Ο άθλος των νέων, ο άθλος των γονιών

kathimerini.gr

ΝΙΚΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΑΡΑΣ

Α​​ναρτήθηκαν τα αποτελέσματα των φετινών Πανελλαδικών Εξετάσεων και η αγωνία των υποψηφίων τώρα μετατοπίζεται στο πού θα βρίσκονται οι βάσεις για εισαγωγή στα ιδρύματα ανώτατης εκπαίδευσης. Οσο οι 105.000 υποψήφιοι για περίπου 71.000 θέσεις σε ΑΕΙ και ΤΕΙ αναμένουν να χαράξουν το άμεσο μέλλον τους –σε ποια σχολή μπορεί να μπουν, σε ποια πόλη– πάνω απ’ όλους αιωρείται η σκέψη ότι, με τους μισούς νέους της χώρας ανέργους και με άλλους 500.000 να αναζητούν καλύτερο μέλλον στο εξωτερικό, είναι μάταιο να σχεδιάζουμε μια ζωή στην Ελλάδα. Ομως, όσο και αν η κρίση εξαντλεί αποθέματα δύναμης και ελπίδας, κάθε χρόνο μια νέα στρατιά βγαίνει από τα σχολεία «απαιτώντας» με την παρουσία της και μόνον οι υπόλοιποι να ανταποκριθούμε στην πρόκληση να προσφέρουμε ό,τι καλύτερο μπορούμε.

Οι προηγούμενες γενιές δεν τα κατάφεραν καθόλου καλά. Η δική μου, που τα παιδιά της τώρα ενηλικιώνονται, φέρει μερίδιο ευθύνης για αυτό. Αλλά, για να είμαστε δίκαιοι, δεν είμαστε εμείς που διαμορφώσαμε το πολιτικό και οικονομικό σύστημα που οδήγησε τη χώρα στο αδιέξοδο. Ασφαλώς δεν κάναμε αρκετά για να αποτρέψουμε το κακό, αλλά ας μην ξεχνάμε ότι όσοι φώναζαν ήταν λίγοι, εκτεθειμένοι και συχνά αντιπαθείς στους πολλούς. Ετσι, όσοι ενηλικιώνονται τώρα, μαζί με τους γονείς τους, θα πρέπει να σηκώσουν το μεγάλο βάρος της ανόρθωσης μιας ταλαιπωρημένης χώρας. Για να διαχειριστούμε το παρόν και να σχεδιάσουμε το μέλλον, οφείλουμε να δούμε τη «μεγάλη εικόνα» των σημερινών συνθηκών.

Η Ελλάδα σήμερα είναι πολύ διαφορετική απ’ ό,τι ήταν τις προηγούμενες γενιές, και ο κόσμος γύρω μας, επίσης, είναι άλλος. Εκτός από τα οικονομικά βάρη και την πολιτική δυσλειτουργία, ο δημογραφικός κατήφορος είναι η μεγαλύτερη απειλή που αντιμετωπίζει η χώρα. Οι θάνατοι ξεπερνούν τις γεννήσεις σε τέτοιο βαθμό, που, σύμφωνα με μελέτη του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, το 2034 ο πληθυσμός θα έχει μειωθεί μεταξύ 842.000 και 1.265.000 ατόμων (σελ. 24). Ηδη το ασφαλιστικό σύστημα δεν αντέχει τη χαμηλή σχέση εργαζομένων - συνταξιούχων· τι θα γίνει όταν οι γέροι είναι πολύ περισσότεροι από τους νέους; Αλλη μεγάλη ανατροπή, η οποία συνδέεται άμεσα με την κρίση, είναι ότι οι νέοι σήμερα δεν περιμένουν να ζήσουν καλύτερα από τους γονείς τους, ενώ για πολλές γενιές το επίπεδο ζωής βελτιωνόταν συνεχώς (εκτός από τα χρόνια πολέμου).

Η τρίτη ανατροπή είναι ίσως αυθαίρετη, αλλά πιστεύω ότι φθάσαμε στο σημείο όπου για πρώτη φορά οι μεγαλύτεροι δεν δικαιούνται να γκρινιάζουν για τα χάλια της νεολαίας σε σχέση με τη δική τους γενιά. Οι νέοι σήμερα είναι σε μεγάλο βαθμό πιο σοβαροί, πιο προσγειωμένοι, πιο προσηλωμένοι στους στόχους τους απ’ ό,τι οι γενιές που μεγάλωσαν την εποχή της απατηλής αφθονίας και των ρομαντικών πολιτικών αναζητήσεων. Γνωρίζουν πολύ καλά τα εμπόδια που βρίσκονται μπροστά τους στην Ελλάδα. Για αυτό, εξάλλου, σε πρόσφατη έρευνα (ICAP People Solutions) το 41% των ερωτηθέντων (1.268 άτομα κάτω των 35 ετών) έδειξε ως κύριο λόγο για τη μετανάστευσή τους τη διαφθορά και την έλλειψη αξιοκρατίας στην Ελλάδα, ενώ το 34% ανέφερε την κρίση και την αβεβαιότητα. Αυτή είναι η σκληρή αλήθεια: τα ουσιαστικά προβλήματα της Ελλάδας δεν είναι μόνον οικονομικά· είναι η διαφθορά, η έλλειψη αξιοκρατίας, η πολιτική αβεβαιότητα κ.ά., που οδηγούν σε απανωτά οικονομικά αδιέξοδα. Αυτά τα δεινά τα χρεώνονται οι προηγούμενες γενιές, όχι οι νέοι.

Το καλό σήμερα είναι ότι οι νέοι που ξενιτεύονται δεν είναι σαν τους μετανάστες των προηγούμενων αιώνων, που δεν γνώριζαν αν θα έβλεπαν πάλι τους δικούς τους. Τώρα οι νέοι είναι Ευρωπαίοι και πολίτες ενός κόσμου όπου όλοι επικοινωνούν με όλους συνεχώς. Αυτό που επέλεξαν όσοι αναζητούν την τύχη τους εκτός Ελλάδος είναι αυτό που διέκρινε πάντα τους Ελληνες – η θέληση να φθάσουν στα όρια των ικανοτήτων τους, να κατακτήσουν τον κόσμο. Πολλοί νέοι Ελληνες έχουν τον χαρακτήρα και τα εφόδια για να πετύχουν όπου και αν βρεθούν. Αυτή η δύναμη, αυτή η θέληση είναι ό,τι πιο πολύτιμο μπορούν να προσφέρουν στην πατρίδα, είτε επιστρέψουν είτε διαπρέψουν αλλού. Εμείς εδώ πρέπει να τους στηρίξουμε, αλλά και να δούμε πώς θα αξιοποιήσουμε το ταλέντο και την εμπειρία τους. Ακόμη μεγαλύτερη ευθύνη, όμως, είναι να διαμορφώσουμε μια Ελλάδα η οποία όχι μόνο δεν θα αναγκάζει τους νέους της να φεύγουν, αλλά θα κάνει όσους Ελληνες βρίσκονται στο εξωτερικό υπερήφανους για τη σημερινή πατρίδα και όχι μόνο για την αρχαία κληρονομία. Μια τέτοια Ελλάδα θα προσέλκυε κι άλλους, ίσως λύνοντας έτσι και το δημογραφικό πρόβλημα.

Είναι μεγάλη ατυχία που βρεθήκαμε σε μια Ελλάδα εξαντλημένη. Είναι, όμως, μεγαλύτερη η τιμή που θα αποκτήσουμε αν ανταποκριθούμε στην πρόκληση της ανόρθωσης. Το χρωστάμε όχι μόνο στα παιδιά, αλλά και στους εαυτούς μας.