυροπούλου.

Θα μας παρουσιάσουν ένα μουσικοθεατρικό ιστορικό αφιέρωμα στον αγωνιστή μα κυρίως στον άνθρωπο ΠΑΥΛΟ ΜΕΛΑ.

Επί σκηνής θα παίξουν μουσική η Δασκάλα μουσικής, Αριάδνη Κοπιδάκη, η μαθήτρια Αικατερίνη Σλημιστινού και θα τραγουδήσει, με την υπέροχη φωνή της, η Αριάδνη.

Την ευθύνη για τα ηχητικά και τα οπτικά εφέ έχει η εξαιρετική δασκάλα πληροφορικής, Παρασκευή Αγγελίδου.

Στην ενδυματολογική επιμέλεια των ηθοποιών η πρόεδρος του ομίλου Βίκη Σπυροπούλου και στα παρασκήνια οι εκπαιδευτικοί Χαρούλα Κατσιάπη και Μαρία Σερπετσόγλου.

Θα εμφανιστούν, όπως καταγράφηκαν στον εγκέφαλό μου, ελπίζω να μην ξέχασα κάποιον ή κάποια (ένα βασικό μειονέκτημα του πολύτιμου μυαλού μας είναι ότι ξεχνάει) οι κάτωθι: 

ΠΑΙΔΙΑ: Σλημιστινού Αικατερίνη, Σαμαράς Παναγιώτης, Κόττα Ειρήνη, Χρήστου Φωτεινή, Δάνου Κωνσταντίνα, Μπάρδος Θεοφάνης, Βασιλείου Νικόλας, Χρήστου Αφροδίτη, Πιπεροπούλου Νικολέτα, Σιώμου Ιωάννης, Παγουνόπουλος Νικόλας, Κόττα Ερμιόνη, Γεωργοπούλου Παυλίνα, Μιχαηλίδης Γιώργος, Μπαμπούλη Αργυρώ, Ανανιάδης Κωνσταντίνος, Αρμένη Μαρίνα, Μουζάκη Γεωργία, Κωστόπουλος Παύλος, Παγουνοπούλου Μαρία, Μπέλλου Αθανασία.

ΕΝΗΛΙΚΟΙ: Γιώργος Μάτσιας, Βούλα Γιάντσου, Γιώργος Μαρτίνος, Χρήστος Κωνσταντουλάκης, Όλγα Ματούση, Ελένη Νάτσιου, Κωνσταντίνα Φίσκα,  Αλέκα Σλημιστινού, Μαρία Τάσκηνα Ευδοξία Καραγιάννη, Κωνσταντουλάκης Κωνσταντίνος/Γιώργος/ Μάριος, Στέργιος Μάτσιας, Μαρία Σερπετσόγλου, Γιάννης Ντόρτσης, Χρυσούλα Κακαβέτση, Δέσποινα Σπυροπούλου.

Οι τελικές πρόβες είναι εξαντλητικές και  οι πρωτάρηδες αλλά αποφασισμένοι και ακούραστοι ηθοποιοί με πολύ κέφι και πείσμα προετοιμάζονται, ώστε να είναι όλα έτοιμα στην πρεμιέρα. 

Τον ήχο και τον φωτισμό της παράστασης, θα καλύψει ο έμπειρος επαγγελματίας του είδους, Νικόλαος Κυδωνάκης, συνεπικουρούμενος από τον δραστήριο υιό του, Κωνσταντίνο.

Το εγχείρημα εξαιρετικό φιλόδοξο και δύσκολο, καθώς μέσα σε τέσσερις μήνες έπρεπε να στηθεί εκ του μηδενός η παράσταση, να γραφεί το σενάριο, να γίνει η διανομή των ρόλων, να μαθευτούν τα απαιτητικά λόγια, να συντονιστούν οι πρόβες σαράντα νοματαίων, να καλυφθούν ενδυματολογικά οι ηθοποιοί, να στηθούν σκηνικά, να τοποθετηθούν/οριστικοποιηθούν ήχος και φως και να «στηθεί» η παράσταση στον χώρο που θα πραγματοποιηθεί.

Τελικά, η γενέτειρά μας, το Άργος Ορεστικό, εκτός του «ρέοντος»  Αλιάκμονα, διαθέτει και ανθρώπους με «ρέουσα» και πλούσια καλλιτεχνική διάθεση, με «ρέουσα» και πλούσια διάθεση προσφοράς στον τόπο και στην ιστορία, ανθρώπους που, όταν τους δοθεί η ευκαιρία και το έναυσμα, «ξεδιπλώνουν» και «απλώνουν» το «μέσα» τους χωρίς φόβο και πάθος, προς μεγάλη έκπληξη και ευχαρίστηση όλων μας!  

Καλή επιτυχία. Θα είμαστε όλοι στην περικαλλή αίθουσα του Πολιτιστικού Κέντρου Άργους Ορεστικού, για να σας απολαύσουμε και να σας χειροκροτήσουμε θερμά!!

Τέλος, να ευχηθώ να δίνεται η ευκαιρία και σε άλλους θιάσους, τοπικούς και πανελλήνιους, να ανεβάζουν, σ’ αυτόν τον υπέροχο χώρο, τέτοιες ιστορικού περιεχομένου θεατρικές παραστάσεις… Αποτελούν το καλύτερο «ζωντανό», βιωματικό μάθημα για όλους μας και κυρίως για τα ΠΑΙΔΙΑ μας!

Ζήτημα ύψιστης σημασίας το θέμα της επιστροφής των Γλυπτών του Παρθενώνα

Η Κυβέρνησή μας, από την αρχή της θητείας της κινήθηκε με σοβαρότητα, υπευθυνότητα και κυρίως με αποτελεσματικότητα, προκειμένου να πραγματωθεί ο εθνικός στόχος της οριστικής επιστροφής της επανένωσης των Γλυπτών του Παρθενώνα, στο Μουσείο της Ακρόπολης, με βάση την πάγια θέση της χώρας μας, ότι δηλαδή δεν αναγνωρίζει στο Βρετανικό Μουσείο νομή, κατοχή και φυσικά κυριότητα των Γλυπτών. Αυτά τα 3,5 χρόνια σημειώθηκε πολύ σημαντική πρόοδος στο ζήτημα αυτό. Όχι γενικά, όχι αφηρημένα, αλλά με πολύ συγκεκριμένα αποτελέσματα, με πολύ συγκεκριμένα βήματα. Θα αναφερθούμε σε τρία από αυτά:

1. Το Σεπτέμβριο του 2021 η Διακυβερνητική επιτροπή της UNESCO για πρώτη φορά εκδίδει απόφαση με βάση την οποία καλεί την βρετανική Κυβέρνηση να αναθεωρήσει τη στάση της σε σχέση με την επανένωση των γλυπτών.
2. Μια μερική επιστροφή ορισμένων από τα Γλυπτά του Παρθενώνα έχει ήδη ξεκινήσει. Τονίζω την πολύ μεγάλη σημασία της επιστροφής του θραύσματος Fagan που είναι ένα θραύσμα από την Ανατολική ζωφόρο του Παρθενώνα, καθώς επίσης και τα τρία θραύσματα τα οποία επιστρέφουν από το Βατικανό που επιστρέφουν στη χώρα μας.
3. Την πολύ ριζική μεταστροφή της κοινής γνώμης στο Ηνωμένο Βασίλειο. Ειδικά αυτό δεν ήρθε από μόνο του, αλλά μέσα από πολύ συντονισμένες ενέργειες της ελληνικής Κυβέρνησης.

Παρά την ξεκάθαρη θέση της Κυβέρνησης, ο κ. Τσίπρας -που για τεσσεράμισι χρόνια ως Πρωθυπουργός δεν έκανε απολύτως τίποτα για την προώθηση του εθνικού μας αιτήματος, της επιστροφής των Γλυπτών- εμφανίζεται να υιοθετεί δημοσιεύματα του βρετανικού Τύπου που κάνουν λόγο για επικείμενη συμφωνία δανεισμού των Γλυπτών. Πρόκειται για έσχατη υποκρισία, καθώς το ενδεχόμενο αυτό έχει αποκλειστεί ρητά, κατηγορηματικά και δημόσια, από τον ίδιο τον Πρωθυπουργό.

Το θέμα της επιστροφής των Γλυπτών του Παρθενώνα είναι ένα ζήτημα ύψιστης σημασίας για την εθνική μας αυτοσυνειδησία και δεν χωρούν ούτε μικροπολιτικές σκοπιμότητες, ούτε επαρχιωτισμός, ούτε αντιδραστικότητα.

Υπουργείο Πολιτισμού για τα Γλυπτά του Παρθενώνα: Ας σταματήσει η αξιωματική αντιπολίτευση να κορυβαντιά...

«Είναι ανεπίτρεπτο ο πρωθυπουργός και η υπουργός πολιτισμού, μόνοι τους και με κρυφές συνεννοήσεις να διευθετούν αυτό το κορυφαίο διεθνώς ζήτημα πολιτιστικής κληρονομιάς. Συμφωνίες εν κρυπτώ με τις οποίες ο δανεισμός και η εκχώρηση του εθνικού μας πλούτου βαφτίζονται «επιστροφή» και «επαναπατρισμός», δεν θα τις επιτρέψουμε» αναφέρει η Τομεάρχης Πολιτισμού ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ, Σία Αναγνωστοπούλου.

«Η κυβέρνηση, από την αρχή της θητείας της, κινείται με σοβαρότητα, υπευθυνότητα, ευαισθησία και αποτελεσματικότητα, προκειμένου να υλοποιηθεί ο εθνικός στόχος της επιστροφής των Γλυπτών του Παρθενώνα στην Αθήνα και της επανένωσης τους στο Μουσείο της Ακρόπολης. Αυτό αναμφίβολα τεκμαίρεται από σειρά γεγονότων των τελευταίων δύο ετών: Από την απόφαση της ΟΥΝΕΣΚΟ, τον Σεπτέμβριο 2021, και την οριστική (sine die) επανένωση του θραύσματος Fagan, ως την μεταστροφή και τη στήριξη του ελληνικού αιτήματος από τη διεθνή κοινή γνώμη.

Επαναλαμβάνουμε, για μια ακόμη φορά, την πάγια θέση της χώρας μας ότι δεν αναγνωρίζει στο Βρετανικό Μουσείο νομή, κατοχή και κυριότητα των Γλυπτών, καθώς αποτελούν προϊόν κλοπής. Επομένως, ας σταματήσει η αξιωματική αντιπολίτευση να κορυβαντιά. Θα περιμέναμε σε αυτή την εθνική προσπάθεια να μείνουν στην άκρη οι μικροκομματικοί υπολογισμοί και να υπάρχει συστράτευση όλων. Δυστυχώς δεν το βλέπουμε. Για κάποιους πρώτος στόχος είναι η φθορά της κυβέρνησης, ακόμη και με ψέματα, αδιαφορώντας αν κάνουν ζημιά στη χώρα. Κρίμα».

Την Κυριακή 29 Μαΐου και ώρα Ελλάδος 7:30 το απόγευμα, η ετήσια εκδήλωση του 4ου Δημοτικού Σχολείου Άργους Ορεστικού

Λόγω της τελετής λήξης του 9ου Rally Greece Offroad, η εκδήλωσή μας θα ξεκινήσει μισή ώρα αργότερα στις 7:30μ.μ. 

Αφιερωμένη στο λαμπρό και ένδοξο 1821!

Με την αμέριστη συμπαράσταση και αρωγή του Δήμου Άργους Ορεστικού

200+1 χρόνια από το θάμα του '21 - 100 χρόνια από το τάμα στη μάνα Παναγιά...

Μοριάς, Ρούμελη, Ήπειρος, Θεσσαλία, Μακεδονίας, Κρήτη, Κύπρος, Μ. Ασία, Πόντος... και πάντα ζητούμενο η Λευτεριά!

Την γιορτάζουμε και της αφιερώνουμε!

Η πρόσκλησή μας, διά χειρός της δασκάλας του Τμήματος Ένταξης, Δέσποινας Σπυροπούλου

Μια μέρα σαν και τούτην, σκύβουμε το κεφάλι στους νεκρούς μας και το υψώνουμε στους εαυτούς μας!

Περιήγηση στην Αρχαία Ολυμπία – Ψηφιακή αναβίωση με ιστορική ακρίβεια

Πηγή: ΑΠΕ – ΜΠΕ

Μία συναρπαστική ξενάγηση στον ιερό χώρο της Αρχαίας Ολυμπίας, παρουσιάζει το Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού (ΙΜΕ), με στόχο την υποστήριξη και ανάπτυξη εφαρμογών Εικονικής-Επαυξημένης-Εκτεταμένης Πραγματικότητας και στο πλαίσιο των δράσεων του προγράμματος XRCosmos. Με μοναδική ιστορική ακρίβεια, τεκμηρίωση και εντυπωσιακές τρισδιάστατες εικόνες, το κοινό θα έχει την ευκαιρία να ανακαλύψει τον ιερό χώρο και τα αγωνίσματα των Ολυμπιακών Αγώνων από τον υπολογιστή, το τάμπλετ ή το κινητό του.

Η «Περιήγηση στην αρχαία Ολυμπία» δημιουργήθηκε από μία διεπιστημονική ομάδα συνεργατών του ΙΜΕ, τόσο ως εκπαιδευτικό-ψυχαγωγικό εργαλείο, όσο και ως όργανο ιστορικής έρευνας, προσομοίωσης και ανακατασκευής.

Εικονική περιήγηση

Μνημεία και ιερά κτήρια ζωντανεύουν, δίνοντας τη δυνατότητα στους επισκέπτες να γίνουν «κοινωνοί» των αγωνισμάτων και των τελετουργιών των Ολυμπιακών Αγώνων και να γνωρίσουν την ιστορία της πόλης. Οι επισκέπτες μπορούν να περιηγηθούν σε 48 διαφορετικά σημεία της Αρχαίας Ολυμπίας, ανακαλύπτοντας με τον πιο συναρπαστικό τρόπο πολύτιμες πληροφορίες για 75 και πλέον διαφορετικά αξιοθέατα.

Οι χρήστες θα μπορούν να επισκεφθούν τον ναό του Δία, υπόδειγμα δωρικού περίπτερου ναού με θαυμαστό γλυπτό διάκοσμο, το Ηραίο, το παλαιότερο μνημειακό οικοδόμημα του ιερού, αφιερωμένο στη θεά Ήρα, το Γυμνάσιο, το οποίο χρησίμευε για την προπόνηση των δρομέων, των ακοντιστών και των δισκοβόλων, την Παλαίστρα, όπου προπονούνταν οι παλαιστές, οι άλτες και οι πυγμάχοι, το Βουλευτήριο, όπου αθλητές και κριτές έδιναν όρκο ότι θα τηρήσουν τους κανόνες των Αγώνων, το Στάδιο, όπου τελούνταν τα περισσότερα αγωνίσματα, καθώς και το εργαστήρι του Φειδία, στο οποίο μπορούν επίσης να παρακολουθήσουν τη δημιουργία του αγάλματος του Δία, το οποίο βλέπουν στη συνέχεια ολοκληρωμένο στον Ναό.

Το Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού, από την ίδρυσή του συνδέει την ιστορία και τον πολιτισμό της Ελλάδας με την τεχνολογία και την καινοτομία, αξιοποιώντας την εμπειρία, τη γνώση, τη διεθνή εμβέλεια και τις τεχνολογικές του υποδομές. Σημειώνεται ότι σαν σήμερα, την 21η Μαρτίου 1998, άνοιξε επισήμως τις πύλες του στο κοινό το Κέντρο Πολιτισμού «Ελληνικός Κόσμος» του ΙΜΕ. Σε αυτά τα είκοσι τέσσερα χρόνια, ο «Ελληνικός Κόσμος» έχει υποδεχτεί εκατομμύρια επισκέπτες από την Ελλάδα και το εξωτερικό. Το έργο του είναι πολύπλευρο και περιλαμβάνει περισσότερες από 100 ερευνητικές και ψηφιακές δράσεις και πάνω από 400 εκπαιδευτικά προγράμματα για παιδιά, γονείς και εκπαιδευτικούς. Στη «Θόλο» έχουν παρουσιαστεί 25 παραγωγές Εικονικής Πραγματικότητας ενώ, και εκτός «Ελληνικού Κόσμου», το ΙΜΕ έχει υλοποιήσει 6 σύγχρονα ψηφιακά μουσεία στην Αθήνα και την περιφέρεια. Παράλληλα, στο «Θέατρον», από το 2008 έως σήμερα έχουν ανέβει περισσότερες από 90 θεατρικές, χορευτικές και μουσικές παραστάσεις.

Το ηφαίστειο που «ώθησε» την Επανάσταση του 1821

Ο κρατήρας του ηφαιστείου Ταμπόρα όπως είναι σήμερα. Η έκρηξή του τον Απρίλιο του 1815 (ίσως η μεγαλύτερη της καταγεγραμμένης Ιστορίας) σκότωσε 117.000 ανθρώπους και προκάλεσε αλλαγή του κλίματος σε όλο τον κόσμο. (EPA / URI)

kathimerini.gr

Γιάννης Ελαφρός

Τι ρόλο έπαιξε η τεράστια έκρηξη του ηφαιστείου Ταμπόρα, στη σημερινή Ινδονησία, τον Απρίλιο του 1815, στο ξέσπασμα της Ελληνικής Επανάστασης του 1821; Λειτούργησαν ως επιταχυντές κοινωνικών διεργασιών το «έτος δίχως θέρος» του 1816 και όσα σκοτεινά και παγωμένα έτη ακολούθησαν για να λάμψει το φως της επανάστασης;

Πώς η παρατεταμένη σιτοδεία, που σημάδεψε τις δεκαετίες πριν από το 1821 και ειδικά τα τελευταία χρόνια, καθώς η ηφαιστειακή τέφρα από το Ταμπόρα είχε κρύψει τον ήλιο και προκαλέσει μεγάλη πτώση της θερμοκρασίας, έγινε ένας κρίσιμος παράγοντας για τον ξεσηκωμό;

Μια επιστημονική εργασία του Κέντρου Ερεύνης Φυσικής της Ατμόσφαιρας και Κλιματολογίας της Ακαδημίας Αθηνών, η οποία βρίσκεται υπό δημοσίευση σε έγκυρο επιστημονικό περιοδικό, έρχεται να φωτίσει το πώς η έκρηξη του ηφαιστείου Ταμπόρα το 1815 (ίσως η μεγαλύτερη της καταγεγραμμένης Ιστορίας) προκάλεσε καταστροφή και μεγάλη μείωση των καλλιεργειών τις επόμενες χρονιές, με αποτέλεσμα απότομη επιδείνωση των συνθηκών διαβίωσης των πληθυσμών –και των υπόδουλων στην Οθωμανική Αυτοκρατορία–, «διευκολύνοντας» και το ξέσπασμα της Επανάστασης του 1821.

Ο ρόλος μεγάλων κλιματικών διαταραχών στην πορεία των κοινωνικών εξελίξεων, ακόμα και στην έκρηξη επαναστάσεων και στην κατάρρευση δυναστειών, μελετάται τα τελευταία χρόνια από ιστορικούς, παλαιοκλιματολόγους και επιστήμονες της κλιματικής αλλαγής. «Η Ελληνική Επανάσταση προετοιμαζόταν πολλές δεκαετίες πριν από το ξέσπασμά της. Μέσα σε αυτό το κλίμα της ανάγκης απελευθέρωσης από τον οθωμανικό ζυγό, συνέβησαν ορισμένα σημαντικότατα περιβαλλοντικά γεγονότα τα οποία ξεχείλισαν το ποτήρι της δίψας για την ελευθερία. Σε αυτό συνέβαλε η φοβερή φτώχεια που ενέσκηψε στις τελευταίες δεκαετίες του 18ου και στις πρώτες δεκαετίες του 19ου αιώνα από εκρήξεις μεγάλων ηφαιστείων, από τα μοναδικά συμβάντα στην ιστορία του πλανήτη μας. Για την Ελληνική Επανάσταση, καθοριστική ήταν η έκρηξη του ηφαιστείου Ταμπόρα το 1815, η οποία οδήγησε σε τεράστιες περιβαλλοντικές αλλαγές σε όλη την Ευρώπη και ευρύτερα», λέει στην «Κ» ο Χρήστος Ζερεφός, γενικός γραμματέας της Ακαδημίας Αθηνών και Εθνικός Εκπρόσωπος για την Κλιματική Αλλαγή.

«Έτος χωρίς θέρος»

Η έκρηξη του Ταμπόρα στην Ινδονησία το 1815 επηρέασε το κλίμα ακόμη και στην περιοχή μας, προκαλώντας φοβερή σιτοδεία και ακραία φτώχεια.

«Το θέρος του 1815 και ιδίως όσα συνέβησαν το 1816, το οποίο χαρακτηρίστηκε ως “το έτος χωρίς θέρος”, δημιούργησαν τέτοια φτώχεια, τέτοια σιτοδεία και τέτοια καταχνιά σε ολόκληρη την Ευρώπη, που μόνο η γραφίδα του Λόρδου Βύρωνα και της Μαίρη Σέλεϊ μπόρεσαν να μεταφέρουν με τον πιο λογοτεχνικό και ποιητικό τρόπο αυτά που έζησαν το καλοκαίρι του 1816, όπως με το ποίημα “Darkness” (Σκοτάδι) του Λόρδου Βύρωνα. Και οι δύο έγραψαν τι έβλεπαν στη λίμνη της Γενεύης εκείνο το καλοκαίρι που οι κεραυνοί και οι βροχές δεν είχαν τελειωμό», εξηγεί ο κ. Ζερεφός στην «Κ», δίνοντας τη συνολική εικόνα με όσα προηγήθηκαν:

«Ανατρέχοντας στα ιστορικά κείμενα, αλλά και στις ελάχιστες παρατηρήσεις και μετρήσεις που υπήρξαν τότε, προκύπτει μια ψυχρή περίοδος, η οποία παρέτεινε την προηγηθείσα πολύ κρύα περίοδο που είχε πλήξει την Ευρώπη τους προηγούμενους αιώνες. Αυτή η περίοδος έχει ονομαστεί “μικρή παγετώδης” και διήρκεσε περίπου από την πτώση της Κωνσταντινουπόλεως μέχρι τα μέσα του 19ου αιώνα. Κατά την προεπαναστατική περίοδο οι τιμές των σιτηρών στο χρηματιστήριο του Λονδίνου ανέβηκαν κατακόρυφα ως αποτέλεσμα της μείωσης της σιτοπαραγωγής. Οι ζημιές σε όλα τα αγαθά ήταν μεγάλες, ξεκινώντας από το παγκόσμιο εμπόριο βαμβακιού. Οι ραγιάδες όχι μόνο δεν είχαν ελευθερία, όχι μόνο έπρεπε να κρύβουν τα παιδιά και τις γυναίκες από την αρπαγή για τα σκλαβοπάζαρα, αλλά αντιμετώπιζαν και φτώχεια και σιτοδεία. Οι τιμές του σίτου κάλπαζαν, για να φθάσουν σε επίπεδα απαγορευτικά για τους φτωχούς».

Η έρευνα της Ακαδημίας

Στο Κέντρο Ερεύνης Φυσικής της Ατμόσφαιρας και Κλιματολογίας της Ακαδημίας Αθηνών εκπονείται σχετική έρευνα, με επόπτη τον κ. Ζερεφό, ερευνητές τους Ι. Καψωμενάκη και Σ. Σολωμό, καθώς και εξωτερικούς συνεργάτες, όπως η καθηγήτρια Ε. Ξοπλάκη και ο καθηγητής J. Luterbacher (Γερμανία – Ελβετία), η καθηγήτρια Φ. Κουντούρη (Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών), ερευνητές από το Κέντρο Ερεύνης της Ιστορίας του Νεωτέρου Ελληνισμού της Ακαδημίας Αθηνών, όπως ο Γ. Καλπαδάκης, και από το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, όπως ο Δ. Βολουδάκης, μαζί με τους ακαδημαϊκούς Χ. Μαλτέζου και Π. Κιτρομηλίδη. Στη μελέτη αναδεικνύεται πως ο παράγοντας αποσταθεροποίησης του κλίματος από φυσικά αίτια, και συγκεκριμένα από τα ηφαίστεια Λάκι της Ισλανδίας και Ταμπόρα, έδρασε ως επιταχυντής του ξεσπάσματος της Επανάστασης.

Όπως σημειώνει ο κ. Ζερεφός, η μελέτη θα συμπληρώσει την πλειάδα ιστορικών θεμάτων στην έκθεση που θα πραγματοποιηθεί στην Ακαδημία Αθηνών τον Ιανουάριο του 2022, στην οποία θα εκτεθούν χειρόγραφα και άλλα ιστορικά ντοκουμέντα από την προεπαναστατική και επαναστατική περίοδο της Ελλάδας, συμπεριλαμβανομένων και των ενδείξεων για αυτές τις φοβερές κλιματολογικές συνθήκες και τη σιτοδεία που επικράτησε τότε. Η έκθεση δεν έχει ανοίξει ακόμη λόγω της πανδημίας, ενώ η εμφάνιση του στελέχους «Όμικρον» δημιουργεί επιπλέον δυσκολίες.

Η ερευνητική ομάδα μελέτησε την αξία του σίτου στο χρηματιστήριο του Λονδίνου κατά την περίοδο 1751-1850, όπου καταγράφεται σημαντική αύξηση των τιμών στα χρόνια πριν από την Ελληνική Επανάσταση. «Ταυτόχρονα, όπως βλέπει κανείς από τις θερμοκρασίες αλλά και την παραγωγή του σίτου, από μοντέλα που έχουμε σήμερα δημιουργήσει για να προσομοιάσουμε τη σιτοπαραγωγή, προκύπτει η σημαντική μείωση της θερμοκρασίας στην Ευρώπη τα χρόνια που ακολούθησαν την έκρηξη του Ταμπόρα και η εμφάνιση μεγάλης σιτοδείας στους βασικούς σιτοβολώνες τής τότε Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και ιδιαίτερα της περιοχής των Βαλκανίων», υπογραμμίζει στην «Κ» ο γενικός γραμματέας της Ακαδημίας Αθηνών.

Το κλίμα εκείνης της εποχής

«Η προηγηθείσα έκρηξη στο Λάκι της Ισλανδίας το 1783-1784, η μεγάλη έκρηξη στη Νότιο Αμερική ενός αγνώστου ηφαιστείου (βρέθηκαν “στοιχεία” του στον… Βόρειο Πόλο) και η τελική αιτία της αποσταθεροποίησης του κλίματος και της σιτοδείας το 1815, δημιούργησαν εφιαλτική φτώχεια, η οποία αθροίστηκε στο υπόβαθρο της εξαθλίωσης των Ελλήνων που τόσο χαρακτηριστικά περιγράφεται στο έργο του Pouqueville “Histoire de la régénération de la Grèce”. Βασική αιτία της σιτοδείας υπήρξε η σκίαση του φωτός και η μείωση της φωτοσύνθεσης στους βασικούς σιτοβολώνες της Νοτιοανατολικής Ευρώπης. Εκτιμήσεις παλαιοκλιματικών μοντέλων που αναπτύσσουμε στο Κέντρο Κλιματολογίας της Ακαδημίας Αθηνών δείχνουν ότι η σκίαση του Ηλίου έφθασε μέχρι και 25%, ενώ παράλληλα η θερμοκρασία έπεσε έως και κατά 2 βαθμούς Κελσίου τη χρονιά μετά την έκρηξη του Ταμπόρα, με αποτέλεσμα τη μείωση της σιτοπαραγωγής έως και κατά 25% στους μεγαλύτερους σιτοβολώνες της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, με συνέπεια οι τιμές του σίτου στο χρηματιστήριο του Λονδίνου να αυξηθούν έως και κατά 150%», σημειώνει ο κ. Ζερεφός. «Θα πρέπει να ληφθεί υπόψη στα μελλοντικά ιστορικά συγγράμματα σχετικά με την Ελληνική Επανάσταση ότι ο ηρωισμός των Ελλήνων στον αγώνα τους για την απελευθέρωση έγινε και κάτω από αντίξοες κλιματικές συνθήκες, και κυρίως σε συνθήκες ακραίας φτώχειας. Τα μεγάλα κατορθώματα που επετεύχθησαν από τον ελληνικό λαό αξίζουν ακόμα περισσότερο τον θαυμασμό μας, ως μοναδικά παραδείγματα ηρωισμού και αυτοθυσίας, που θυμίζουν πράγματι εποχές σαν εκείνες των Θερμοπυλών και της Σαλαμίνας».