Τα "παράθυρα" γνωστά και τα αλισβερίσια, χρόνια τώρα, καλά κρατούν! Οι 300 της Βουλής, απλοί παρατηρητές...
Απόστολος Λακασάς
Προσφάτως, σε ιατρική σχολή ιστορικού ΑΕΙ της χώρας, για την πλήρωση μιας θέσης πανεπιστημιακού τα μέλη του εκλεκτορικού σώματος ορίστηκαν… αριστοτεχνικά, ώστε η πλειοψηφία να επιλέξει έναν συγκεκριμένο υποψήφιο. Η εκλογή ακυρώθηκε από το υπουργείο Παιδείας. Σε άλλο περιστατικό, σε έτερο μεγάλο ίδρυμα, η κληρωτίδα έβγαλε εκείνους τους εκλέκτορες που είχαν προαποφασίσει («μιλημένοι» γαρ;) υπέρ συγκεκριμένου υποψηφίου.
Συνηθισμένη είναι, επίσης, η τακτική τα τμήματα να προσδιορίζουν «φωτογραφικά» το γνωστικό αντικείμενο μιας θέσης, ώστε να πληροί τις προδιαγραφές μόνο ένας υποψήφιος. «Είναι πολλές οι περιπτώσεις λαθροχειρίας στα ελληνικά ΑΕΙ», ανέφερε στην «Κ» κυβερνητικό στέλεχος.
Τα «παράθυρα» που υπάρχουν στη διαδικασία κάλυψης νέων θέσεων διδασκόντων ΑΕΙ, επιτρέποντας την επιλογή «ημετέρων» υποψηφίων, είναι τρία. Το πρώτο είναι η «συνάφεια» του γνωστικού αντικειμένου των εκλεκτόρων με το γνωστικό αντικείμενο της θέσης. Το δεύτερο είναι η κλήρωση του εκλεκτορικού σώματος. Το τρίτο, ο τρόπος προσδιορισμού του γνωστικού αντικειμένου της θέσης.
Το «ίδιο» και το «συναφές» – Η απόφαση του υπουργείου ορίζει με σαφήνεια τι θεωρείται «ίδιο» γνωστικό αντικείμενο και τι «συναφές» σε σχέση με τη θέση που έχει προκηρυχθεί, ώστε να μη γίνονται ερμηνείες κατά το δοκούν.
Το υπουργείο Παιδείας επιδιώκει να τα κλείσει, και σε υπουργική απόφαση που θα σταλεί στα ΑΕΙ θέτει τους κανόνες του «παιχνιδιού», με τέτοιον τρόπο που να μην υπάρχει περιθώριο λαθροχειρίας. Την ίδια στιγμή, το υπουργείο επισπεύδει τις διαδικασίες κάλυψης μιας θέσης, το ανώτερο σε διάστημα ενός χρόνου. Πόσο κρατάει τώρα; Υπάρχουν περιπτώσεις που έχει ξεπεράσει τα δύο χρόνια.
Το νέο μητρώο
Ειδικότερα, η υπουργική απόφαση την οποία παρουσιάζει η «Κ» ορίζει ότι τα αντικείμενα του μητρώου γνωστικών αντικειμένων ομαδοποιούνται ανά επιστημονικό πεδίο, αποτελούν υποσύνολο ενός πεδίου μιας επιστήμης, δεν μπορούν να έχουν πολύ στενό εύρος ούτε να αποτελούν υποσύνολο άλλου γνωστικού αντικειμένου του μητρώου. Το μητρώο περιλαμβάνει όλα τα γνωστικά αντικείμενα των επιστημών που θεραπεύει το τμήμα ή η σχολή ανεξαρτήτως αν υπηρετούν σε αυτά μέλη διδακτικού προσωπικού.
Με τον τρόπο αυτό το υπουργείο Παιδείας προσπαθεί να εμποδίζει τη «φωτογραφική προκήρυξη» θέσεων. Πώς γίνεται αυτό; Το τμήμα του ΑΕΙ αποφασίζει ότι ο διδάσκων που θα αναλάβει τη νέα θέση πρέπει να έχει εξειδικευθεί σε ένα συγκεκριμένο, στενό επιστημονικό αντικείμενο, το οποίο έχει μόνο ένας «ημέτερος» υποψήφιος. Έτσι αποκλείονται όλοι οι τυχόν ενδιαφερόμενοι.
Ταυτόχρονα, η υπουργική απόφαση ορίζει με πολύ αναλυτικό τρόπο τι είναι «ίδιο» γνωστικό αντικείμενο και τι «συναφές» σε σχέση με το αντικείμενο της θέσης που έχει προκηρυχθεί. Ο στόχος; Να μη γίνονται διασταλτικές ή συσταλτικές ερμηνείες της «συνάφειας» κατά το δοκούν, ώστε να μπουν ή να αποκλειστούν, αντιστοίχως, από το εκλεκτορικό σώμα συγκεκριμένοι καθηγητές. Το εκλεκτορικό σώμα είναι 11μελές με πέντε πανεπιστημιακούς από το ίδιο ίδρυμα και έξι από τρίτο ίδρυμα (της Ελλάδας ή του εξωτερικού), οι οποίοι βρίσκονται στην ίδια ή ανώτερη βαθμίδα με την προκηρυσσόμενη θέση. Αντιστοίχως ορίζονται τα αναπληρωματικά μέλη.
Τα τακτικά και αναπληρωματικά μέλη του εκλεκτορικού σώματος επιλέγονται κεντρικά μέσω ηλεκτρονικής κλήρωσης η οποία διενεργείται με αυτοματοποιημένο τρόπο μέσω του ΕΔΥΤΕ (Εθνικό Δίκτυο Υποδομών Τεχνολογίας και Έρευνας) με επιλογή από το ηλεκτρονικό σύστημα ΑΠΕΛΛΑ (ηλεκτρονικό σύστημα στο οποίο βρίσκονται οι Ελληνες πανεπιστημιακοί σε ιδρύματα της χώρας και του εξωτερικού). Το αποτέλεσμα καταχωρίζεται και αποτυπώνεται στο πληροφοριακό σύστημα.
Προθεσμίες και εξαιρέσεις – Από το εκλεκτορικό σώμα αποκλείονται οι καθηγητές που έχουν διατελέσει επιβλέποντες των διδακτορικών διατριβών των υποψηφίων, ενώ η όλη διαδικασία πλήρωσης της θέσης πρέπει να έχει ολοκληρωθεί εντός ενός έτους
Ένα άλλο σημείο του ισχύοντος καθεστώτος, που επιτρέπει επηρεασμό της διαδικασίας, είναι ότι στο εκλεκτορικό μπορεί να συμμετάσχει ο καθηγητής που έχει επιβλέψει τη διδακτορική διατριβή ενός υποψηφίου για τη θέση. Είναι προφανές ότι ένας πανεπιστημιακός που έχει συνεργαστεί με έναν νέο επιστήμονα στη διατριβή του για μεγάλο διάστημα –η πλειονότητα των διδακτόρων ολοκληρώνει τις διδακτορικές σπουδές σε τέσσερα έως έξι χρόνια– και ίσως τον έχει αξιοποιήσει σε βοηθητικό διδακτικό έργο, να είναι θετικά διακείμενος υπέρ αυτού. Η νέα υπουργική απόφαση αποκλείει από το εκλεκτορικό σώμα τους επιβλέποντες των διδακτορικών διατριβών των υποψηφίων για τη θέση.
Νέο στοιχείο που φέρει η υπουργική απόφαση είναι ότι στην αρχή της συνεδρίασης οι υποψήφιοι αναπτύσσουν προφορικά τις απόψεις τους (εν είδει διάλεξης) για το περιεχόμενο της εισηγητικής έκθεσης και απαντούν στις ερωτήσεις των μελών του εκλεκτορικού σώματος. Ακολουθεί συζήτηση του εκλεκτορικού σώματος επί του περιεχομένου της εισηγητικής έκθεσης και των απαντήσεων των υποψηφίων.
Κομβικό για την ηγεσία του υπουργείου Παιδείας νέο στοιχείο της απόφασης είναι ότι ορίζει με λεπτομέρεια τον χρόνο μέσα στον οποίο πρέπει να γίνονται τα βήματα της διαδικασίας, ώστε αυτός να μην ξεπερνάει συνολικά το ένα έτος. Η μείωση του χρόνου βοηθάει τόσο τα ΑΕΙ για να καλύπτουν τις θέσεις και άρα τα μαθήματα όσο και τους υποψηφίους ώστε να προγραμματίζουν την πορεία τους, χωρίς να είναι μετέωροι για μεγάλο διάστημα.
Από την ηγεσία του υπουργείου Παιδείας τονίζεται ότι οι αλλαγές συμβάλλουν στο αδιάβλητο και στη διαφάνεια, καθώς και στη μείωση του χρόνου για τον διορισμό, βελτιώνοντας μια διαδικασία που έως τώρα αποθάρρυνε πολλούς νέους επιστήμονες να διεκδικήσουν μια θέση σε ελληνικό ΑΕΙ. Βεβαίως, είναι η τέταρτη φορά από το 2014 που επιχειρούνται αλλαγές στο σύστημα επιλογής πανεπιστημιακών. Δηλωτικό της δυσκολίας να κλείσουν τα «παράθυρα» στον αγώνα για την κατάκτηση μιας θέσης σε ελληνικό ΑΕΙ.
