Επιστροφή διά νόμου στο 1982 για τα ΑΕΙ

Το λόγο για μία ακόμη φορά, μάλλον, θα έχουν τα δικαστήρια...

kathimerini.gr

ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΛΑΚΑΣΑΣ

Εν μέσω πολιτικής θύελλας και χωρίς την ακαδημαϊκή συναίνεση η κυβέρνηση προχωράει στην ψήφιση ενός νομοσχεδίου για την τριτοβάθμια εκπαίδευση, το οποίο επικρίνεται ότι επιστρέφει τα ΑΕΙ στο 1982 και εξυπηρετεί τον ΣΥΡΙΖΑ να υποδηλώσει πως υλοποιεί την αριστερή του ατζέντα (κάτι που δεν μπορεί να συμβεί στον τομέα της οικονομίας) και να ενισχύσει τον κρατικό-κομματικό έλεγχο στα ΑΕΙ. Το νομοσχέδιο συζητείται στην Ολομέλεια της Βουλής.

Η προγραμματισμένη παρουσία του αρχηγού της αξιωματικής αντιπολίτευσης, προέδρου της Ν.Δ., Κυριάκου Μητσοτάκη κατά τη συζήτηση ορίζει την υψηλή πολιτική σημασία του νομοσχεδίου και των αλλαγών που επιχειρεί η κυβέρνηση στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Ο κ. Μητσοτάκης έχει ήδη δηλώσει ότι θα επαναφέρει με βελτιώσεις τον νόμο για τα ΑΕΙ, που ψηφίστηκε το 2011 με 255 ψήφους, ζητώντας και πάλι ευρεία συναίνεση, σε αντίθεση με το υπό συζήτηση, το οποίο αναμένεται να συγκεντρώσει ψήφους μόνο της κυβερνητικής πλειοψηφίας.

Βολές πανταχόθεν

Παρά την προσπάθεια του υπουργού Παιδείας Κώστα Γαβρόγλου να πείσει τους πανεπιστημιακούς συναδέλφους του για την αξία των αλλαγών, το νομοσχέδιο βάλλεται από την πλειονότητα της πανεπιστημιακής κοινότητας. Μάλιστα, η –με αρκετό παρασκήνιο– προσπάθεια του κ. Γαβρόγλου να κερδίσει τη συναίνεση των πανεπιστημιακών αποδείχθηκε ατελέσφορη, καθώς ο υπουργός έχασε την αρχική σιωπηλή ανοχή της Συνόδου Πρυτάνεων, με το ΕΜΠ να τον επικρίνει ευθέως ότι δεν τήρησε τις δεσμεύσεις του. Τα πανεπιστήμια θα δουν τις συνέπειες των νέων ρυθμίσεων από τον Σεπτέμβριο, και κυρίως στις μεταπτυχιακές σπουδές, ενώ θεωρείται δεδομένο ότι θα υπάρξουν προσφυγές στη Δικαιοσύνη, με νομικό έρεισμα τα σημεία θολής συνταγματικότητας διατάξεων του νομοσχεδίου.

Ειδικότερα, το νομοσχέδιο αποτελεί επιλεκτική αντιγραφή διατάξεων προηγούμενων νόμων, με βασικό σημείο αναφοράς τη φιλοσοφία του νόμου-πλαισίου του 1982. Διατάξεις όπως εκείνη για τον τρόπο προστασίας του πανεπιστημιακού ασύλου και την επιστροφή της φοιτητικής συμμετοχής στα όργανα των πανεπιστημίων, εκτός από σκωπτικά σχόλια, δίνουν επιχειρήματα σε όσους κατηγορούν τον κ. Γαβρόγλου ότι επιχειρεί να εξυπηρετήσει την αριστερή ιδεοληψία του στενού κομματικού ακροατηρίου του ΣΥΡΙΖΑ.

Ενδεικτικά, η ρύθμιση για την προστασία του ασύλου προβλέπει ότι σε περίπτωση συμπλοκής μέσα στο ΑΕΙ πρέπει να υπάρξει συνεννόηση των μελών του πρυτανικού συμβουλίου για να κληθεί η αστυνομία. Πρόκειται για χρονοβόρα διαδικασία –και ως εκ τούτου ατελέσφορη–, με δεδομένο μάλιστα ότι στο πρυτανικό συμβούλιο θα μετέχει και εκπρόσωπος των φοιτητών.

Χαρακτηριστικές επίσης είναι οι νέες αρμοδιότητες που δίνονται στους εκπροσώπους των φοιτητών, η συμμετοχή των οποίων καθιερώθηκε με τον νόμο-πλαίσιο του 1982. Οπως ορίζει το τρέχον νομοσχέδιο, οι εκπρόσωποι των προπτυχιακών φοιτητών θα ψηφίζουν στη συνέλευση του τμήματος για όλα τα θέματα πλην αυτών του δευτέρου και τρίτου κύκλου σπουδών. Δηλαδή, μεταξύ άλλων θα ψηφίζουν για την αλλαγή του γνωστικού αντικειμένου για το οποίο έχει διοριστεί ένας πανεπιστημιακός, θα έχουν λόγο για την οργάνωση κοινών μαθημάτων του τμήματος με άλλα τμήματα της ίδιας ή άλλης σχολής, διά της ψήφου τους θα εγκρίνουν τα συγγράμματα για κάθε μάθημα, θα συναποφασίζουν για τη μετακίνηση πανεπιστημιακών από και προς το τμήμα.

Πέραν τούτων, οι πανεπιστημιακοί εστιάζουν στο γραφειοκρατικό μοντέλο λειτουργίας που καθιερώνει στα ΑΕΙ το υπουργείο Παιδείας, την ίδια στιγμή που επιχειρεί να ελέγξει και τη διοίκησή τους –πολλοί πρυτάνεις μιλούν για προσπάθεια πολιτικής χειραγώγησης– επιβάλλοντας αλλαγές στον τρόπο εκλογής των αντιπρυτάνεων.

Συνταγματικότητα

Παράλληλα, εγείρονται ζητήματα αντισυνταγματικότητας διατάξεων του νομοσχεδίου, όπως η θεσμοθέτηση των Ακαδημαϊκών Συμβουλίων Ανώτατης Εκπαίδευσης και Ερευνας σε κάθε διοικητική περιφέρεια, την ίδια στιγμή που καταργούνται τα Συμβούλια των ΑΕΙ τα οποία στελεχώθηκαν από Ελληνες πανεπιστημιακούς του εξωτερικού. Ουσιαστικά ένα πανεπιστημιακό όργανο θα υποκατασταθεί από ένα περιφερειακό, ακόμη και εάν η αρμοδιότητα του δεύτερου είναι γνωμοδοτική.

Από την άλλη, ήδη από τον Σεπτέμβριο αναμένεται να καταγραφούν κλυδωνισμοί στις μεταπτυχιακές σπουδές λόγω των ρυθμίσεων που καταργούν τα κίνητρα για τους διδάσκοντες και θέτουν σε κίνδυνο τη βιωσιμότητα των προγραμμάτων. Ακόμη και στο κρίσιμο ζήτημα της δυνατότητας ίδρυσης ξενόγλωσσων προπτυχιακών προγραμμάτων από τα ελληνικά ΑΕΙ για προσέλκυση ξένων φοιτητών, όπως συμβαίνει στο εξωτερικό, το τοπίο παραμένει ασαφές.

Ευρύτερα, η προσπάθεια του κ. Γαβρόγλου να εξασφαλίσει τη συναίνεση των ΑΕΙ, όπως φαίνεται, έπεσε στο κενό. Ενδεικτικό είναι ότι η πρυτανεία και οι κοσμήτορες του εμβληματικού ΕΜΠ επικρίνουν τον κ. Γαβρόγλου ότι η αναγνώριση των πτυχίων των πενταετών σπουδών ως master είναι κενή ουσιαστικού περιεχομένου, καθώς δεν συμπληρώνεται από τα εκ του νόμου προβλεπόμενα δικαιώματα κατόχων μεταπτυχιακού τίτλου.

«Στις σχετικές στη συνέχεια κρούσεις του ΕΜΠ αλλά και άλλων πανεπιστημίων και πολυτεχνικών σχολών, ο υπουργός Παιδείας είχε δεσμευτεί ρητά –τελευταία φορά στη Σύνοδο Πρυτάνεων της 8ης Ιουλίου– ότι θα υπάρξει αλλαγή της προσθήκης αυτής. Με έκπληξη διαπιστώνουμε ότι η δέσμευση αυτή δεν τηρήθηκε, πράγμα που θέτει και ζήτημα αξιοπιστίας των όρων με τους οποίους γίνεται ο διάλογος με τα πανεπιστήμια», ανέφερε το ΕΜΠ.

Επίσης, και η ομοσπονδία των πανεπιστημιακών ΠΟΣΔΕΠ και η Σύνοδος Πρυτάνεων διαπιστώνουν ότι ο κ. Γαβρόγλου δεν υιοθέτησε καμία από τις παρατηρήσεις που έκαναν επί κρίσιμων διατάξεων του νομοσχεδίου. «Οι διαφωνίες αυτές, όπως προκύπτει από το νομοσχέδιο που κατατέθηκε, δεν λήφθηκαν υπόψη», λέει το ΕΜΠ.

Τα επιχειρήματα των πρυτάνεων και πανεπιστημιακών που, μέσω της «Κ», σχολιάζουν το νομοσχέδιο, δίνουν το μέτρο των αντιδράσεων έναντι του Κ. Γαβρόγλου, ο οποίος παρουσιάζεται προσηλωμένος στη μικρή μερίδα του στενού κομματικού του ακροατηρίου.

«Ο υπουργός κινείται μόνος»

«Ενώ στις ευρωπαϊκές χώρες συζητούν πώς θα αναπτυχθεί η τριτοβάθμια εκπαίδευση, πώς θα αυξήσουν και θα εμβαθύνουν τις συνεργασίες των ΑΕΙ τους με ιδρύματα του εξωτερικού, πώς θα προσελκύσουν περισσότερους ξένους φοιτητές, στην Ελλάδα περιχαρακώνουμε τα ιδρύματα και συζητάμε τα αυτονόητα, αν π.χ. η αστυνομία θα έχει δικαίωμα να συλλαμβάνει όποιον βιαιοπραγεί εντός του ΑΕΙ», ανέφερε στην «Κ» η υπεύθυνη Παιδείας της Ν.Δ., βουλευτής, Νίκη Κεραμέως. Και τόνισε: «Το νομοσχέδιο όχι μόνο δεν δίνει στα ΑΕΙ αναπτυξιακή προοπτική, αλλά αναστρέφει την όποια ήδη έχουν. Χαρακτηρίζεται από συγκεντρωτισμό, εσωστρέφεια, οπισθοδρόμηση. Ο υπουργός Παιδείας κινείται μόνος, έχοντας απέναντί του σύσσωμη την αντιπολίτευση, αλλά κυρίως την πλειοψηφία της πανεπιστημιακής κοινότητας»