Συνέντευξη στην τάξη με τον Αρχιμήδη-Η τεχνητή νοημοσύνη έχει ήδη εισαχθεί στις αίθουσες των ελληνικών σχολείων.

 kathimerini

Απόστολος Λακασάς

Η τεχνητή νοημοσύνη έχει ήδη εισαχθεί στις αίθουσες των ελληνικών σχολείων. Τη χρησιμοποίησαν οι εκπαιδευτικοί ως εργαλείο ζωντανής διδασκαλίας με τη βοήθεια του Πανεπιστημίου Κρήτης. Τι έδειξαν τα πειράματα

«Στην τάξη –Α΄ Λυκείου– είχα 25 παιδιά, διαφορετικών μαθησιακών ταχυτήτων. Εκτός από τα αποκλειστικά ελληνόφωνα, υπήρχαν και δίγλωσσα και κάποια που ήρθαν στη χώρα μας από γειτονικές χώρες. Και έπρεπε να τους διδάξω αρχαία ελληνικά. Ομολογώ ότι υπήρχε μεγάλη αντίσταση στο μάθημα. Οπότε έπρεπε να το κάνω ελκυστικό», λέει στην «Κ» η 41χρονη Μαρία Χατζοπούλου, φιλόλογος σε λύκειο στα Aβδηρα Ξάνθης.

«'Ετσι σαν πείραμα πρότεινα στους μαθητές να αφηγηθούμε, αξιοποιώντας την τεχνητή νοημοσύνη, τη μάχη (ναυμαχία) στους Αιγός Ποταμούς, στον Ελλήσποντο, μεταξύ Αθηναίων και Σπαρτιατών, η οποία, με τη συντριπτική ήττα των πρώτων, σήμανε το τέλος του Πελοποννησιακού Πολέμου. Στην αρχή τούς έδειξα στον διαδραστικό πίνακα πώς να χρησιμοποιήσουν τα εργαλεία της τεχνητής νοημοσύνης. Οι μαθητές χωρίστηκαν σε τρεις ομάδες. Η πρώτη ήταν οι αφηγητές και οι άλλες δύο πήραν συνεντεύξεις από τους αρχηγούς των δύο στρατοπέδων. Στόχος ήταν να κατανοήσουν πώς τα δύο στρατόπεδα διαχειρίστηκαν τη μάχη. Με τη βοήθεια του ChatGPT συνέταξαν ερωτήσεις για τη στρατηγική στη μάχη, για το τι πήγε λάθος στους Αθηναίους, τι βοήθησε τους Σπαρτιάτες. Μετά οι μαθητές παρουσίασαν τις συνεντεύξεις στην τάξη, που το “στήσαμε” σαν θέατρο για να μην είναι απλή απαγγελία. Επίσης συζήτησαν πάνω στη μάχη. Οι μαθητές απέκτησαν τη γνώση του ιστορικού γεγονότος όχι ακούγοντας τον καθηγητή να περιγράφει τι συνέβη, αλλά βιώνοντας τα γεγονότα, σαν να ήταν οι ίδιοι που πολεμούσαν. Εντυπωσιάστηκαν πολύ, αληθινά».

Το μάθημα μαζί

Δεν είναι λίγοι οι εκπαιδευτικοί, όπως η κ. Χατζοπούλου, που εφαρμόζουν ήδη την τεχνητή νοημοσύνη στην τάξη τους. Όχι όμως δημιουργώντας ασκήσεις στο σπίτι για τους μαθητές, αλλά δουλεύοντας τα ψηφιακά μαθήματά τους μαζί με τους μαθητές τους. «Η νέα εποχή του ελληνικού σχολείου πλησιάζει;», ρωτώ τον Παναγιώτη Αναστασιάδη, καθηγητή στο Παιδαγωγικό Τμήμα του Πανεπιστημίου Κρήτης και διευθυντή του Εργαστηρίου Προηγμένων Μαθησιακών Τεχνολογιών στη Διά Βίου και Εξ Αποστάσεως Εκπαίδευση (ΕΔΙΒΕΑ). Ο καθηγητής μαζί με τους συνεργάτες του στο ΕΔΙΒΕΑ οργάνωσαν σεμινάρια αξιοποίησης της τεχνητής νοημοσύνης στην εκπαίδευση, τα οποία παρακολούθησαν νηπιαγωγοί, δάσκαλοι και καθηγητές διαφόρων ειδικοτήτων σε γυμνάσια και λύκεια, και κατόπιν αξιοποίησαν την τεχνητή νοημοσύνη σε μαθήματά τους.

«Στην Α΄ Λυκείου το μάθημα των Αρχαίων επικεντρώνεται στην ερμηνεία των ιστορικών γεγονότων. Η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να χρησιμοποιηθεί στην εκμάθηση της γραμματικής και του συντακτικού των Αρχαίων, αλλά με άλλον τρόπο. Μπορεί, για παράδειγμα, οι μαθητές να φτιάξουν ασκήσεις με τη βοήθεια του ChatGPT, αλλά αυτό θέλει έλεγχο από τον εκπαιδευτικό. Επίσης, εάν μπουν στη διαδικασία να μάθουν πώς “χτίζεται” μια λέξη, με τις διαφορετικές καταλήξεις της και όχι να το παπαγαλίσουν, θα το μάθουν ευκολότερα. Σε αυτό το κομμάτι η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να βοηθήσει. Για του χρόνου προσπαθώ να κάνω το ίδιο σε ένα μάθημα της Εκθεσης», τονίζει η κ. Χατζοπούλου.

«Φυσικά αυτό μπορεί να γίνει και σε ένα μάθημα που εξετάζεται στις Πανελλαδικές Εξετάσεις. Αλλά αυτό απαιτεί ένα άλλο διδακτικό μοντέλο, της “ανεστραμμένης τάξης”, στο οποίο οι μαθητές μελετούν το θεωρητικό κομμάτι του μαθήματος στο σπίτι, συνήθως μέσω ενός ελκυστικού, διαδραστικού βίντεο. Μέσω κάποιας εκπαιδευτικής ψηφιακής πλατφόρμας, ο δάσκαλος καταγράφει τις απαντήσεις των μαθητών στο διαδραστικό βίντεο και παίρνει ανατροφοδότηση πριν κάνει το μάθημα στην τάξη», προσθέτει η κ. Χατζοπούλου, δείχνοντας ότι η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να αξιοποιηθεί σε όλα τα μαθήματα και τις βαθμίδες.

Με δικό τους τραγούδι

«Φαίνεται παράξενο ότι μπορεί να συνδυαστεί η τεχνητή νοημοσύνη με τη γυμναστική, πόσο μάλλον σε μαθητές δημοτικού», λέει στην «Κ» ο 51χρονος Γιάννης Κουτσουνάς, καθηγητής Φυσικής Αγωγής στο 1ο Πειραματικό Δημοτικό Σχολείο Πύργου. Το μάθημα του κ. Κουτσουνά ενθουσίασε τους 12χρονους μαθητές της Στ΄ Δημοτικού. «Το έκανα στους μεγαλύτερους μαθητές του δημοτικού, που έχουν καλύτερες κινητικές δεξιότητες και γνωρίζουν να χρησιμοποιούν κομπιούτερ. Οι μαθητές χρησιμοποίησαν την εφαρμογή suno προκειμένου να δημιουργήσουν μια μουσική επένδυση για τη δραστηριότητα της ταμπάτα πρόκειται για μορφή αερόβιας άσκησης που συνδυάζεται με ένα μουσικό κομμάτι. Τα παιδιά έδωσαν στην εφαρμογή οδηγίες για το ύφος της μουσικής που ήθελαν αλλά και για τους στίχους. ΄Ετσι έφτιαξαν ένα τραγούδι και με αυτό έκαναν την ταμπάτα στην τάξη. Επειδή τους άρεσε πολύ, θα το καθιερώσω στο μάθημα της Γυμναστικής», προσθέτει ο ίδιος.

Το στέμμα του Ιέρωνα

Ο μαθηματικός, μηχανικός, φυσικός, εφευρέτης και αστρονόμος Αρχιμήδης ο Συρακούσιος που έζησε τον 3ο αιώνα π.Χ. «επισκέφθηκε» πέρυσι μια τάξη του 4ου Γυμνασίου Νέας Σμύρνης. Οι μαθητές της 48χρονης φυσικού Αικατερίνης Φιλίππου χρησιμοποιώντας τα εργαλεία της τεχνητής νοημοσύνης δημιούργησαν εικόνες για να αναπαραστήσουν αφηρημένες έννοιες της Φυσικής. Κατόπιν «κάλεσαν» την ψηφιακή μορφή του Αρχιμήδη και του υπέβαλαν τις απορίες τους.

«Για παράδειγμα, τους εξήγησε πώς αποδείχθηκε εάν το στέμμα του βασιλιά των Συρακουσών Ιέρωνα ήταν από ατόφιο χρυσάφι ή είχε προσμίξεις κραμάτων. Ο “Αρχιμήδης” τους εξήγησε τι σκέφθηκε για να καταλάβει την αυθεντικότητα του στέμματος. Βεβαίως τσεκάραμε στην τάξη εάν ο “Αρχιμήδης” απάντησε σωστά ή λάθος. Επίσης, οι μαθητές μέσα στην τάξη έφτιαξαν κουίζ με παιγνιώδη τρόπο για θέματα Φυσικής. Τους αρέσουν πολύ και δεν το παίρνουν ως αξιολόγηση για να βαθμολογηθούν», ανέφερε στην «Κ» η κ. Φιλίππου.

«Με χρήση τεχνητής νοημοσύνης οι εκπαιδευτικοί δημιουργούν πολύ γρήγορα ελκυστικές παρουσιάσεις, με βάση συγκεκριμένο κείμενο και έννοιες που θέλουν να διαπραγματευθούν, να τις τροποποιήσουν και να ενσωματώσουν εικόνες και βίντεο. Επιπλέον μπορούν να δημιουργηθούν βίντεο με χρήση ψηφιακών άβαταρ, που αναπαριστούν τους εκπαιδευτικούς με σκοπό την επεξήγηση και αποσαφήνιση δυσνόητων εννοιών με ελκυστικό τρόπο. Για τους μαθητές με ιδιαίτερες ανάγκες μπορεί να χρησιμοποιηθούν εργαλεία μετατροπής κειμένου σε ομιλία», προσθέτει η ίδια.

«Ασχοληθήκαμε στην τάξη με τους μαθητές με τη μετατόπιση συναρτήσεων, προσπαθήσαμε να καταλάβουν τον μαθηματικό τύπο της μετατόπισης. Οταν τους τον λες, δεν καταλαβαίνουν πολλά πράγματα, γιατί δεν μπορούν να συσχετίσουν τους τύπους με κάτι που γνωρίζουν στην καθημερινότητά τους», λέει στην «Κ» ο 63χρονος Αντώνης Παντελάκης, μαθηματικός στο Πρότυπο Επαγγελματικό Λύκειο Ακρωτηρίου Χανίων. «Στο τέλος του μαθήματος έδωσα στους μαθητές λινκ με εξατομικευμένα κουίζ και ερωτήσεις “παγίδα”. Άμεσα μπήκε στο λινκ το 90% των μαθητών και απάντησαν. Τα παιδιά για να καταλάβουν το μάθημα χρειάζεται να εμπλακούν, να μην είναι παθητικοί δέκτες μιας θεωρίας που τη διδάσκει ο εκπαιδευτικός», σημειώνει.

«Για τη Γεωγραφία και την Ιστορία, τα παιδιά έφτιαξαν έναν ψηφιακό χάρτη της περιοχής τους και βίντεο μέσω των οποίων παρουσίαζαν κάθε σημείο – κάτι σαν το Google Maps. Και αφού τελείωσαν την παρουσίαση, την “επέστρεψαν” στο ChatGPT για να τους τη βελτιώσει», διηγείται στην «Κ» η 42χρονη Ζωή Οικονομίδου, δασκάλα στο Δημοτικό Σχολείο Κάτω Νευροκοπίου Δράμας, η οποία δούλεψε με παιδιά της Ε΄ Δημοτικού.

«Δεν μπορείτε να φανταστείτε πώς έκαναν όταν το ChatGPT τους έδωσε συγχαρητήρια», λέει, και τονίζει ότι «στην τάξη έχουμε μαθητές που ήρθαν στην Ελλάδα από γειτονικές χώρες. Ντρέπονται γιατί δεν μιλούν τόσο καλά ελληνικά και δεν ήθελαν να λάβουν μέρος στην παρουσίαση. Ετσι με μια εφαρμογή τεχνητής νοημοσύνης φτιάξαμε τα άβατάρ τους, τα οποία έκαναν την παρουσίαση».

Το σεμινάριο

Στο πλαίσιο του σεμιναρίου του Πανεπιστημίου Κρήτης δημιουργήθηκαν από εκπαιδευτικούς από όλη την Ελλάδα 505 μαθήματα αξιοποίησης τεχνητής νοημοσύνης στη σχολική τάξη για όλες τις βαθμίδες. «Η ερευνητική μας ομάδα καθοδήγησε τους εκπαιδευτικούς, οι οποίοι εθελοντικά συμμετείχαν στην προσπάθεια. Οι εκπαιδευτικοί δεν κατάρτισαν απλώς ένα σενάριο, αλλά το εφάρμοσαν σε πραγματικές συνθήκες στην τάξη τους με τους μαθητές τους. Με βάση την εφαρμογή σε πραγματικές συνθήκες τάξης επανασχεδίασαν το σενάριο, το οποίο και μας κατέθεσαν στην τελική μορφή του», λέει στην «Κ» ο κ. Αναστασιάδης. Όλα τα σενάρια είναι πλέον σε καθεστώς ανοιχτής πρόσβασης από την ιστοσελίδα του ΕΔΙΒΕΑ και από τον «Εύδοξο»

«Το ενδιαφέρον των εκπαιδευτικών για τα σεμινάρια αξιοποίησης της τεχνητής νοημοσύνης στο σχολείο είναι μεγάλο. Μόνο στο Πανεπιστήμιο Κρήτης επιμορφώθηκαν δωρεάν πέρυσι 15.000 εκπαιδευτικοί. Οι περισσότεροι χρησιμοποιούν την τεχνητή νοημοσύνη για να προετοιμάσουν το μάθημά τους, όπως για παράδειγμα να φτιάξουν ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής, να μετατρέψουν ένα λογοτεχνικό έργο σε θεατρικό κείμενο, να φτιάξουν σχέδια διδασκαλίας πάνω σε συγκεκριμένα κεφάλαια της ύλης. Δηλαδή τη χρησιμοποιούν για να πάρουν ιδέες και να εξοικονομήσουν χρόνο. Το δύσκολο βέβαια είναι να αξιοποιήσουν την τεχνητή νοημοσύνη μέσα στην τάξη. Στόχος είναι να τη χρησιμοποιούμε για να ενθαρρύνουμε τους μαθητές να ερευνούν και να ανακαλύπτουν τη γνώση. Ακόμη πιο δύσκολο είναι να μπορούν οι μαθητές να “χτίζουν” τη γνώση και οι εκπαιδευτικοί να λειτουργούν βοηθητικά», παρατηρεί ο κ. Αναστασιάδης, καταλήγοντας ότι «η αξιοποίηση της τεχνητής νοημοσύνης στο σχολείο θέλει καλά επιμορφωμένους εκπαιδευτικούς και με αυτοπεποίθηση για το μάθημά τους. Αλλά είναι αναγκαία η χρήση της τεχνητής νοημοσύνης στο σχολείο. Πρέπει να αλλάξουμε τον τρόπο που διδάσκουμε, γιατί πλέον έχει αλλάξει ο τρόπος που μαθαίνουμε».