Το έπος του Αλέξη Τσίπρα

kathimerini.gr

Τάκης Θεοδωρόπουλος

Η φωτογραφία του εξωφύλλου δεν χωράει παρερμηνείες. Είναι ένα πρόσωπο αμέσως αναγνωρίσιμο, προορισμένο να ξεχωρίζει από μακριά στις προθήκες των βιβλιοπωλείων. Κάτι σαν αφίσα. Το όνομα του συγγραφέα επιβεβαιώνει την εντύπωση: Αλέξης Τσίπρας. Δεν είναι ένα βιβλίο για τον Τσίπρα. Είναι ένα βιβλίο που έχει γράψει ο ίδιος ο Τσίπρας. Ή εν πάση περιπτώσει ένα βιβλίο που το υπογράφει ο ίδιος ο Τσίπρας. Ο τίτλος του είναι εξίσου εύγλωττος: «Ιθάκη». Παραπέμπει στον νόστο, στην επίτευξη ενός στόχου, στις περιπέτειες ενός ήρωα που πολλών δ’ ανθρώπων ίδεν άστεα με οδηγό την ευφυΐα του, την ευρηματική πονηριά του και την πίστη του. Πρόκειται για τον Οδυσσέα, τον κατεξοχήν ήρωα της ελληνικής φαντασίας. Με απλά λόγια, ο Τσίπρας βλέπει τον εαυτό του ως τον Οδυσσέα της σύγχρονης Ελλάδας. Και τη θητεία του ως μια μεταφορά από τον πιο διάσημο μύθο του δυτικού πολιτισμού στην προσωπική του ιστορία. Υπάρχουν και οι λεπτομέρειες, που ως συνήθως είναι χρήσιμες για την κατανόηση του κειμένου. Η πρώτη είναι ότι ο Οδυσσέας επέστρεψε στην Ιθάκη αφού είχε πρωταγωνιστήσει μαζί με τους άλλους ήρωες σ’ έναν δεκαετή πόλεμο που κατέληξε στην καταστροφή της Τροίας. Όποια κι αν είναι η Τροία στο μυαλό του, ο δικός μας Οδυσσέας δεν την κατέστρεψε. Μάλλον έχασε τον πόλεμο, αλλά αυτό δεν έχει σημασία. Η Ιθάκη εξάπτει τη φαντασία, απλώς η μικρή αυτή λεπτομέρεια σε προϊδεάζει για τη σχέση των λέξεων που συνθέτουν το έπος του Τσίπρα με την πραγματικότητα των καταστάσεων που περιγράφει. Πιο ρεαλιστική είναι η κατάσταση που αντιμετωπίζει όταν επιστρέφει, επιτέλους, στην Ιθάκη. Την περιουσία του την κατασπαταλούν οι μνηστήρες, τους οποίους και ο ίδιος εξοντώνει σε μια σκηνή σπλάτερ. Και ο νοών νοείτω. Ο Τσίπρας δεν μιλάει μόνο για το παρελθόν. Μιλάει και για το μέλλον και δηλώνει, από τον τίτλο ακόμη, ότι θα ανακτήσει την περιουσία του εξοντώνοντας όσους την έχουν κατασπαταλήσει. Και «το μέλλον διαρκεί πολύ», όπως είχε πει κάποτε ο Αλτουσέρ, μαρξιστής, δολοφόνος της συζύγου του και αυτόχειρας.

Θα μου πείτε, όλ’ αυτά τα γράφω χωρίς να έχω διαβάσει το βιβλίο. Όπως έλεγε κάποιος κριτικός, ποτέ δεν διάβαζε τα βιβλία πριν γράψει την κριτική του, για να είναι αμερόληπτος. Δεν είναι η περίπτωσή μου. Και δηλώνω ευθαρσώς ότι δεν πρόκειται να το διαβάσω. Δεν το λέω αφ’ υψηλού. Απλώς, μεγαλώνοντας, όπως πρέπει να φροντίζεις τη δίαιτά σου, έτσι πρέπει να φροντίζεις και τα αναγνώσματά σου. Και, κρίνοντας από την εισαγωγή που δημοσιεύθηκε, υποψιάζομαι ότι δεν θα έχει τίποτε να μου προσφέρει πέρα από το οιονεί πολιτικό του αντίκρισμα. Η έκδοσή του είναι ένα βήμα για την επιστροφή του Τσίπρα. Και φοβάμαι πολύ ότι, διαβάζοντάς το, δεν θα καταλάβω για ποιο λόγο θέλει να επιστρέψει, τι αισθάνεται ότι μας λείπει για να μας το προσφέρει. Κοινώς, τι θέλει από τη ζωή μας.